۶۷ سال پیش، در نخستین روزهای پرتنش رقابت‌های فضایی، ماهواره‌ای کوچک اما بی‌نظیر به مدار زمین ارسال شد؛ ماهواره‌ای که امروز پس از گذشت این همه سال، همچنان به‌عنوان نمادی از آغاز عصر کاوش فضا شناخته می‌شود.
به گزارش تکناک، ونگارد-۱ (Vanguard-1) که در مارس ۱۹۵۸ به فضا پرتاب شد، اولین ماهواره‌ای بود که با انرژی خورشیدی کار می‌کرد. در حالی که بسیاری از ماهواره‌های هم‌دوره‌اش مدت‌ها پیش در اثر ورود مجدد به جو زمین نابود شده‌اند، ونگارد-۱ هنوز هم در مدار بیضوی بالا به دور زمین می‌چرخد و به‌عنوان قدیمی‌ترین شیء مصنوعی ساخت بشر که همچنان در فضا فعال است، شناخته می‌شود.
فهرست مطالب
پیشنهاد بازگرداندن ونگارد-۱ به زمین
اخیرا تیمی از شرکت مشاوره‌ای Booz Allen Hamilton مستقر در ویرجینیا، پیشنهاد جسورانه‌ای مطرح کرده‌اند وآن بازگرداندن ونگارد-۱ به زمین است.
در مقاله‌ای که توسط این تیم در مرکز تحقیقات هوافضا (Aerospace Research Center) منتشر شده، آمده است: نزدیک به ۷۰ سال از پرتاب این ماهواره می‌گذرد، اما همچنان در مدار زمین باقی مانده است. این ماهواره، قدیمی‌ترین در نوع خود و یکی از مهم‌ترین میراث‌های دوران آغازین عصر کاوش فضا محسوب می‌شود.
این مقاله، طرحی دو مرحله‌ای برای یک مأموریت احتمالی را شرح می‌دهد که شامل رساندن یک فضاپیما به نزدیکی ونگارد، بررسی و تصویربرداری، و در صورت امکان، گرفتن و بازگرداندن آن به زمین می‌شود.
تاریخچه ونگارد-۱
ایده‌ی ساخت این ماهواره در سال ۱۹۵۵ توسط آزمایشگاه تحقیقات نیروی دریایی آمریکا (Naval Research Laboratory) شکل گرفت. هدف از پرتاب آن، آزمایش قابلیت‌های پرتابگر سه‌مرحله‌ای و مطالعه تأثیرات محیط فضایی بر یک ماهواره بود.
هرچند ونگارد-۱ در سال ۱۹۶۴ خاموش شد، اما به‌همراه مرحله‌ی فوقانی موشک پرتاب‌گرش، همچنان قدیمی‌ترین شیء ساخته‌شده توسط انسان است که به دور زمین می‌گردد.
با اینکه ماهواره‌هایی همچون اسپوتنیک شوروی و اکسپلورر-۱ آمریکا تنها چند ماه یا چند سال پس از پرتاب وارد جو شده و از بین رفتند، ونگارد-۱ به دلیل قرارگیری در مدار بیضوی بالای زمین، از این سرنوشت گریخت.
برنامه پیشنهادی برای بازگشت
تیم تحقیقاتی پیشنهاد می‌دهد که ونگارد-۱ یا به مداری پایین‌تر و قابل‌دسترس‌تر هل داده شود تا امکان گرفتن آن فراهم شود، یا مستقیماً به ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) منتقل شود.
اگرچه این ایده جسورانه است، اما سابقه تاریخی دارد. در سال ۱۹۸۴، ناسا توانست ماهواره‌های Westar 6 و Palapa B2 را پس از اشتباه در قرارگیری مداری، توسط فضانوردان با استفاده از واحدهای مانوردهی (MMUs) بازیابی کرده و با شاتل فضایی به زمین بازگرداند.
با این حال، وضعیت ونگارد-۱ متفاوت است. دهه‌ها قرار گرفتن در معرض فضای خشن، آن را بسیار آسیب‌پذیر کرده است.
مرحله اول: ارسال فضاپیمای بازبینی
پیشنهاد می‌شود در گام نخست، یک فضاپیمای رباتیک برای بررسی دقیق ونگارد-۱ به مدار آن اعزام شود. این فضاپیما باید موارد زیر را بررسی کند:
- آیا ونگارد-۱ با زباله‌های فضایی برخورد کرده؟
- آیا ساختار بدنه آن همچنان سالم است؟
- آیا نرخ چرخش ماهواره (Spin Rate) برای انجام عملیات گرفتن مناسب است؟
این بررسی اولیه می‌تواند مسیر مرحله دوم که همان بازگرداندن ماهواره به سطح زمین است را هموار کند. مرحله دوم می‌تواند توسط همان فضاپیمای تصویربردار یا با استفاده از یک فضاپیمای جدید، و حتی یک ماموریت سرنشین‌دار انجام شود.
فرصتی برای مقابله با زباله‌های فضایی
بازگرداندن ونگارد-۱ به زمین چالش‌برانگیز است، اما تیم مهندسی پیشنهاد کرده که می‌توان از طریق همکاری با حامیان خصوصی و نوآوران صنعت فضا مانند SpaceX این مأموریت را اجرایی کرد.
در صورت بازگرداندن موفقیت‌آمیز، ماهواره به دقت مورد بررسی قرار خواهد گرفت تا مشخص شود مواد سازنده‌ی آن چگونه در برابر خلا، تشعشعات کیهانی و دمای شدید دوام آورده‌اند.
این تیم در گزارش خود پیشنهاد داده که ماهواره ونگارد-۱ در موزه ملی هوافضا اسمیتسونین به‌عنوان نمادی از تاریخ پروازهای فضایی به نمایش گذاشته شود. این ماهواره می‌تواند به‌عنوان یادگاری ارزشمند از دوران آغازین رقابت‌های فضایی مورد توجه قرار گیرد.
فناوری بازیابی ماهواره‌ها، راهکاری برای آینده
فناوری‌های بازیابی ماهواره ونگارد-۱ قابلیت پاکسازی زباله‌های خطرناک فضایی و استفاده مجدد از مواد در مدار را دارند؛ پیشرفتی که برای دستیابی به آینده‌ای پایدار در فضا اهمیت ویژه‌ای دارد.
بازیابی ونگارد-۱ چالشی بزرگ، اما گامی قابل‌دستیابی و ارزشمند برای کل جامعه فضایی ایالات متحده خواهد بود.
