فرود موفق اولین فضاپیمای بخش خصوصی بر ماه

شرکت آمریکایی Firefly Aerospace در نخستین تلاش خود برای فرود بر ماه، موفق شد فضاپیمای بدون سرنشین Blue Ghost را با موفقیت روی سطح این قمر بنشاند و مأموریت تحقیقاتی دو هفته‌ای خود را آغاز کند.

به گزارش تکناک، در شرایطی که رقابت میان شرکت‌های خصوصی برای کاوش ماه شدت گرفته است، این فرود موفقیت‌آمیز نقطه عطفی در برنامه‌های فضایی تجاری به شمار می‌رود.

فضاپیمای Blue Ghost که ابعادی در حد یک خودروی کوچک دارد و روی چهار پایه مستقر شده، ساعت ۳:۳۵ بامداد به وقت شرقی آمریکا (۰۸:۳۵ به وقت گرینویچ) در نزدیکی یک دریچه آتشفشانی باستانی در Mare Crisium، واقع در گوشه شمال شرقی نیم‌کره‌ای از ماه که رو به زمین است، فرود آمد. این فضاپیما حامل ۱۰ محموله علمی برای انجام آزمایش‌های گوناگون بود.

در اتاق کنترل مأموریت در مقر Firefly در آستین، تگزاس، لحظه فرود با سکوت و هیجان توأم بود. کارکنان شرکت با دقت روند نزدیک شدن Blue Ghost به سطح ماه را دنبال می‌کردند. این فضاپیما با سرعتی ملایم، حدود دو مایل بر ساعت، فرود آمد و ویل کوگان، مهندس ارشد Blue Ghost، در پخش زنده اعلام کرد که این فضاپیما تحت تأثیر گرانش ماه قرار گرفته است.

لحظاتی بعد، او با شور و هیجان اعلام کرد: «ما روی ماه هستیم.» این خبر، فریاد شادی و تشویق را در اتاق کنترل مأموریت برانگیخت.

نخستین فرود نرم کامل یک شرکت خصوصی

با این مأموریت، Firefly به دومین شرکت خصوصی تبدیل شد که موفق به فرود بر ماه شده است. با این حال، این شرکت خود را نخستین مجموعه‌ای می‌داند که یک فرود نرم را به‌طور کامل موفقیت‌آمیز به انجام رسانده است. سال گذشته، فرودگر Odysseus متعلق به Intuitive Machines، مستقر در هیوستون، با وضعیتی نامتعادل روی سطح ماه نشست. هرچند که بخش اعظم آن سالم ماند، اما بسیاری از تجهیزات داخلی آن از کار افتاد.

پیش از این، پنج کشور شامل اتحاد جماهیر شوروی، ایالات متحده، چین، هند و ژاپن فرودهای نرم موفقی را بر سطح ماه ثبت کرده بودند. اکنون آمریکا و چین در رقابتی تنگاتنگ برای اعزام فضانوردان خود به ماه در دهه جاری هستند و هر دو کشور با جذب حمایت متحدان خود، به بخش خصوصی نقشی کلیدی در توسعه فضاپیماها محول کرده‌اند.

Blue Ghost برای رسیدن به ماه، مسیر پیچیده‌ای را طی کرد و بیش از سه بار به دور زمین چرخید. این فضاپیما در مجموع ۲.۸ میلیون مایل را پیمود و یک ماه و نیم پس از پرتاب از مرکز فضایی کندی ناسا در فلوریدا، با یک موشک SpaceX به سطح ماه رسید.

این مأموریت یکی از سه مأموریت فعال کاوش ماه محسوب می‌شود. در ماه ژانویه، شرکت ispace ژاپن دومین فرودگر خود را همراه با همان موشکی که Firefly را حمل می‌کرد، به فضا فرستاد. همچنین، شرکت Intuitive Machines هفته گذشته دومین مأموریت ماه خود را آغاز کرد.

پنل‌های خورشیدی Blue Ghost انرژی لازم را برای تجهیزات تحقیقاتی آن در طول یک مأموریت ۱۴ روزه تأمین می‌کنند. با این حال، پس از پایان این دوره، شب سرد ماه با دمایی که به منفی ۲۸۰ درجه فارنهایت (منفی ۱۷۳ درجه سلسیوس) می‌رسد، این فضاپیما را از کار خواهد انداخت.

رقابت فشرده برای تسخیر ماه

مأموریت‌هایی مانند Blue Ghost، مقدمه‌ای برای تحقیق درباره محیط ماه محسوب می‌شوند و زمینه را برای اعزام فضانوردان آمریکایی در مجموعه مأموریت‌های سرنشین‌دار که از سال ۲۰۲۷ آغاز خواهد شد، فراهم می‌کنند.

در همین حال، چین به سرعت برنامه‌های کاوش ماه خود را پیش می‌برد. این کشور از طریق برنامه رباتیک Chang’e و طرح‌هایی برای اعزام فضانوردان چینی تا سال ۲۰۳۰، به دنبال تثبیت موقعیت خود در این عرصه است. در کنار چین، کشورهای هم‌پیمان آمریکا، از جمله ژاپن و هند نیز به ماه چشم دوخته‌اند. هند نخستین فرود نرم خود را در سال ۲۰۲۳ به ثبت رساند.

Firefly از طریق برنامه Commercial Lunar Payload Services (CLPS) ناسا، قراردادی به ارزش ۱۰۱ میلیون دلار برای مأموریت Blue Ghost دریافت کرده است. این برنامه با هدف ایجاد یک بازار خصوصی برای مأموریت‌های ماه و کاهش هزینه‌های چنین پروژه‌هایی طراحی شده است.

سایر کشورهایی که به دنبال کاوش ماه و اعماق فضا هستند، از مدل ناسا برای تجاری‌سازی پروازهای فضایی پیروی کرده‌اند. هند سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای را در بخش خصوصی فضایی خود انجام داده و اروپا نیز از چندین استارتاپ پرتاب موشک حمایت مالی می‌کند.

کریس کولبرت، مدیر برنامه CLPS ناسا، در این باره گفت: «ما به دنبال مأموریت‌هایی با هزینه کمتر و سرعت بیشتر هستیم، و اکنون ثابت کردیم که این روش کارآمد است. ما تقریباً یک فرود بی‌نقص روی ماه داشتیم.»

تغییر مسیر برنامه فضایی آمریکا

این فرود موفق در شرایطی انجام شد که صنعت فضایی آمریکا با تغییرات مهمی روبه‌رو است. در زمان ریاست‌جمهوری ترامپ، سیاست فضایی ایالات متحده به سمت تمرکز بر Mars تغییر کرد. ایلان ماسک، مدیرعامل SpaceX و یکی از چهره‌های تأثیرگذار در این زمینه، نیز از مدت‌ها پیش مأموریت‌های مریخی را در اولویت قرار داده است.

با این حال، ژانت پترو، مدیر موقت ناسا، در جریان مراسم فرود Firefly تأکید کرد که ماه همچنان بخشی از اهداف فضایی آمریکا برای «تسلط بر فضا» خواهد بود.

تحقیقات علمی روی سطح ماه

در فضاپیمای Blue Ghost، دو ابزار علمی برای مطالعه خاک ماه و دمای زیرسطحی آن تعبیه شده است. این آزمایش‌ها توسط Honeybee Robotics، از زیرمجموعه‌های Blue Origin، انجام خواهد شد. Blue Origin نیز در حال توسعه یک فرودگر ماه برای برنامه Artemis ناسا است که در دهه جاری فضانوردان را به ماه خواهد برد.

همچنین، مرکز تحقیقاتی Langley ناسا یک دوربین استریو روی این فضاپیما قرار داده است که هدف آن، تحلیل ذرات گرد و غباری است که هنگام فرود Blue Ghost به هوا برخاستند. داده‌های به‌دست‌آمده از این تحقیق به پژوهشگران کمک می‌کند تا رفتار سطح غبارآلود ماه را در مأموریت‌های آینده که وزن بیشتری دارند، پیش‌بینی کنند.