دیابت یک بیماری مزمن و شایع است که به دلیل اختلال در عملکرد انسولین ایجاد می‌شود. از‌آنجایی‌که در دیابت کنترل قند خون به یک چالش تبدیل می‌شود، مراقبت و مدیریت مداوم و دقیق در این بیماری الزامی است.
تغذیه نقش کلیدی در مدیریت این بیماری ایفا می‌کند، زیرا انتخاب مواد غذایی مناسب می‌تواند به تنظیم سطح قند خون، پیشگیری از عوارض و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا کمک کند. برخی از مواد غذایی می‌توانند به‌سرعت قند خون را افزایش دهند و کنترل دیابت را به‌شدت دشوار کنند. بنابراین، افرادی که به دیابت مبتلا هستند باید با بدترین غذا برای دیابتی ها آشنا باشند و تا حد امکان از مصرف آنها پرهیز کنند.
در این مقاله از تکناک، به معرفی بهترین و بدترین غذاها برای بیماران دیابتی می‌پردازیم؛ غذاهایی که بیماران با آگاهی از آنها می‌توانند راحت‌تر بیماری خود را کنترل و مدیریت کنند.
فهرست مطالب
بدترین خوراکی‌ها برای افراد دیابتی
مدیریت دیابت نیازمند شناخت دقیق مواد غذایی است که می‌توانند قند خون را به طور ناگهانی افزایش دهند و برای سلامت افرادی دیابتی مضر باشند. در ادامه، به معرفی غذاهایی که به‌عنوان بدترین غذا برای دیابتی ها شناخته میشوند، می‌پردازیم.
نوشابه‌ها و نوشیدنی‌های شیرین
نوشابه‌ها و نوشیدنی‌های شیرین، از خوراکی های ممنوعه برای افراد دیابتی هستند. این نوشیدنی‌ها سرشار از قند افزوده‌اند و می‌توانند به‌سرعت قند خون را بالا ببرند. بنابراین اگر به دیابت مبتلا هستید، بهتر است این نوشیدنی‌ها را با آب، چای بدون قند یا سایر نوشیدنی‌های کم‌قند جایگزین کنید. حتی آبمیوه‌های طبیعی نیز می‌توانند حاوی مقادیر زیادی قند باشند. وقتی به جای میوه از آبمیوه استفاده می‌کنید، فیبر آن حذف می‌شود و فقط قند باقی می‌ماند. بنابراین بهتر است به جای آبمیوه، میوه‌های طبیعی و تازه مصرف کنید.
نان و برنج سفید
برنج و نان سفید جزو بدترین غذا برای دیابتی ها به‌حساب می‌آیند که دارای شاخص گلیسمی بالایی هستند. نان سفید می‌تواند به‌سرعت قند خون را افزایش دهد و برای افراد مبتلا به دیابت چندان مفید نیست. نان‌های سبوس‌دار یا نان‌هایی که از غلات کامل درست شده‌اند، انتخاب‌های سالم‌تری هستند.
برنج نیز مانند نان سفید، به دلیل شاخص گلیسمی بالا از بدترین خوراکی‌ها برای دیابتی‌ها محسوب می‌شود. با‌توجه‌به اینکه برنج یکی از اصلی‌ترین مواد غذایی در رژیم غذایی ما ایرانی‌هاست، حذف کامل آن ممکن است دشوار باشد. از‌این‌رو توصیه می‌شود برنج و نان سفید را با برنج قهوه‌ای یا دیگر غلات سالم‌تر جایگزین کنید.
ماست‌های میوه‌ای
ماست ساده و بدون طعم می‌تواند گزینه‌ای مناسب برای افراد مبتلا به دیابت باشد. اما ماست‌های میوه‌ای به‌عنوان یکی از بدترین غذا برای دیابتی ها شناخته میشوند. این نوع ماست‌ها معمولاً از شیر کم‌چرب یا بدون چربی تهیه میشوند و حاوی مقادیر بالایی قند و کربوهیدرات هستند. به‌عنوان‌مثال، یک فنجان (۲۴۵ گرم) ماست میوه‌ای می‌تواند حدود ۳۱ گرم قند داشته باشد که معادل ۶۱ درصد از کالری آن است. برای جلوگیری از افزایش قند خون و انسولین، بهتر است ماست‌های ساده و غنی‌شده با مواد مغذی را که فاقد قند اضافی هستند، مصرف کنید.
غلات صبحانه
اگر به دیابت مبتلا هستید، مصرف غلات صبحانه ممکن است یکی از بدترین راه‌ها برای شروع روزتان باشد. با وجود تبلیغات مثبت این محصولات، بیشتر غلات به‌شدت فرآوری شده و حاوی کربوهیدرات بالایی هستند. همچنین، غلات معمولاً پروتئین کمی دارند؛ این در حالی است که پروتئین برای کاهش اشتها و کنترل قند خون بسیار مهم است.
حتی برخی از انواع غلات که به‌عنوان گزینه‌های سالم معرفی میشوند نیز برای افراد دیابتی مناسب نیستند. به‌عنوان‌مثال، ۵۶ گرم گرانولا حاوی ۴۴ گرم کربوهیدرات و کمتر از ۷ گرم پروتئین است. بنابراین، بهتر است مصرف غلات را کاهش داده و به دنبال صبحانه‌هایی با پروتئین بالا و کربوهیدرات کم باشید.
نوشیدنی‌های حاوی قهوه طعم‌دار شده
قهوه فواید زیادی برای سلامتی دارد که از جمله آن می‌توان به کاهش خطر ابتلا به دیابت اشاره کرد. اما قهوه‌های طعم‌دار شده با کارامل یا دیگر طعم‌دهنده‌ها انتخاب سالمی برای افراد دیابتی نیستند. تحقیقات نشان داده‌اند که مغز انسان به طور متفاوتی کالری را از مواد غذایی جامد و مایع پردازش می‌کند. وقتی کالری را از طریق نوشیدنی‌ها دریافت می‌کنید، ممکن است تمایل شما به خوردن غذاهای دیگر افزایش یابد و این موضوع می‌تواند منجر به افزایش وزن شود.
برای مثال، یک نوشیدنی قهوه کاراملی (۴۷۳ میلی‌لیتر) حاوی ۵۷ گرم کربوهیدرات است، در‌حالی‌که یک لاته وانیلی همان مقدار حجم ۳۰ گرم کربوهیدرات دارد. برای کنترل قند خون و جلوگیری از اضافه وزن، بهتر است قهوه ساده یا اسپرسو را با کمی شیر یا خامه مصرف کنید.
شیرین‌کننده‌های طبیعی
افراد مبتلا به دیابت معمولاً سعی می‌کنند شکر سفید و محصولات شیرین مانند آبنبات و بیسکوییت را کمتر مصرف کنند. اما باید بدانید که سایر انواع شکر نیز می‌توانند سطح قند خون را افزایش دهند. شکر قهوه‌ای و شیرین‌کننده‌های طبیعی مانند عسل، خرما و شیره انگور نیز باعث افزایش قند خون میشوند و جزو بدترین غذا برای دیابتی ها هستند. اگرچه این محصولات کمتر فرآوری شده‌اند، اما همچنان حاوی کربوهیدرات‌های بالایی هستند که می‌توانند به اندازه شکر سفید یا حتی بیشتر بر روی قند خون تأثیر بگذارند.
غذاهای سرخ‌شده
غذاهای سرخ‌شده مانند سیب‌زمینی سرخ‌کرده و مرغ سوخاری نیز در دسته بدترین غذا برای دیابتی ها قرار می‌گیرند. این غذاها به دلیل چربی‌های ناسالم و کالری بالایی که دارند، یکی از بدترین انتخاب‌ها برای افراد دیابتی به شمار می‌روند. غذاهای سرخ شده نه‌تنها می‌توانند باعث افزایش وزن شوند، بلکه باعث مقاومت بدن در برابر انسولین نیز میشوند.
دسرها و شیرینی‌های قندی
کیک‌ها، کلوچه‌ها، دونات و دیگر دسرهای شیرین، سرشار از قند و چربی‌های مضر هستند. این خوراکی‌ها می‌توانند به سرعت سطح قند خون را بالا ببرند و برای افراد دیابتی جزو خوراکی‌های ممنوعه هستند. بنابراین، پزشکان توصیه می‌کنند افراد دیابتی تا حد امکان از مصرف دسرها و شیرینی‌های قنادی پرهیز کنند.
غذاهای فرآوری‌شده
غذاهای فرآوری‌شده مانند سوسیس، کالباس و غذاهای آماده معمولاً حاوی مقادیر زیادی نمک، قند و چربی‌های ناسالم هستند که در دسته بدترین غذا برای دیابتی‌های قرار دارند. مصرف این مواد غذایی می‌تواند مدیریت قند خون را مختل کند؛ بنابراین پزشکان مصرف غذاهای فرآوری شده را در افراد دیابتی ممنوع کرده‌اند.
میوه‌های خشک
با وجود اینکه میوه‌های خشک به‌عنوان یک میان‌وعده سالم شناخته میشوند، اما باید بدانید که این خوراکی‌ها نیز قند بسیار بالایی دارند و مصرف زیاد آنها می‌تواند موجب افزایش سریع قند خون شود. از‌این‌رو توصیه می‌شود افراد مبتلا به دیابت، تا حد امکان از مصرف میوه‌های خشک خودداری کنند.
شکلات‌های شیرین و تنقلات ناسالم
شکلات‌های شیرین و تنقلات ناسالمی مانند چیپس، پفک و بیسکویت حاوی مقادیر زیادی قند و چربی‌های ناسالم هستند. این خوراکی‌ها نیز می‌توانند به‌سرعت قند خون را افزایش دهند و بهتر است افراد دیابتی از مصرف آنها پرهیز کنند.
بهترین غذاها برای افراد دیابتی
انتخاب‌های غذایی صحیح می‌توانند به تنظیم سطح قند خون، کاهش وزن اضافی و بهبود سلامت کلی بدن کمک کنند. ترکیب مناسب گروه‌های غذایی (پروتئین، سبزیجات، کربوهیدرات و غیره) در بشقاب شما تأثیر بسزایی در کنترل قند خون دارد. پیروی از این اصول غذایی نه‌تنها برای افراد دیابتی مفید است، بلکه نقش کلیدی در حفظ سلامت و جلوگیری از مقاومت انسولین ایفا می‌کند. اکنون که با بدترین غذا برای دیابتی ها آشنا شدیم، در ادامه به معرفی بهترین غذاها برای افراد دیابتی می‌پردازیم.
انواع ماهی
ماهی منبع غنی از اسیدهای چرب امگا-۳ است و جزو بهترین غذا برای دیابتی ها به‌حساب می‌آید. ماهی یکی از بهترین منابع غذایی برای افراد مبتلا به دیابت است و فواید بسیاری برای کنترل و مدیریت این بیماری دارد. ماهی حاوی پروتئین کم‌چرب و باکیفیت است که به حفظ توده عضلانی و کنترل وزن کمک می‌کند. کنترل وزن برای افراد دیابتی بسیار مهم است، زیرا اضافه وزن می‌تواند مقاومت به انسولین را افزایش دهد.
ماهی‌های چرب مانند سالمون، ماهی تن و ساردین سرشار از اسیدهای چرب امگا-۳ هستند. این چربی‌های سالم به کاهش التهاب، بهبود سلامت قلب و عروق و کاهش خطر بیماری‌های قلبی (که در افراد دیابتی شایع‌تر است) کمک می‌کنند. افراد مبتلا به دیابت بیشتر در معرض خطر بیماری‌های قلبی هستند. امگا-۳ موجود در ماهی به کاهش تری‌گلیسیرید، بهبود کلسترول HDL (کلسترول خوب) و کاهش فشار خون کمک می‌کند، که همگی برای سلامت قلب مفید هستند.
سبزیجات برگ‌دار
سبزیجاتی که دارای برگ‌های سبز هستند، بسیار مغذی و کم کالری‌اند. این سبزیجات به دلیل داشتن مقدار بسیار کمی کربوهیدرات قابل هضم، تأثیر زیادی بر روی سطح قند خون ندارند. اسفناج، کلم‌پیچ و دیگر سبزیجات برگ‌دار منابع خوبی از ویتامین‌ها و مواد معدنی، از جمله ویتامین C هستند و در دسته مواد غذایی مفید برای دیابتی ها قرار می‌گیرند. تحقیقات نشان داده‌اند که افراد دیابتی معمولاً سطح ویتامین C پایین‌تری نسبت به افراد غیر دیابتی دارند و ممکن است به مقدار بیشتری از این ویتامین نیاز داشته باشند. ویتامین C به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی عمل می‌کند و خاصیت ضدالتهابی دارد. افزایش مصرف غذاهای سرشار از ویتامین C می‌تواند به افراد دیابتی کمک کند تا سطح ویتامین C خود را افزایش داده و التهابات و آسیب‌های سلولی را کاهش دهند.
آووکادو
یک ماده بسیار مفید برای افراد مبتلا به دیابت آووکادو است که به دلیل ترکیبات مغذی و خواص ویژه خود می‌تواند به کنترل قند خون کمک کند. آووکادو با کمتر از ۱ گرم قند و مقدار کمی کربوهیدرات، حاوی فیبر و چربی‌های سالم زیادی است که مصرف آن باعث افزایش قند خون نمی‌شود. آووکادو سرشار از چربی‌های تک‌غیراشباع است که به بهبود حساسیت به انسولین و کاهش التهاب کمک می‌کند. این چربی‌های سالم همچنین برای سلامت قلب نیز مفید هستند که برای افراد دیابتی بسیار مهم است.
تخم‌مرغ
تخم‌مرغ بهترین صبحانه برای دیابتی ها است که می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی کمک کند. تخم مرغ یک ماده غذایی سرشار از پروتئین باکیفیت، ویتامین‌ها، مواد معدنی و چربی‌های سالم است که می‌تواند به کنترل قند خون و بهبود سلامت کلی کمک کند.این ماده غذایی با کاهش التهاب، بهبود حساسیت به انسولین و افزایش سطح کلسترول خوب HDL، نقش مهمی در سلامت قلب ایفا می‌کند. همچنین، تخم‌مرغ می‌تواند اندازه و شکل ذرات کلسترول بد LDL را نیز تغییر دهد.
تخم مرغ حاوی کربوهیدرات بسیار کمی است و تقریباً هیچ تأثیری بر سطح قند خون ندارد. این ویژگی باعث می‌شود تخم مرغ یک گزینه ایده‌آل برای وعده‌های غذایی افراد دیابتی در طول روز باشد.
دانه چیا
دانه چیا به‌عنوان بهترین غذا برای دیابتی ها شناخته می‌شود. این دانه‌ها غنی از فیبر بوده و دارای کربوهیدرات‌های قابل هضم کمی هستند. به طور دقیق، در هر ۲۸ گرم دانه چیا حدود ۱۱ تا ۱۲ گرم کربوهیدرات وجود دارد که تأثیری بر افزایش قند خون ندارد. فیبر موجود در این دانه‌ها می‌تواند با کند کردن عبور غذا از روده و جذب مواد مغذی، به کنترل قند خون کمک کند. همچنین، دانه چیا احساس سیری را افزایش می‌دهد و به مدیریت وزن که برای افراد دیابتی بسیار اهمیت دارد، کمک می‌کند.
ماست یونانی
تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف روزانه ماست یونانی می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع دوم را تا ۱۸ درصد کاهش دهد. این ماست به کاهش وزن و کنترل قند خون در افراد دیابتی کمک می‌کند. ماست یونانی حاوی مقادیر بالایی از کلسیم، پروتئین و اسید لینولئیک کونژوگه (CLA) است که همگی به افزایش احساس سیری کمک می‌کنند. در این ماست ۶ تا ۸ گرم کربوهیدرات در هر وعده وجود دارد که کمتر از ماست‌های معمولی است. همچنین، پروتئین بالای آن نیز به کاهش اشتها و کالری دریافتی کمک می‌کند. در پاسخ به این سؤال که دیابتی ها قبل از خواب چه بخورند، می‌توان گفت ماست یونانی یک گزینه ایده‌آل است.
کلم بروکلی
یکی از مغذی‌ترین سبزیجات و بهترین غذا برای دیابتی ها کلم بروکلی است. این سبزی مغذی سرشار از ویتامین‌ها، مواد معدنی، فیبر و آنتی‌اکسیدان‌هاست که به کنترل قند خون و بهبود سلامت کلی کمک می‌کند. کلم بروکلی حاوی فیبر بالایی است که هضم و جذب کربوهیدرات‌ها را کند می‌کند.
این موضوع از افزایش ناگهانی قند خون پس از غذا جلوگیری می‌کند. همچنین، ترکیباتی مانند سولفورافان در بروکلی ممکن است به بهبود حساسیت به انسولین کمک کنند. از طرفی بروکلی حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند ویتامین C است که به کاهش التهاب و استرس اکسیداتیو (عوامل مرتبط با عوارض دیابت) کمک می‌کنند.
کدو
یکی از مواد بسیار مفید برای دیابت کدو است که سبزی کم‌کالری و سرشار از مواد مغذی برای مبتلایان به این بیماری به‌حساب می‌آید. کدو با داشتن کالری کم و خاصیت سیرکنندگی بالا، انتخاب مناسبی برای افراد دیابتی است. کدو حاوی کربوهیدرات کمی است و تأثیر کمی بر سطح قند خون دارد. این موضوع برای افراد دیابتی که باید مراقب مصرف کربوهیدرات باشند بسیار مفید است.
علاوه بر این، کدو سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها است و پلی‌ساکاریدهای موجود در آن می‌توانند به بهبود مقاومت به انسولین کمک کنند و سطح قند خون را در افراد مبتلا به دیابت کاهش دهند. کدوی آب‌پز را نیز می‌توان به‌عنوان بهترین ناهار برای دیابتی ها معرفی کرد. زیرا این روش پخت چربی ندارد و مواد مغذی کدو را تا حد زیادی حفظ می‌کند.
دانه کتان
دانه کتان که به نام بذر کتان نیز شناخته می‌شود، منبع غنی از چربی‌های امگا-۳، فیبر و ترکیبات گیاهی منحصر‌به‌فرد است. بخشی از فیبر نامحلول موجود در این دانه‌ها شامل لیگنان‌هاست که می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش دهد و فشار خون را تنظیم کند. تحقیقات انجام شده دررابطه‌با تأثیر دانه کتان نشان می‌دهد که مصرف این دانه می‌تواند باعث کاهش قند خون در افراد دیابتی شود. اگر شما نیز به دیابت مبتلا هستید، می‌توانید دانه کتان را در انواع سالاد یا به‌عنوان میان وعده مصرف کنید.
سخن پایانی
اگر جزو مبتلایان به دیابت هستید، حتماً می‌دانید که داشتن رژیم غذایی مناسب می‌تواند روی کنترل و مدیریت این بیماری تأثیرگذار باشد. داشتن یک رژیم غذایی مناسب می‌تواند به کنترل سطح قند خون، کاهش خطر عوارض دیابت و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به این بیماری کمک کند. دیابت بیماری است که با تغذیه و مصرف داروهای تجویزی قابل‌مدیریت است. بنابراین، آگاهی از بهترین و بدترین غذا برای دیابتی ها می‌تواند به شما کمک کند تا زندگی سالم‌تری داشته باشید و بیماری خود را کنترل کنید.
