دانشمندان اروگوئه‌ای موفق شدند برای نخستین‌بار قرص لاغری تولید کنند که بدون کاهش اشتها، تنها از طریق فعال‌سازی چرخه انرژی سلولی، باعث چربی‌سوزی و کاهش وزن می‌شود.
به گزارش تکناک، این داروی آزمایش‌شده روی انسان، با استفاده از گرمازایی مبتنی بر کراتین باعث کالری‌سوزی می‌شود و اکنون مرحله اول آزمایش بالینی را با موفقیت پشت سر گذاشته است.
این دارو که SANA نام دارد، توسط دانشمندان مؤسسه پاستور مونته‌ویدئو (IP Montevideo) و دانشگاه جمهوری اروگوئه (Udelar) ابداع شده و بر پایه موفقیت چشمگیر آن در مطالعات پیش‌بالینی روی موش‌ها ساخته شده است.
فهرست مطالب
موفقیت جهانی قرص لاغری اروگوئه‌ای
SANA نه‌تنها نخستین داروی مولکول‌کوچک با این مکانیسم عملکرد است، بلکه نخستین دارویی است که به طور کامل توسط یک استارت‌آپ زیست‌فناوری آمریکای جنوبی، یعنی Eolo Pharma توسعه یافته است.
کارلوس اسکاند، یکی از پژوهشگران توسعه‌دهنده این دارو گفت: «این دارو، راه جدیدی برای درمان چاقی و مشکلات متابولیک باز کرده است. برخلاف داروهای GLP-1 که اشتها را کم می‌کنند، این دارو با افزایش سوخت‌وساز بدن، کالری بیشتری می‌سوزاند.»
کاهش وزن بدون تحلیل عضلات
در مرحله اول آزمایش انسانی که روی ۴۴ داوطلب انجام شد، قرص لاغری SANA نه‌تنها بی‌خطر و قابل تحمل بود، بلکه در گروهی که دوز بالای این دارو را مصرف می‌کردند، بدون تحلیل عضلانی، حدود ۳ درصد کاهش وزن فقط در دو هفته دیده شد.
این دارو اشتها را دست‌کاری نمی‌کند، اما میزان گلوکز ناشتا و مقاومت به انسولین را بهبود می‌دهد. علاوه بر این، برخلاف داروهای GLP-1، توده عضلانی حفظ شد و حتی در مطالعات حیوانی افزایش یافت.
همچنین هیچ عارضه جانبی جدی در دوزهای بالا (۸۰۰ میلی‌گرم) گزارش نشد.
چربی‌سوزی از طریق گرمازایی در سلول‌های چربی
برخلاف Ozempic و داروهای GLP-1، قرص لاغری SANA مکانیسمی کاملاً متفاوت دارد. این دارو از طریق فعال‌سازی فرایند گرمازایی در سلول‌های چربی، حتی در حالت استراحت، بدن را وادار به کالری‌سوزی می‌کند.
مولکول مصنوعی SANA که از مشتقات نیتروآلکن سالیسیلات ساخته شده است، با فعال کردن مسیر متابولیسم کراتین، سلول‌های چربی سفید را تغییر می‌دهد و آنها را از حالت ذخیره‌کننده انرژی به حالت سوزاننده انرژی تبدیل می‌کند.
مسیر بیوشیمیایی جدید قرص لاغری SANA
قرص SANA در مطالعات روی موش‌ها، میزان مصرف انرژی را از طریق مسیر وابسته به متابولیسم کراتین افزایش داد، نه مسیر رایج UCP1 که تنها در چربی قهوه‌ای یافت می‌شود.
این موضوع اهمیت بالایی دارد، چرا که چربی قهوه‌ای در بزرگسالان بسیار محدود است. اما SANA به سراغ چربی سفید می‌رود، که منبع اصلی چاقی و منبع اصلی انرژی اضافی ذخیره‌شده در بدن است.
انقلاب در پایداری اثر قرص لاغری SANA
نقش کلیدی این دارو بر آنزیمی به نام AGAT (آرژینین: گلیسین آمیدینوترانسفراز) متمرکز است، که در تولید کراتین نقش دارد.
قرص SANA با اتصال کووالانسی به این آنزیم، چرخه فسفوکراتین را تسریع می‌کند و تولید گرما را در سلول‌های چربی افزایش می‌دهد.
برخلاف داروهای رایج که اتصال برگشت‌پذیر دارند، SANA به طور دائمی به AGAT متصل می‌شود و اثر آن پایدار باقی می‌ماند تا زمانی که کل پروتئین تجزیه و بازسازی شود.
این ویژگی می‌تواند مصرف گاه‌به‌گاه (مثلاً ماهانه) دارو را به جای مصرف روزانه ممکن سازد.
مزایا و نگرانی‌های پیش‌رو
این دارو بدون تأثیرگذاری بر هورمون‌ها، به صورت مستقیم سوخت‌وساز بدن را هدف قرار می‌دهد. آزمایش روی موش‌ها نشان داد که این دارو حتی با رژیم غذایی پرچرب، باعث کاهش وزن، بهبود کنترل قند خون و حفظ حجم عضلات شده است.
با وجود این، پایداری طولانی اثر این دارو می‌تواند خطرناک باشد. اگر SANA به‌اشتباه به پروتئین‌های دیگر بچسبد، ممکن است واکنش‌های ایمنی یا اختلالات زیستی ناخواسته ایجاد کند.
این موضوعات در مراحل بعدی آزمایش‌ها، به‌ویژه مرحله دوم، مورد ارزیابی دقیق‌تری قرار خواهند گرفت.
آغاز آزمایش مرحله دوم و آینده درمان چاقی
مرحله دوم آزمایش انسانی، که شامل افراد بزرگسال مبتلا به دیابت نوع ۲ نیز خواهد بود، قرار است در اواخر سال ۲۰۲۵ آغاز شود.
پروژه SANA نتیجه بیش از ده سال تحقیق است و تیم توسعه‌دهنده به‌منظور پیشبرد آن، شرکت Eolo Pharma را تأسیس کرده‌اند.
پیا گارات، مدیرعامل Eolo Pharma بیان کرد: «ما به عنوان اولین شرکت زیست‌فناوری در آمریکای جنوبی، که توانسته است یک داروی مولکول‌کوچک را از مرحله طراحی تا آزمایش‌های بالینی توسعه دهد، بسیار افتخار می‌کنیم. هدف ما این است که این درمان پیشرفته را در اختیار بیماران نیازمند در سراسر جهان قرار دهیم.»
