دانشمندان موفق به احیای یک بذر باستانی ۱۰۰۰ ساله در بیابان یهودا در اسرائیل شده‌اند.
به گزارش تکناک، دانشمندان در دهه ۱۹۸۰، این بذر منحصربه‌فرد را در غاری در بیابان یهودا کشف کردند و DNA آن با گونه‌ای از درختان نام برده شده در انجیل که امروزه ناپدید شده‌اند، هماهنگ است.
این درخت ناشناخته با نام «شبا» (Sheba) شناسایی شده و متعلق به گونه کومیفورا است، که عضو خانواده بورسراسه بوده و بیشتر به گیاهان کندر و میر معروف است.
در حال حاضر، حدود ۲۰۰ گونه مختلف از این خانواده وجود دارد که اغلب در آفریقا، ماداگاسکار و شبه‌جزیره عربستان یافت می‌شوند و به دلیل رزین‌های معطر و کاربردهای گیاه‌شناسی خود شناخته شده‌اند.
در طی ۱۴ سال گذشته، شبا با ارتفاع حدود ۳ متر رشد کرده، که به دانشمندان اجازه داده است ویژگی‌های این گیاه را برای نخستین بار توصیف کنند.
بذر ۱۰۰۰ ساله که شبا از آن به وجود آمده است به دوره بین ۹۹۳ تا ۱۲۰۲ میلادی تعلق دارد. با وجود شباهت‌های ریخت‌شناسی به سایر درختان جنس کومیفورا، تجزیه و تحلیل DNA و تحلیل فیلوژنتیک تأیید کرده که شبا از سایر گونه‌های نمونه‌برداری شده متمایز است.
نزدیک‌ترین خویشاوندان شبا شامل کومیفورا انگولنزیس، C. neglecta و C. tenuipetiolata هستند.
به احتمال زیاد شبا بازمانده‌ای از جمعیت درختان منطقه جنوبی شام است، که اکنون منقرض شده‌اند و شامل اسرائیل، فلسطین و اردن امروزی می‌شود.
در ابتدا، دکتر سارا سالون از سازمان پزشکی هاداسا در اسرائیل، فرضیه اولیه‌ای مبنی‌بر هم‌پوشانی شبا و «مرحم یهودا» مطرح کرده بود، که در دوران باستان به دلیل عطر خود بسیار ارزشمند بود.
این درخت تاریخی به طور گسترده توسط نویسندگان یونانی، رومی-بیزانسی و پساکلاسیک از قرن چهارم پیش از میلاد تا قرن هشتم میلادی توصیف شده بود. با وجود این، شبا هیچ رایحه معطری ندارد، بنابراین این فرضیه را نمی‌توان تأیید کرد.
پژوهشگران اعلام کردند: «ما فرضیه اولیه خود که شبا همان مرحم یهودا تاریخی است، رد کردیم و فرضیه جدیدی برای شناسایی شبا به عنوان نهالی که از بذرهای قدیمی جوانه زده است، در نظر گرفتیم.»
دانشمندان در عوض، معتقد هستند که این درخت ممکن است همان گیاهی باشد که تسوری انجیل از آن استخراج شده است. تسوری، رزینی بود که با شفا در کتاب مقدس، از جمله در سفر پیدایش، ارمیا و حزقیال مرتبط است.
تسوری به احتمال زیاد از گیاهان بومی منطقه جلعاد در دره دریای مرده اردن به دست می‌آمد. این منطقه کوهستانی بوده و در گذشته جنگل‌های زیادی داشته و در دره آن به طور فراوان کشت می‌شده است.
این قبول فرضیه که شبا ممکن است نمونه‌ای زنده از این درخت گم‌شده باشد، به‌واسطه کشف بذر در غاری در دره دریای مرده، تأیید می‌شود.
تحلیل‌های فیتوشیمیایی برگ‌ها و رزین شبا نشان می‌دهد که این گیاه غنی از تری‌ترپنوئیدهای پنج حلقه‌ای است، ترکیباتی که با خواص درمانی برای زخم، ضد التهاب، ضد باکتری و ضد سرطان در ارتباط هستند.
همچنین تیم تحقیقاتی، مقادیر بالایی (30 درصد) از اسکوآلن در برگ‌های شبا پیدا کردند، که یک ترکیب آلی است و در مراقبت از پوست استفاده می‌شود.
سؤالی دیگر که تیم تحقیقاتی به آن علاقه داشتند، این بود که چگونه بذر ۱۰۰۰ ساله به مکانی که در آن پیدا شده، رسیده است. آنها فرض می‌کنند که بذر امکان دارد توسط یک حیوان به آن مکان منتقل شده باشد، یا اینکه به طور عمدی توسط یک انسان در آنجا نگهداری شده باشد.
پژوهشگران توضیح دادند: «اینکه بذر شبا توسط یک حیوان یا پرنده در غار گذاشته شده باشد، با شواهدی پشتیبانی می‌شود که نشان می‌دهند جوندگان کوچک بذرهای کومیفورا را ذخیره می‌کنند و میوه‌های رسیده آن توسط پرندگانی مثل کبوترها و قمری‌ها خورده می‌شود.»
بقایای این حیوانات در کاوش‌های باستان‌شناسی بیابان یهودا پیدا شده است و هنوز هم در این منطقه حضور دارند. تعداد کم بذرهایی پیداشده در غار نیز نشان می‌دهد که این بذر توسط حیوانات به غار منتقل شده است.
البته، ممکن است که این بذر توسط انسان ذخیره شده باشد. در زمانی که بذر در غار قرار داده شده بود، مرحم یهودا از منطقه ناپدید شده بود. همچنین تحولات سیاسی و اجتماعی بزرگی رخ داده بود که باعث مشکلات اقتصادی و بی‌ثباتی شده بود.
کاوش‌های باستان‌شناسی دیگر نشان داده‌اند که از غارهای منطقه برای مخفی کردن کالاهای محلی به منظور ایمن نگه داشتن آنها استفاده می‌شد.
تیم تحقیقاتی بیان کرد: «بذر شبا ممکن است به حدی ارزشمند بوده که عمدی در یک غار نگهداری شده باشد. اگر مداخله انسانی را در نظر بگیریم، ممکن است این بذر برای بازآوری یک گونه کومیفورا که زمانی ارزشمند بوده است، از خارج از منطقه آورده شده باشد.»
اگرچه این احتمال وجود دارد، اما به نظر می‌رسد که فرضیه آوردن بذر شبا به غار توسط حیوانات محتمل‌تر باشد. به این دلیل که هیچ شواهد دیگری در غاری که بذر شبا در آن پیدا شده است، وجود ندارد.
تحقیقات بیشتری لازم است تا ترکیب‌های دیگری در بافت درخت شناسایی شود. تیم تحقیقاتی نتیجه گرفت که جوانه‌زنی بذر کومیفورا باستانی در بیابان یهودا برای اولین بار شواهدی از حضور آن در این منطقه حدود ۱۰۰۰ سال پیش ارائه می‌دهد و احتمال دارد این درخت با آنچه به عنوان تسوری در کتاب مقدس استفاده درمانی داشته، اما هویت آن مدت‌ها تحت بحث بوده است، مرتبط باشد.
این مقاله در مجله Communications Biology منتشر شده است.
