چین با تکمیل ساخت نخستین مرکز داده زیرآبی (Underwater Data Center – UDC) که به طور کامل با انرژی باد تغذیه می‌شود، گام بزرگی در مسیر توسعه زیرساخت‌های دیجیتال پایدار برداشته است.
به گزارش تکناک، این مرکز در نزدیکی سواحل منطقه ویژه لین‌گانگ در منطقه آزاد تجاری شانگهای واقع شده و با سرمایه‌ای حدود ۱.۶ میلیارد یوان (معادل ۲۲۶ میلیون دلار) احداث شده است. این پروژه جاه‌طلبانه، بخشی از برنامه چین برای ایجاد زیرساخت‌های پرقدرت و کم‌مصرف در عصر رایانش هوشمند و هوش مصنوعی به حساب می‌آید.
در این طرح، انرژی مورد نیاز مرکز داده عمدتاً از توربین‌های بادی فراساحلی تأمین می‌شود، که بیش از ۹۵ درصد برق تأسیسات را فراهم می‌کنند. همچنین محیط طبیعی بستر دریا برای خنک‌سازی طبیعی مورد استفاده قرار می‌گیرد تا مصرف انرژی و زمین کاهش یابد. بر اساس برآوردها، مصرف انرژی کل در مقایسه با مراکز داده زمینی حدود ۲۲.۸ درصد کمتر خواهد بود و استفاده از آب شیرین نیز به طور کامل حذف می‌شود. علاوه بر این، میزان استفاده از زمین بیش از ۹۰ درصد کاهش می‌یابد.
همان‌طور که می‌دانیم، یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های مراکز داده، خنک‌سازی است. مراکز بزرگ می‌توانند روزانه تا پنج میلیون گالن آب مصرف کنند؛ رقمی که معادل مصرف روزانه شهری با جمعیت بین ۱۰ تا ۵۰ هزار نفر است. برای نمونه، مرکز داده Stargate AI متعلق به OpenAI و Oracle در تگزاس قصد دارد با استفاده از یک سیستم بسته بازیافت آب، مصرف خود را کاهش دهد. در این سیستم، تنها یک میلیون گالن آب اولیه در چرخه قرار می‌گیرد و سالانه حدود ۱۲ هزار گالن آب تازه به آن افزوده می‌شود.
از آنجا که خنک‌سازی معمولاً ۴۰ تا ۵۰ درصد از کل مصرف انرژی مراکز داده را شامل می‌شود، استفاده از آب دریا به عنوان منبع طبیعی خنک‌کننده در مرکز داده زیرآبی چین می‌تواند این رقم را به کمتر از ۱۰ درصد کاهش دهد. فاز نخست این پروژه که هم‌اکنون تکمیل شده، برای دستیابی به شاخص PUE برابر با ۱.۱۵ یا کمتر طراحی شده است؛ در حالی که دستورالعمل ملی چین سقف ۱.۲۵ را برای مراکز داده بزرگ تا پایان سال ۲۰۲۵ تعیین کرده است.
این مرکز داده زیرآبی تنها برای ذخیره اطلاعات ساخته نشده و قرار است از بارهای کاری هوش مصنوعی (AI)، آموزش مدل‌های پیشرفته، زیرساخت‌های محاسباتی شبکه‌های 5G، اینترنت صنعتی اشیا (IoT) و تجارت الکترونیک پشتیبانی کند. به این ترتیب، مرکز زیرآبی لین‌گانگ به عنوان یک خوشه محاسباتی سبز و پرقدرت عمل خواهد کرد، که بخشی از ستون فقرات تبادل داده بین‌المللی منطقه محسوب می‌شود.
فاز نخست پروژه فعلاً با ظرفیت ۲.۳ مگاوات راه‌اندازی شده و در فاز دوم قرار است این ظرفیت به ۲۴ مگاوات افزایش یابد. هنوز زمان مشخصی برای آغاز فاز دوم اعلام نشده است.
پیش‌تر، چین نخستین مرکز داده تجاری زیرآبی جهان را در سواحل لینگ‌شویی لی در استان هاینان راه‌اندازی کرده بود؛ مرکزی که با نمونه آزمایشی شرکت Microsoft در اسکاتلند متفاوت است. اما پروژه جدید لین‌گانگ نخستین مرکزی است که به طور هم‌زمان از تولید انرژی بادی فراساحلی و خنک‌سازی طبیعی زیر دریا در مقیاسی تجاری بهره می‌برد.
با وجود این دستاورد، کارشناسان تأکید دارند که فناوری UDC هنوز در مراحل اولیه خود قرار دارد و عبور از مرحله نمایشی به بهره‌برداری کامل نیازمند پیشرفت‌های فنی و اقتصادی بیشتری است. همچنین مهندسان پروژه باید بر چالش‌هایی نظیر هزینه‌های نگهداری، خوردگی تجهیزات و تأثیرات زیست‌محیطی بر بستر دریا غلبه کنند.
وانگ شی‌فنگ، رئیس شرکت مهندسی بندر سوم چین در این باره گفت:
«ساخت مراکز داده زیرآبی هنوز در مرحله ابتدایی است. برای گذر از پروژه‌های نمایشی به مقیاس‌های صنعتی، باید در زمینه بلوغ فناوری و بهینه‌سازی هزینه‌ها، پیشرفت بیشتری حاصل شود.»
در همین راستا، شهرداری شانگهای در ماه مارس اعلام کرد که قصد دارد تا سال ۲۰۲۷ صنعت رایانش ابری هوشمند خود را بیش از ۲۰۰ میلیارد یوان گسترش دهد و به ظرفیت محاسباتی ۲۰۰ EFLOPS دست یابد؛ هدفی که ساخت مراکز داده‌ای مانند پروژه لین‌گانگ را در اولویت توسعه دیجیتال چین قرار می‌دهد.
