دانشمندان در عمق ۴ هزار متری زیر دریا، جایی که تصور می‌شد تولید اکسیژن در آن غیرممکن است، نوعی اکسیژن به نام «اکسیژن تاریک» کشف کرده‌اند.
به گزارش تکناک، این کشف که در منطقه کلاریون–کلیپرتون (CCZ) انجام داده است، می‌تواند درک بشر از پیدایش حیات در زمین را دگرگون کند و چشم‌انداز ما از زیست‌پذیری دیگر اجرام منظومه شمسی را تغییر دهد.
منطقه کلاریون–کلیپرتون (CCZ) در اقیانوس آرام، میان هاوایی و سواحل غربی مکزیک واقع شده است و وسعتی بیش از ۴٫۵ میلیون کیلومتر مربع از بستر اقیانوس را دربر می‌گیرد. این پهنه ژرف‌دریایی با وجود فشار بالا و نبود نور، زیست‌بومی فعال و پررمز و راز دارد. شناخته‌شده‌ترین ویژگی آن، وجود توده‌هایی سنگی به اندازه سیب‌زمینی به نام «گره‌های پلی‌متالیک» است. این گره‌ها حاوی عناصر ارزشمندی مانند: نیکل، منگنز، مس، روی و کبالت هستند؛ فلزاتی که نقشی حیاتی در ساخت باتری‌ها و فناوری‌های انرژی پاک ایفا می‌کنند. برخی شرکت‌های معدنی این توده‌ها را «باتری درون یک سنگ» نام نهاده‌اند.
اکنون پژوهشی تازه به رهبری «اندرو سوئیتمن»، زیست‌شناس دریایی از انجمن علوم دریایی اسکاتلند نشان داده است که این سنگ‌های معدنی، تنها گنجینه‌ای از فلزات نیستند. آنها در اعماقی که نور خورشید راهی به آن ندارد، قادر به تولید اکسیژن هستند، پدیده‌ای که دانشمندان آن را «اکسیژن تاریک» می‌نامند.
این اکسیژن نه از طریق فتوسنتز، بلکه از طریق فرایند الکتروشیمیایی تولید می‌شود. ولتاژ طبیعی در سطح این سنگ‌ها، که حدود ۰٫۹۵ ولت اندازه‌گیری شده است، می‌تواند آب دریا را به اکسیژن و هیدروژن تجزیه کند. نکته شگفت‌انگیز آنجا است که حتی پس از حذف کامل باکتری‌ها و میکروارگانیسم‌ها از محیط آزمایشگاهی با استفاده از کلرید جیوه، فرایند تولید اکسیژن متوقف نشد. این یافته ثابت می‌کند که سرچشمه اکسیژن تاریک، برخلاف تصورات پیشین، فقط زیستی نیست.
سوئیتمن در بیانیه‌ای اعلام کرد: «تا امروز تصور ما این بود که پیدایش حیات هوازی در زمین به وجود اکسیژن حاصل از فتوسنتز وابسته بوده است، اما حالا می‌دانیم که در ژرف‌ترین لایه‌های دریا نیز اکسیژن تولید می‌شود. این کشف، نگاه ما را به آغاز حیات و حتی امکان وجود حیات در دیگر نقاط منظومه شمسی مانند: قمرهای انسلادوس و اروپا تغییر می‌دهد.»
این کشف در بحبوحه بحث‌های داغ بین‌المللی درباره استخراج گره‌های پلی‌متالیک از بستر دریا منتشر شده است. شرکت‌هایی مانند Metals Company این منابع را راه‌حل بحران انرژی می‌دانند، اما همزمان ۲۵ کشور خواستار اعمال توقف یا دست‌کم تعلیق موقت عملیات استخراج شده‌اند. شورای بین‌المللی بستر دریا (ISA) اکنون تحت فشار است تا درباره آینده این منطقه تصمیم‌گیری کند.
کارشناسان زیست‌محیطی هشدار می‌دهند در شرایطی که اقیانوس‌ها با چالش‌هایی مانند: اسیدی شدن، کاهش اکسیژن و آلودگی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، برداشت بدون مطالعه از این منابع می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری برای اکوسیستم‌های ژرف‌دریایی داشته باشد.
کشف اکسیژن تاریک نه‌تنها افق‌های تازه‌ای در علم زیست‌شناسی، زمین‌شناسی و اخترزیست‌شناسی گشوده، بلکه معادلات سیاسی، اقتصادی و زیست‌محیطی را نیز تحت تأثیر قرار داده است. به نظر می‌رسد که آینده اکتشافات اعماق دریا دیگر فقط با هدف استخراج منابع نخواهد بود، بلکه با رویکردی علمی و محتاطانه‌تر دنبال خواهد شد.
