پژوهش‌های اخیر شواهدی محکم ارائه داده‌اند که نشان می‌دهد مریخ در گذشته میزبان یک توده عظیم آب بوده و شرایطی فراهم کرده که امکان پشتیبانی از حیات را داشته است.
به گزارش تکناک، دانشمندان برای دهه‌ها به دنبال نشانه‌هایی از وجود آب در مریخ بوده‌اند و با تحلیل بسترهای خشک رودخانه‌ها، کلاهک‌های یخی قطبی و رسوبات معدنی، مدارکی را در این زمینه گردآوری کرده‌اند.
اکنون، شش ماه پس از کشف شواهدی از یک مخزن عظیم آب مایع زیرزمینی که طبق مطالعه‌ای منتشرشده در Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS)، حجمی معادل اقیانوس‌های سطحی دارد، کشفی جدید ابعاد تازه‌ای از گذشته آبی این سیاره را آشکار کرده است.
بررسی داده‌های به‌دست‌آمده از کاوشگر Zhurong Mars نشان می‌دهد که مریخ ممکن است در گذشته دارای سواحلی آفتاب‌گیر و شنی با امواج ملایم مشابه سواحل Malibu در کالیفرنیا، Maya Bay در تایلند یا Copacabana در برزیل بوده باشد.
تیم تحقیقاتی بین‌المللی، متشکل از دانشمندانی از Penn State، با بررسی لایه‌های سنگی مدفون در زیر سطح مریخ، شواهدی قوی از وجود یک اقیانوس باستانی در نیمکره شمالی این سیاره یافته‌اند.
فهرست مطالب
یافته‌های پژوهش
Benjamin Cardenas، دکترای زمین‌شناسی و استادیار در Penn State و از نویسندگان این پژوهش، تأکید دارد که این مطالعه قوی‌ترین شواهد را از وجود یک توده عظیم آب در مریخ و شرایطی مساعد برای شکل‌گیری حیات ارائه کرده است.
او می‌گوید:
«ما مناطقی را در مریخ شناسایی کرده‌ایم که در گذشته شبیه به سواحل و دلتاهای رودخانه‌ای بوده‌اند. شواهدی از باد، امواج و ماسه‌های فراوان یافت شده است – یک ساحل واقعی مناسب برای تعطیلات.»
کاوشگر Zhurong چین در سال ۲۰۲۱ در Utopia Planitia مریخ فرود آمد و با ارسال داده‌های زمین‌شناسی، در جست‌وجوی نشانه‌هایی از آب یا یخ باستانی بود. این کاوشگر با بهره‌گیری از رادار نفوذ به سطح، امکان مطالعه لایه‌های زیرین سیاره و کشف ساختارهای مدفون را فراهم کرده است.
تجزیه‌وتحلیل رسوبات زیرزمینی جمع‌آوری‌شده توسط این کاوشگر، به پژوهشگران امکان داد تا تاریخچه‌ای دقیق‌تر از مریخ را بازسازی کنند و لایه‌های سنگی مشابه آنچه در سواحل زمین دیده می‌شود را شناسایی کنند.
این سازه‌های زمین‌شناسی که به «رسوبات پیش‌ساحلی» معروف‌اند، به سمت اقیانوس باستانی مریخ شیب داشته و در نتیجه جزر و مد و امواجی که رسوبات را به درون توده‌های آبی بزرگ‌تر منتقل می‌کردند، شکل گرفته‌اند.
Cardenas توضیح می‌دهد:
«این یافته‌ها توجه ما را جلب کرد، زیرا نشان‌دهنده وجود امواج هستند، که به معنای یک تعامل پویا بین هوا و آب است. بررسی‌های ما نشان می‌دهند که نخستین اشکال حیات در زمین در مرز میان اقیانوس و خشکی شکل گرفته‌اند، بنابراین این کشف تصویری از محیط‌های سکونت‌پذیر باستانی در مریخ ارائه می‌دهد که می‌توانسته‌اند شرایط مساعدی برای زیست میکروبی داشته باشند.»
تأثیر آب و زمان در شکل‌گیری مریخ
Cardenas اشاره می‌کند که مقایسه داده‌های مریخ با تصاویر راداری از رسوبات ساحلی زمین، شباهت‌های چشمگیری را نشان داده است. او تأکید دارد که شیب‌های مشاهده‌شده در مریخ با ویژگی‌های رسوبات ساحلی زمین همخوانی زیادی دارد.
پس از بررسی احتمالات مختلف از جمله جریان‌های رودخانه‌ای باستانی، باد و فعالیت‌های آتشفشانی، پژوهشگران نتیجه گرفتند که شکل یکپارچه این سازه‌ها و ضخامت رسوبات، به‌وضوح نشان‌دهنده منشاء ساحلی آنها است.
Cardenas توضیح می‌دهد:
«ما مشاهده می‌کنیم که خط ساحلی این توده آبی در گذر زمان تغییر کرده است.»
او همچنین تأکید دارد که برخلاف تصور عمومی، مریخ یک سیاره ایستا و بدون تغییر نبوده است. او اضافه می‌کند:
«رودخانه‌ها جریان داشتند، رسوبات جابه‌جا می‌شدند و زمین در حال شکل‌گیری و فرسایش بود.»
این یافته‌ها نه‌تنها گذشته مریخ را که روزگاری دنیایی بسیار مرطوب‌تر بوده آشکار می‌کنند، بلکه سرنخ‌های مهمی درباره محل جست‌وجوی نشانه‌های حیات باستانی ارائه می‌دهند. همچنین، تصویری از تکامل مریخ ترسیم کرده و نشان می‌دهند که این سیاره در دوره‌ای گرم، مرطوب و مناسب برای حیات، به مدت ده‌ها میلیون سال پایدار بوده است.
پیشرفت‌های فناوری در کاوش مریخ
Michael Manga، دکترای علوم زمین و سیاره‌ای در University of California, Berkeley و نویسنده اصلی این مقاله، در بیانیه‌ای مطبوعاتی می‌گوید: «توانایی‌های کاوشگر Zhurong به ما این امکان را داده است که تاریخچه زمین‌شناسی مریخ را به روشی کاملاً جدید درک کنیم.»
او می‌افزاید: «رادار نفوذی سطح این کاوشگر، نمایی از لایه‌های زیرین مریخ در اختیار ما قرار داده است که تاکنون زمین‌شناسان قادر به مشاهده آن نبودند. این پیشرفت‌های فناورانه، امکان انجام پژوهش‌هایی را فراهم کرده‌اند که دریچه‌ای جدید به سوی درک گذشته مریخ گشوده‌اند.»
این مطالعه در نشریه Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) منتشر شده است.
