یکی از مشکلات رایج کاربران کامپیوتر، سر و صدای زیاد ناشی از عملکرد قطعات داخلی است.
به گزارش تکناک، این صداها می‌توانند از اجزای مختلفی مانند: فن‌ها، هارد دیسک‌ها و حتی بازوهای دیسک در هنگام خواندن و نوشتن داده‌ها ایجاد شوند.
در این مطلب به بررسی راهکارهای مؤثر برای کاهش این سر و صدا و بهبود عملکرد سیستم خنک‌کننده کامپیوتر پرداخته‌ایم.
فهرست مطالب
چرا کامپیوتر شما صدا می‌دهد؟
کامپیوتر شما ممکن است در زمان کار صداهایی تولید کند که آزاردهنده هستند. این صداها می‌توانند ناشی از اجزای مختلف مانند: فن‌ها، هارد دیسک‌های مکانیکی (HDD)، یا حتی فن‌های سیستم خنک‌کننده باشند.
عوامل متعددی می‌توانند باعث تولید صدای زیاد شوند. یکی از این عوامل سرمایش ناکافی است. این مشکل اغلب به دلیل تجمع گرد و غبار، ناکافی بودن تعداد یا کیفیت فن‌ها، یا تنظیمات نامناسب سیستم خنک‌کننده ایجاد می‌شود.
همچنین در برخی موارد، مشکلات نرم‌افزاری و عدم به‌روزرسانی درایورها و تنظیمات فن‌ها می‌تواند باعث صدای اضافی شود.
راهکارهای کاهش صدای کامپیوتر
با توجه به مشکلات مختلفی که ممکن است باعث تولید صدای زیاد در کامپیوتر شوند، راهکارهای مختلفی وجود دارد که می‌توانند به کاهش این صداها و بهبود عملکرد کلی سیستم کمک کنند.
در ادامه، چندین راهکار مهم و کاربردی برای کاهش صدای کامپیوتر آورده شده است.
1. تمیز کردن فن‌ها و منافذ
یکی از ساده‌ترین و مؤثرترین روش‌ها برای کاهش صدای کامپیوتر، تمیز کردن قطعات داخلی آن، به ویژه فن‌ها و منافذ است. گرد و غبار و ذرات ریز به طور طبیعی وارد شاسی کامپیوتر می‌شوند و می‌توانند مانع از جریان هوای مناسب در داخل سیستم شوند.
زمانی که فن‌ها مجبور به کشیدن هوای بیشتر برای خنک کردن اجزای داخلی هستند، صدای بیشتری تولید می‌کنند. برای جلوگیری از این مشکل، باید به طور منظم فن‌ها و منافذ را تمیز کنید.
برای این کار، می‌توانید از هوای فشرده و برس‌های ضد استاتیک استفاده کنید. این ابزارها به شما کمک می‌کنند تا گرد و غبار را از روی پره‌های فن‌ها، قطعات داخلی و منافذ خروجی هوای کامپیوتر بردارید.
حتی اگر سیستم فیلتر هوای مناسبی داشته باشد، باز هم گرد و غبار به طور تدریجی به داخل شاسی نفوذ می‌کند و ممکن است باعث افزایش صدای فن‌ها شود.
2. به‌روزرسانی درایورها و نرم‌افزارها
تمامی قطعات داخلی کامپیوتر، از جمله کارت گرافیک و پردازنده، از نرم‌افزار و فریمور برای عملکرد بهینه استفاده می‌کنند. در صورتی که درایورها و نرم‌افزارهای مربوطه به‌روز نباشند، این ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی در تنظیمات سیستم خنک‌کننده و فن‌ها شود.
به طور خاص، درایورهای کارت گرافیک ممکن است به تنظیمات بهینه‌ای برای سرعت چرخش فن‌ها نیاز داشته باشند.
یکی دیگر از عوامل مهم، به‌روزرسانی سیستم‌عامل است. نسخه‌های جدید سیستم‌عامل‌ها اغلب بهبودهایی در نحوه استفاده از منابع سیستم دارند که می‌تواند باعث کاهش مصرف انرژی و بهبود عملکرد سیستم خنک‌کننده شود.
به همین دلیل، پیشنهاد می‌شود که همواره درایورها و نرم‌افزارهای خود را به‌روز نگه دارید تا از بهبود عملکرد سیستم خود بهره‌مند شوید.
3. بهبود جریان هوا برای کاهش صدای کامپیوتر
یکی از اصلی‌ترین عوامل در کاهش صدای کامپیوتر، بهبود جریان هوا در داخل کیس است. زمانی که هوا به درستی در داخل کامپیوتر جریان نداشته باشد، قطعات داخلی مانند: CPU، GPU و هارد دیسک‌ها برای مقابله با حرارت تولیدشده باید بیشتر کار کنند. این افزایش فعالیت باعث تولید صداهای اضافی می‌شود.
برای بهبود جریان هوا، اولین اقدام، اضافه کردن فن‌های بیشتر به کیس است. بسیاری از کیس‌های کامپیوتر تنها چند فن از پیش نصب‌شده دارند و برخی حتی فاقد فن‌های نصب‌شده هستند.
بنابراین اضافه کردن فن‌های بیشتر می‌تواند به بهبود جریان هوا کمک کند. اگر فضای کافی برای نصب فن‌های اضافی ندارید، می‌توانید فن‌های با سرعت چرخش بالاتر خریداری کنید یا به سراغ کیس‌هایی با طراحی مناسب برای جریان هوای بهتر بروید.
همچنین مدیریت کابل‌ها داخل کیس نیز تأثیر زیادی بر جریان هوا دارد. کابل‌های آویزان و بدون نظم می‌توانند مانع از جریان مناسب هوا شوند و گرمای بیشتری در داخل سیستم ایجاد کنند. بنابراین با مرتب کردن کابل‌ها و استفاده از ابزارهای مناسب برای مدیریت آنها، می‌توانید جریان هوا را بهبود بخشید.
4. تعویض هارد دیسک‌های مکانیکی قدیمی
یکی دیگر از عواملی که می‌تواند صدای زیادی تولید کند، هارد دیسک‌های مکانیکی (HDD) هستند. این نوع هارد دیسک‌ها از موتورهایی برای چرخاندن صفحات و بازوهایی برای حرکت روی سطح استفاده می‌کنند تا داده‌ها را بخوانند و بنویسند. با گذشت زمان، این قطعات فرسوده می‌شوند و صداهای زیادی تولید می‌کنند.
در صورتی که از هارد دیسک‌های مکانیکی قدیمی استفاده می‌کنید و با صداهای زیاد در حین بارگذاری نرم‌افزارها و بازی‌ها روبه‌رو هستید، بهتر است به سراغ هارد دیسک‌های حالت جامد (SSD) بروید.
SSDها به دلیل عدم وجود قطعات متحرک، بی‌صدا هستند و عملکرد بسیار بهتری نسبت به HDDها دارند. همچنین SSDها سریع‌تر هستند و می‌توانند سرعت بارگذاری سیستم و برنامه‌ها را به طور چشمگیری افزایش دهند.
5. تعویض فن‌های کیس برای کاهش صدای کامپیوتر
فن‌های پیش‌فرض موجود در بیشتر کیس‌های کامپیوتر از کیفیت پایین‌تری برخوردار هستند و ممکن است قادر به تأمین نیازهای سیستم در شرایط بار زیاد نباشند. برای بهبود عملکرد خنک‌کنندگی و کاهش صدای فن‌ها، پیشنهاد می‌شود فن‌های با کیفیت بالاتر را جایگزین فن‌های فعلی کنید.
فن‌های با سرعت چرخش بالاتر و کم‌صدا می‌توانند کمک زیادی به بهبود عملکرد خنک‌کننده و کاهش صدای سیستم کنند. همچنین نصب تعداد بیشتری فن در داخل کیس می‌تواند به بهبود جریان هوا و جلوگیری از تجمع گرما کمک نماید.
برخی از کیس‌ها از طراحی‌های ویژه‌ای برخوردار هستند که جریان هوای بهتر و مؤثرتری را ارائه می‌دهند، بنابراین تعویض کیس نیز می‌تواند یکی دیگر از راهکارهای مؤثر باشد.
6. کنترل دور فن‌ها برای کاهش صدای کامپیوتر
فن‌های داخل کیس کامپیوتر اغلب با سرعت ثابت کار می‌کنند، که ممکن است در برخی مواقع باعث تولید صدای زیاد شود. تنظیم و کنترل دور فن‌ها می‌تواند یک راه مؤثر برای کاهش نویز سیستم باشد.
برای این کار، شما می‌توانید از نرم‌افزارها و روش‌های مختلفی استفاده نمایید تا به بهینه‌ترین حالت ممکن، عملکرد فن‌ها را کنترل و از افزایش صدای سیستم جلوگیری کنید.
نرم‌افزارهای کنترل سرعت فن
بسیاری از مادربردها و کارت‌های گرافیک از نرم‌افزارهای مخصوص برای کنترل سرعت فن‌ها پشتیبانی می‌کنند. این نرم‌افزارها به شما این امکان را می‌دهند که دور فن‌ها را بسته به دمای قطعات تنظیم کنید.
در صورتی که دما پایین باشد، می‌توانید سرعت فن‌ها را کاهش دهید و در نتیجه صدای آنها را کم کنید.
چند نرم‌افزار رایج که به شما کمک می‌کند دور فن‌ها را کنترل کنید، عبارت‌انداز:
- SpeedFan: یکی از معروف‌ترین نرم‌افزارها برای مدیریت سرعت فن‌ها است. این نرم‌افزار به شما این امکان را می‌دهد که دور فن‌ها را به صورت دستی تنظیم کنید، یا آن را به دمای قطعات سیستم وابسته نمایید. SpeedFan همچنین می‌تواند به وضعیت دمای سیستم نظارت داشته باشد و در صورت افزایش دما، سرعت فن‌ها را افزایش دهد.
- HWMonitor: این نرم‌افزار بیشتر برای نظارت بر دمای سیستم استفاده می‌شود، اما برخی نسخه‌ها قابلیت تنظیم سرعت فن‌ها را نیز دارند. به کمک این ابزار می‌توانید از وضعیت دما و دور فن‌ها آگاه شوید و در صورت نیاز، سرعت آنها را کاهش یا افزایش دهید.
- نرم‌افزارهای تولید شده توسط سازندگان مادربرد: بیشتر تولیدکنندگان مادربرد، نرم‌افزارهای مخصوص خود را برای کنترل فن‌ها ارائه می‌دهند. به عنوان مثال، نرم‌افزارهای ASUS AI Suite، MSI Dragon Center و Gigabyte EasyTune برای مادربردهای مختلف این کار را انجام می‌دهند. این نرم‌افزارها به شما این امکان را می‌دهند که به راحتی سرعت فن‌ها را بر اساس دما تنظیم کنید.
تنظیمات BIOS/UEFI
در بیشتر سیستم‌ها، تنظیمات فن‌ها به طور پیش‌فرض در BIOS یا UEFI قرار دارد. از طریق این تنظیمات می‌توانید نحوه عملکرد فن‌ها را به صورت دقیق‌تر کنترل کنید.
در این قسمت اغلب گزینه‌هایی مانند “Silent Mode” (حالت بی‌صدا)، “Performance Mode” (حالت عملکرد بالا) و “Custom Fan Curve” (تنظیمات منحنی فن سفارشی) وجود دارند.
- Silent Mode: این حالت برای کاهش نویز طراحی شده است و در آن سرعت فن‌ها تا حد امکان پایین نگه‌داشته می‌شود، مگر اینکه دمای سیستم به حد بحرانی برسد.
- Custom Fan Curve: این گزینه به شما این امکان را می‌دهد که یک منحنی دلخواه برای سرعت فن‌ها تنظیم کنید. به عنوان مثال، شما می‌توانید تعیین کنید که فن‌ها تا دمای مشخصی (مثلاً 50 درجه سانتی‌گراد) با سرعت پایین کار کنند و بعد از آن به تدریج سرعت آنها افزایش یابد. این تنظیمات کمک می‌کند تا سیستم تنها زمانی که به شدت به خنک‌سازی نیاز دارد، سرعت فن‌ها را بالا ببرد و در بقیه مواقع نویز تولیدی کاهش یابد.
PWM فن‌ها (فن‌های با کنترل عرض پالس)
فن‌های PWM (Pulse Width Modulation) نوعی فن هستند که با استفاده از سیگنال‌های الکتریکی خاص، سرعت آنها به طور دقیق کنترل می‌شود. این فن‌ها اغلب صدای کمتری تولید می‌کنند و می‌توانند عملکرد بهتری در کاهش صدای سیستم داشته باشند.
در مقایسه با فن‌های سنتی که سرعت ثابت دارند، فن‌های PWM قادر به کاهش نویز سیستم در زمان‌هایی هستند که نیاز به خنک‌سازی کمتری وجود دارد.
برای استفاده از فن‌های PWM، شما باید مادربرد و منبع تغذیه‌ای داشته باشید که از این نوع فن‌ها پشتیبانی کند. بسیاری از مادربردهای مدرن از این فن‌ها پشتیبانی می‌کنند، بنابراین استفاده از آنها می‌تواند به طور چشمگیری باعث کاهش صدای کامپیوتر شود.
استفاده از کنترل‌کننده‌های فن (Fan Controllers)
در صورتی که نمی‌خواهید از نرم‌افزارهای پیچیده برای کنترل دور فن‌ها استفاده کنید، می‌توانید از کنترل‌کننده‌های فن (Fan Controllers) فیزیکی که درون کیس نصب می‌شوند، بهره بگیرید. این دستگاه‌ها به شما این امکان را می‌دهند که سرعت فن‌ها را به صورت دستی تنظیم کنید.
این کنترل‌کننده‌ها به صورت دکمه‌ای یا ولوم چرخشی طراحی می‌شوند، که شما می‌توانید با تنظیم آنها سرعت فن‌ها را مطابق با نیاز خود تغییر دهید. این روش برای افرادی که به دنبال ساده‌ترین راه حل هستند، می‌تواند مناسب باشد.
7. استفاده از منابع تغذیه کم‌صدا
منابع تغذیه (Power Supply Unit یا PSU) یکی از قطعات حیاتی و ضروری در هر سیستم کامپیوتری هستند که انرژی مورد نیاز سایر قطعات را تأمین می‌کنند.
با وجود این، منابع تغذیه نه تنها از نظر عملکرد و کارایی بلکه از نظر سطح نویز نیز می‌توانند تاثیر زیادی در صدای کلی سیستم داشته باشند.
صدای منابع تغذیه از فن‌های داخلی آنها ناشی می‌شود، که برای خنک‌سازی قطعات و اجزای داخلی PSU طراحی شده‌اند. در اینجا توضیح می‌دهیم که چگونه می‌توانید از منابع تغذیه کم‌صدا استفاده کنید تا صدای سیستم خود را کاهش دهید.
فن‌های بی‌صدا و طراحی بهینه
یکی از دلایل اصلی تولید صدا توسط منابع تغذیه، فن‌هایی هستند که برای خنک‌سازی اجزای داخلی استفاده می‌شوند. بیشتر منابع تغذیه ارزان‌قیمت یا قدیمی از فن‌هایی با کیفیت پایین استفاده می‌کنند که باعث تولید صدای زیادی می‌شوند.
برای کاهش نویز، بهتر است از منابع تغذیه‌ای استفاده کنید که دارای فن‌های بی‌صدا و بهینه هستند. این منابع تغذیه از فن‌های با کیفیت بالا و سیستم‌های خنک‌سازی پیشرفته‌تری بهره می‌برند.
برندهایی مانند: Seasonic، Corsair، Be Quiet!، Cooler Master و NZXT اغلب منابع تغذیه‌ای تولید می‌کنند که از فن‌های کم‌صدا یا بدون صدا بهره می‌برند.
همچنین برخی از منابع تغذیه مدرن از فن‌های نیمه‌فعال (semi-passive) استفاده می‌کنند، که در حالت بار کم یا دمای پایین به طور کامل خاموش می‌شوند. این ویژگی باعث می‌شود در زمان‌هایی که سیستم به خنک‌سازی زیادی نیاز ندارد، هیچ صدایی تولید نشود.
قدرت و کارایی منابع تغذیه
یک منبع تغذیه که به اندازه کافی قدرتمند نباشد یا از کیفیت پایین برخوردار باشد، ممکن است نیاز به کارکرد در سرعت‌های بالاتر برای تأمین انرژی داشته باشد. این موضوع موجب می‌شود که فن به طور مداوم با سرعت بالاتری بچرخد تا دمای داخلی PSU را پایین نگه‌دارد، که به نوبه خود باعث افزایش نویز می‌شود.
برای کاهش صدای سیستم، بهتر است منبع تغذیه‌ای با قدرت مناسب انتخاب کنید که متناسب با نیازهای سیستم شما باشد. منابع تغذیه با گواهی 80 PLUS (یا بالاتر) کارایی بهتری دارند و در نتیجه به مصرف انرژی کمتری نیاز می‌باشد. این نوع منابع تغذیه کم‌حرارت‌تر هستند و بنابراین فن آنها کمتر فعال می‌شود.
ساختار بی‌صدا و عایق‌های صوتی
برخی از منابع تغذیه به گونه‌ای طراحی می‌شوند که دارای ساختار داخلی عایق صوتی هستند. این طراحی می‌تواند باعث کاهش صداهای تولیدی توسط فن‌ها و سایر قطعات داخلی منبع تغذیه شود. این منابع تغذیه از مواد مخصوص برای جذب صدا و ارتعاشات استفاده می‌کنند.
همچنین منابع تغذیه‌ای که دارای پوشش‌های فلزی یا پلاستیکی ضد صدا هستند، قادر به کاهش ارتعاشات ناشی از عملکرد فن و اجزای داخلی خواهند بود. این ویژگی‌ها می‌توانند تا حد زیادی به کاهش نویز کلی سیستم کمک کنند.
فن‌های بدون برس (Brushless)
فن‌های بدون برس (Brushless) از فناوری‌های جدیدتری هستند که در بسیاری از منابع تغذیه پیشرفته استفاده می‌شوند.
این فن‌ها صدای کمتری تولید می‌کنند و عمر طولانی‌تری دارند، چرا که برس‌های مکانیکی برای انتقال جریان مورد استفاده قرار نمی‌گیرند و این مسئله باعث ایجاد اصطکاک و صدا نمی‌شود.
فن‌های بدون برس به دلیل عملکرد بهینه‌تر و کمتر داغ شدن، نیاز به کارکرد در دورهای بالا را کاهش می‌دهند و در نهایت صدای کمتری تولید می‌کنند. برای افرادی که به دنبال منابع تغذیه با صدای کم هستند، انتخاب منابع تغذیه با فن‌های بدون برس می‌تواند یکی از بهترین گزینه‌ها باشد.
انتخاب منابع تغذیه ماژولار برای کاهش صدای کامپیوتر
منابع تغذیه ماژولار به شما این امکان را می‌دهند که فقط کابل‌های مورد نیاز خود را به PSU متصل کنید. این ویژگی می‌تواند به کاهش شلوغی داخل کیس و در نتیجه به کاهش دمای داخلی سیستم کمک کند، چرا که نیازی به استفاده از کابل‌های اضافی نیست که ممکن است مانع جریان هوا شوند.
با کاهش دمای سیستم، نیاز به کارکرد بالای فن‌ها کاهش می‌یابد و در نتیجه صدای سیستم کمتر می‌شود. علاوه بر این، منابع تغذیه ماژولار دارای طراحی‌های بهینه‌تری هستند که باعث کاهش نویز و افزایش کارایی می‌شوند.
نظارت بر وضعیت دما و بار PSU
در برخی از منابع تغذیه پیشرفته، امکان نظارت بر دما و بار مصرفی PSU وجود دارد. با استفاده از نرم‌افزارهای نظارتی یا LEDهای نشان‌دهنده وضعیت، می‌توانید مشاهده کنید که آیا منبع تغذیه تحت فشار است و نیاز به سرعت بالاتری در فن‌ها دارد یا خیر.
اگر دمای PSU بالا رود، فن به طور خودکار شروع به افزایش سرعت می‌کند و نویز بیشتری تولید می‌شود. با نظارت بر دمای داخلی سیستم و مدیریت صحیح مصرف انرژی، می‌توانید اطمینان حاصل کنید که منبع تغذیه به درستی کار می‌کند و فن آن تنها در صورت نیاز فعال می‌شود.
نتیجه‌گیری
با توجه به اینکه صدای زیاد کامپیوتر می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، اقداماتی مانند: تمیز کردن فن‌ها و منافذ، به‌روزرسانی درایورها و نرم‌افزارها، بهبود جریان هوا، تعویض هارد دیسک‌های قدیمی و ارتقای فن‌ها، می‌توانند به کاهش این مشکل کمک کنند.
کاربران باید با انجام این اقدامات، هم به کاهش صدای سیستم خود کمک کنند و هم عملکرد کلی سیستم خنک‌کننده را بهبود بخشند، که باعث افزایش عمر مفید قطعات می‌شود.
اگر با رعایت این نکات صدای کامپیوتر شما همچنان زیاد بود، می‌توانید به بررسی دقیق‌تر تنظیمات نرم‌افزاری و قطعات سخت‌افزاری بپردازید تا به بهترین نتیجه برسید.
