علت ابتلا به بیماری پارکینسون هنوز به طور دقیق مشخص نیست، اما این بیماری می تواند ناشی از عواملی مانند سن، محیط، ژنتیک و دیگر عوامل باشد.
به گزارش تکناک، بیماری پارکینسون در اثر از کار افتادن یا مرگ سلول های تولید دوپامین در مغز ایجاد و باعث لرزش اعضای بدن، سفتی عضلات و کندی حرکت می شود. همچنین، می تواند باعث اضطراب و افسردگی نیز شود. با وجود درک زیادی که از علائم این بیماری داریم، یک سوال بزرگ همچنان باقی می ماند: چه چیزی باعث بیماری پارکینسون (اختلال عصبی طولانی مدت) می شود؟
دکتر لیندا نوابوبی، استاد عصب شناسی در مصاحبه ای به Health می گوید: متأسفانه، پاسخ ساده ای برای دلیل این بیماری وجود ندارد. اما آموخته های ما درباره بیماری پارکینسون می گوید که این بیماری به دلیل تعامل بین مغز پیر، ژنتیک و محیط اتفاق می افتد.
در این مطلب با کمک پزشکان، نگاهی دقیق تر به برخی از مواردی که ممکن است باعث بیماری پارکینسون یا افزایش خطر ابتلا به این اختلال عصبی شود، می‌اندازیم.
سن
سن به طور مستقیم عامل بروز بیماری پارکینسون نیست، اما بزرگترین عامل خطرناک برای این اختلال عصبی است. دکتر نوابوبی می گوید که دلیل این امر این است که سلول های مغزی هم مانند سایر اعضای بدن انسان با گذشت زمان بیشتر مستعد آسیب می شوند. علاوه بر این، عملکرد فعالیت ژن ها می تواند در طول زمان تغییر کند و باعث ایجاد تغییراتی در فعالیت سلولی شود که در نهایت ممکن است منجر به پارکینسون شود.
معمولاً افراد در دهه 60 زندگی خود به این بیماری مبتلا می شوند و با افزایش سن، احتمال ابتلا به بیماری پارکینسون افزایش می یابد. با این حال، همیشه این احتمال وجود دارد که فردی به پارکینسون زودرس یا پارکینسونی که قبل از سن 50 سالگی رخ می دهد، مبتلا شود. این موارد که تقریباً 4 درصد از جمعیت جهان را تشکیل می دهند و به احتمال زیاد به ژنتیک مربوط است.
ژنتیک
طبق اعلام بنیاد پارکینسون، ژنتیک حدود 10 تا 15 درصد ازعلل پارکینسون (Parkinson’s disease : long-term degenerative neurological disorder) را شامل می شود. اما تحقیقات ژنتیکی هنوز در مراحل ابتدایی است، بنابراین کارشناسان هنوز تصویر کاملی از نقش ژن‌ها ندارند. دکتر نوابوبی می گوید: جهش های ژنتیکی زیادی در این بیماری نقش دارند.
محققان مؤسسه ملی بهداشت، اولین ارتباط بین ژنتیک و پارکینسون را در سال ۱۹۹۷ پیدا کردند و متوجه شدند که جهش در ژن SNCA (PARK 1) که پروتئین آلفا سینوکلئین را می سازد، با این بیماری مرتبط است. به طور خاص، آنها متوجه شدند که در سلول‌های مغزی افراد مبتلا به پارکینسون، آلفا سینوکلئین در توده هایی به نام اجسام لویی جمع می شود.
همچنین در این بیماری، جهشی در ژن GBA1 وجود دارد که اخیراً به عنوان شایع ترین ناهنجاری ژنتیکی مرتبط با پارکینسون شناسایی شده است. به طور معمول، ژن GBA1 پروتئینی به نام GCase را تولید می کند که سلول های ناخواسته را از بین می برد. اما زمانی که GBA1 از بین می رود، امکان ایجاد آلفا سینوکلئین فراهم می شود که ممکن است به طور بالقوه سرنخی برای علت بیماری پارکینسون باشد.
یکی دیگر از جهش های مرتبط با پارکینسون می تواند در ژن LRRK2 رخ دهد. در واقع، طبق اعلامیه بنیاد پارکینسون، حداقل ۲۰ جهش در ژن LRRK2 شناخته شده است که می توان آن ها را در ۲ درصد از افراد مبتلا به پارکینسون یافت. افرادی که از نژاد یهودی و بربرهای شمال آفریقا هستند، بطور ویژه ای مستعد ابتلا به این جهش ژنی هستند.
حالا سوالی که پیش می‌آید این است که آیا شخصی که والدینش پارکینسون دارند، قطعاً به این بیماری مبتلا می‌شود؟ خیر. بنیاد پارکینسون بیان می کند که حتی زمانی که فردی دارای جهش ژنی مرتبط با پارکینسون باشد، احتمال ابتلا به این بیماری کم است. در هر حال، وجود یک جهش ژنی می تواند نقش قابل توجهی در علت پارکینسون ایفا کند و این امر فشار زیادی برای لزوم پیشرفت تحقیقات در زمینه ژنتیک برای درک بهتر بیماری، بهبود درمان و کشف یک راه حل درمانی ایجاد می کند.
دکتر نوابوبی می گوید: «آنچه ما نمی دانیم بسیار بیشتر از آن چیزی است که می دانیم. من همه ی افراد به ویژه بیمارانی با سابقه خانوادگی را به انجام آزمایش ژنتیک تشویق می کنم. هر چه تعداد افراد بیشتری را آزمایش کنیم، موضوعات بیشتری راجع به این بیماری کشف می کنیم.»
محیط و سبک زندگی
محیطی که در افراد در آن زندگی می کنند نیز می تواند به طور بالقوه باعث بیماری‌پارکینسون شود یا خطر ابتلا به آن را افزایش دهد.
شغل شما چیست؟ کجا زندگی می کنید؟ آیا تاکنون در معرض سموم قرار گرفته اید؟ اگرچه متخصصان ارتباط دقیق بین عوامل محیطی و علت بیماری‌پارکینسون را مشخص نکرده اند،اما شواهد نشان می دهد که عوامل محیطی می تواند در ایجاد این بیماری نقش داشته باشند.
دکتر نوابوبی می گوید: آزمایشات نشان دادند که قرار گرفتن در معرض برخی سموم خاصی خطر پارکینسون را افزایش می دهد.
به همین ترتیب، برخی فلزات، آفت کش‌ها و قارچ کش‌ها نیز می توانند خطر پارکینسون را افزایش دهند. بر اساس اظهارات بنیاد پارکینسون، آفت کشی به نام پاراکوات عوارض زیادی دارد و با وجود ممنوعیت آن در 32 کشور، از جمله اتحادیه اروپا و چین، هنوز به طور گسترده در ایالات متحده استفاده می‌شود. محققان همچنین در حال بررسی این موضوع بوده اند که آیا آسیب های مغزی یا ضربه مغزی می تواند باعث بیماری‌پارکینسون شود یا خیر. تحقیقات نشان می دهد که تنها یک ضربه مغزی می تواند خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را تا 57 درصد افزایش دهد.
دکتر نوابوبی می گوید: «اگر بازیکن فوتبال یا بوکسور هستید و ضربه ی مغزی را تجربه کرده اید، این مسئله خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد.»
داروها و علائم پارکینسون
مصرف برخی داروها، به ویژه داروهایی که مانع از عملکرد دوپامین می شوند، می تواند باعث علائم بیماری پارکینسون شود. این بیماری، “پارکینسون ناشی از دارو” نامیده می شود و اگرچه خود بیماری پارکینسون نیست، اما می تواند بسیار شبیه آن باشد.
برخی از داروهایی که می توانند باعث علائم بیماری پارکینسون شوند:
- داروهای ضد روان پریشی (مانند فلوفنازین، پیموزید، هالوپریدول و پرفنازین)
- داروهای ضد تهوع (از جمله کلرپرومازین، دروپریدول و پرومتازین)
- داروهایی که اختلالات حرکتی هیپرکینتیک را درمان می کنند (مانند تترابنازین، دوترابنازین و والبنازین)
به خاطر داشته باشید که اگرچه این داروها (و سایر داروها) می توانند علائمی مشابه پارکینسون ایجاد کنند، اما باعث ایجاد بیماری نمی شوند و اکثر اوقات، طبق گفته انجمن بیماری پارکینسون، پس از قطع مصرف آن دارو، علائم ظرف چند ساعت یا چند روز از بین می روند.
با این وجود، در برخی موارد، علائم پارکینسون پس از قطع مصرف داروهایی که منجر به آن شده است از بین نمی روند و در نهایت افراد به بیماری پارکینسون مبتلا می شوند.
تحقیقات در مورد عوامل ایجاد کننده بیماری پارکینسون همچنان درحال توسعه است. اگر علائم پارکینسون مانند لرزش دست، کندی حرکت، مشکلات تعادلی یا تغییر در گفتار یا نوشتار خود را تجربه کردید، برای تشخیص این بیماری با پزشک تماس بگیرید.
