چهل‌سالگی پردازنده i386 اینتل یادآور آغاز عصر رایانش جدید است؛ تراشه‌ای که با معماری ۳۲ بیتی و چندوظیفگی سیستم‌های شخصی را متحول کرد.
به گزارش تکناک، در هفته جاری، پردازنده 80386 اینتل که با نام i386 شناخته می‌شود، چهل‌ساله شد. این تراشه اینتل که در اکتبر ۱۹۸۵ معرفی شد، سومین نسل از پردازنده‌های خانواده x86 بود و به‌عنوان نخستین پردازنده ۳۲ بیتی در کامپیوترهای شخصی، نقطه عطفی در تاریخ صنعت کامپیوتر به شمار می‌رود. i386 با ۲۷۵ هزار ترانزیستور طراحی شده بود و در زمان عرضه با حداکثر سرعت مگاهرتز فعالیت می‌کرد.
تراشه نوستالژیک اینتل برای نخستین بار امکاناتی همچون ثبات‌های عمومی ۳۲ بیتی و مدل حافظه تخت و قابلیت پشتیبانی از فضای آدرس‌دهی تا چهار گیگابایت را ارائه داد؛ اما مهم‌تر از این ویژگی‌ها، تحولی بود که در معماری سیستم به وجود آورد؛ قابلیت‌هایی مانند Protected Mode و Virtual 8086 Mode و صفحه‌بندی سخت‌افزاری (Hardware Paging)، زیربنای مفاهیم مدرن چندوظیفگی (Multitasking) و حافظه مجازی (Virtual Memory) را در رایانه‌های شخصی شکل دادند.
تامزهاردور می‌نویسد که مایکروسافت نیز با استفاده از کیت‌های توسعه مخصوص i386، نمونه‌هایی از اجرای هم‌زمان چند نشست DOS را در ماشین‌های مجازی مستقل به نمایش گذاشت. این ویژگی بعدها به یکی از قابلیت‌های اصلی ویندوز ۳/۰ در سال ۱۹۹۰ تبدیل شد که با عنوان 386 Enhanced Mode شناخته می‌شد.
در حوزه سخت‌افزار، شرکت Compaq نخستین تولیدکننده‌ای بود که کامپیوتری مبتنی‌بر پردازنده جدید اینتل را عرضه کرد. محصول این شرکت با نام Deskpro i386 در سپتامبر ۱۹۸۶ وارد بازار شد و تقریباً یک سال زودتر از IBM توانست از این فناوری بهره ببرد. قیمت اولیه این سیستم از ۶٬۴۹۹ دلار آغاز می‌شد و عرضه آن نقطه عطفی برای صنعت کامپیوتر بود؛ زیرا در این مقطع، اینتل تولیدکننده تراشه باقی ماند؛ اما Compaq مسیر و سرعت توسعه بازار را تعیین کرد.
نرم‌افزار لینوکس نیز برپایه همین پردازنده ساخته شد. نخستین نسخه هسته Linus Torvalds به‌طور ویژه برای سخت‌افزار 386-AT طراحی شده بود و ویژگی‌های پیشرفته حالت محافظت‌شده و صفحه‌بندی در آن، امکان ساخت سیستمی واقعی شبیه به لینوکس را فراهم کردند. جالب آنکه پشتیبانی از این پردازنده در هسته لینوکس تا سال ۲۰۱۲ ادامه یافت؛ یعنی بیش از بیست سال پس‌از عرضه اولیه آن.
اینتل در سال ۱۹۸۹ جانشین این تراشه، i486 را معرفی کرد؛ اما معماری i386 دهه‌ها در سیستم‌های توکار (Embedded Systems) باقی ماند. تولید این تراشه تا سال ۲۰۰۷ ادامه پیدا کرد و مجموعه دستورالعمل IA-32، میراث مستقیم i386، تا دهه ۲۰۱۰ ستون اصلی سیستم‌عامل‌های ویندوز و بیشتر توزیع‌های لینوکس محسوب می‌شد.
در نهایت، i386 تنها نسخه‌ای سریع‌تر از ۲۸۶ نبود؛ بلکه معماری x86 را به بستر نرم‌افزاری محافظت‌شده و چندوظیفگی تبدیل کرد؛ مزیتی که پیش‌از آن در دنیای کامپیوترهای شخصی وجود نداشت. با گذشت چهار دهه، ردپای طراحی اصلی آن هنوز در شبیه‌سازها (Emulators) و ماشین‌های مجازی (VMs) و محیط‌های بوت قدیمی دیده می‌شود.
اگرچه تراشه اصلی مدت‌هاست از خط تولید کنار رفته است، میراث معماری i386 همچنان در قلب فناوری‌های امروزی زنده است؛ یادگاری ماندگار از دوره‌ای که برای همیشه آینده کامپیوترهای شخصی را تغییر داد.
