ارتباط نگران‌کننده رژیم‌های کم کربوهیدرات با سرطان روده بزرگ

محققان دانشگاه تورنتو ارتباط خطرناکی بین رژیم‌های کم کربوهیدرات با برخی از باکتری‌های روده و سرطان روده بزرگ کشف کرده‌اند.

به گزارش تک‌ناک، این مطالعه نشان می‌دهد که ترکیب این عوامل با یک سری مشکلات ژنتیکی خاص، شرایطی را ایجاد می‌کند که محققان آن را شرایطی ایدئال برای بروز سرطان می‌نامند.

سرطان روده بزرگ سالانه حدود یک میلیون نفر را در سراسر جهان به کام مرگ می‌کشاند و سومین سرطان مرگبار به حساب می‌آید. در تحقیقات قبلی مشخص شده بود که رژیم غذایی، باکتری‌های روده، التهاب و ژنتیک در این بیماری نقش دارند، اما این پژوهش جدید به روشن شدن نحوه تعامل این عوامل کمک کرده است.

رژیم غذایی و نقش باکتری‌های خاص در ایجاد سرطان

پژوهشگران به سرپرستی پروفسور آلبرتو مارتین و بوپش تاکور دریافتند که رژیم غذایی کم‌کربوهیدرات و کم‌فیبر، در صورت ترکیب با یک نوع خاص از باکتری ای‌کولای (E. coli) که سم کولی‌باکتین تولید می‌کند، به‌ طور چشمگیری خطر سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهد. این سم به DNA آسیب می‌زند و حدود ۶۰ درصد موارد سرطان روده بزرگ را شامل می‌شود.

در این مطالعه، سه نوع باکتری مرتبط با سرطان روده بزرگ بررسی شدند، که عبارت بودند از:

• Bacteroides fragilis
• Helicobacter hepaticus
• E. coli (سویه NC101)

از میان این سه نوع، فقط باکتری E. coli تولیدکننده کولی‌باکتین در ترکیب با رژیم کم‌کربوهیدرات باعث افزایش چشمگیر پولیپ‌های روده‌ای شد، که می‌توانند سرطانی شوند.

چرا رژیم کم فیبر و کم کربوهیدرات خطرناک است؟

• افزایش التهاب: رژیم کم‌فیبر و کم کربوهیدرات باعث افزایش التهاب روده می‌شود و محیط مناسبی برای رشد باکتری‌های مضر ایجاد می‌کند.
• کاهش لایه محافظ روده: این نوع رژیم باعث نازک شدن لایه مخاطی محافظ روده می‌شود. این لایه مانند یک سد بین سلول‌های روده و باکتری‌ها عمل می‌کند. نازک شدن آن اجازه می‌دهد کولی‌باکتین بیشتری به سلول‌ها برسد و به DNA آسیب بزند.
• افزایش نیتریک اکسید: التهاب ناشی از رژیم کم‌فیبر و کم کربوهیدرات، سطح نیترات در روده را بالا می‌برد، که باعث رشد بیشتر باکتری‌های مضر مانند E. coli می‌شود.

محققان با مهار نیتریک اکسید در موش‌ها مشاهده کردند که رشد باکتری‌ها و تشکیل تومورها کاهش یافت.

آیا این یافته‌ها در مورد انسان نیز صدق می‌کند؟

محققان داده‌های دو مطالعه انسانی را بررسی کردند:

• در مطالعه DIETFITS، افرادی که سه ماه رژیم کم‌کربوهیدرات داشتند، افزایش التهاب روده‌ای و سطح E. coli را نشان دادند.
• در مطالعه GEM، مشاهده شد که مصرف بیشتر فیبر با کاهش التهاب مرتبط است، در حالی‌ که التهاب بیشتر با افزایش سطح E. coli همراه بود.

مکمل‌های فیبر، راهی برای کاهش خطر

یکی از یافته‌های امیدوارکننده این بود که افزودن اینولین (نوعی فیبر محلول) به رژیم کم‌کربوهیدرات، بسیاری از اثرات سرطان‌زا را کاهش می‌دهد. موش‌هایی که اینولین مصرف کردند، تعداد کمتری پولیپ داشتند، التهاب‌ آنها کمتر و کاهش رشد باکتری‌های DNA-آسیب‌زن در آنها مشاهده شد.

پروفسور مارتین بیان کرد: «مطالعه ما خطرات احتمالی رژیم کم‌کربوهیدرات و کم‌فیبر را نشان می‌دهد. ما امیدوار هستیم که این یافته‌ها حداقل آگاهی مردم را افزایش دهد.»

نقش ژنتیک در افزایش خطر سرطان روده بزرگ

پژوهشگران دریافتند که نوعی نقص در سیستم ترمیم DNA به نام MMR (ترمیم عدم تطابق) باعث افزایش حساسیت به اثرات سرطان‌زای کولی‌باکتین می‌شود. حدود ۱۵ درصد موارد سرطان روده بزرگ در انسان‌ها با نقص در این سیستم مرتبط است.

کولی‌باکتین در موش‌هایی که دچار نقص MMR بودند، حالتی به نام پیری سلولی (senescence) در سلول‌های روده ایجاد کرد. این سلول‌ها تقسیم نمی‌شوند، اما همچنان فعال باقی می‌مانند و مواد التهابی ترشح می‌کنند، که رشد سرطان را سرعت می‌بخشد.

زمانی که محققان این موش‌ها را با ماده فیستین (fisetin) درمان کردند، تعداد پولیپ‌ها کاهش یافت. این نشان می‌دهد که هدف قرار دادن سلول‌های پیر می‌تواند راهی برای کاهش خطر سرطان روده بزرگ در افراد با نقص MMR باشد.

الگوی سه‌عاملی سرطان روده بزرگ

محققان یک الگوی سه‌عاملی برای توضیح چگونگی ایجاد سرطان روده بزرگ نشان دادند:

• رژیم کم‌فیبر: ایجاد التهاب و کاهش لایه محافظ مخاطی
• باکتری‌های تولیدکننده کولی‌باکتین: آسیب مستقیم به DNA
• نقص ژنتیکی در ترمیم DNA: افزایش آسیب‌پذیری سلول‌ها به جهش سرطانی

این سه عامل به‌تنهایی ممکن است مشکل‌ساز نباشند، اما ترکیب آنها می‌تواند خطر سرطان روده بزرگ را به‌شدت افزایش دهد.

اقدامات پیشنهادی برای کاهش خطر سرطان روده بزرگ

• فیبر کافی از طریق رژیم غذایی یا مکمل‌ها مصرف شود.
• آزمایش‌های تشخیصی هدفمند برای افراد در معرض خطر بالا، به‌ویژه افرادی که دچار سندرم لینچ (Lynch Syndrome) هستند.
• درمان‌های آنتی‌بیوتیکی برای افرادی که هم دارای خطر ژنتیکی بالا هستند و هم باکتری‌های کولی‌باکتین‌ساز در بدن آنها وجود دارد.
• رویکردهای شخصی‌سازی‌شده برای رژیم غذایی و مصرف پروبیوتیک‌ها در نظر گرفته شود.

یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد که تأمین فیبر کافی در رژیم‌های کم‌کربوهیدرات و کم‌فیبر می‌تواند به کاهش خطر سرطان کمک کند. حفظ تعادل سالم بین رژیم غذایی و میکروب‌های روده‌ای ممکن است نقش مهمی در پیشگیری از سرطان داشته باشد. بنابراین، اگر رژیم کم‌کربوهیدرات دارید، مصرف فیبر را فراموش نکنید.