فهرست مطالب
گزارش جدید دانشگاه ایالتی آریزونا با استفاده از دادههای ماهوارهای نشان میدهد از سال ۲۰۰۲ تاکنون، قارههای زمین با بیسابقهترین کاهش منابع آب شیرین مواجه شدهاند.
به گزارش تکناک، این روند نگرانکننده نتیجه ترکیبی از تغییرات اقلیمی، برداشت بیرویه از منابع آب زیرزمینی و خشکسالیهای شدید است و اکنون حتی بیش از ذوب یخچالها در بالا آمدن سطح دریا نقش دارد.
بر اساس یافتههای این گزارش که در مجله Science Advances منتشر شده است، چهار منطقه عظیم «ابرخشک» در نیمکره شمالی در حال شکلگیری هستند، که پیامدهایی خطرناک برای امنیت آب، کشاورزی و ثبات جهانی دارند.

این مناطق خشکشده هر سال با سرعتی گسترش مییابند که دو برابر مساحت ایالت کالیفرنیا است. همچنین روند خشکتر شدن مناطق خشک اکنون از روند مرطوبتر شدن مناطق مرطوب پیشی گرفته و این تغییر، الگوهای سنتی چرخه آب را به طور چشمگیری دگرگون کرده است.
01
از 07تهدیدی جدی برای سهچهارم جمعیت جهان
طبق نتایج این مطالعه، ۷۵ درصد جمعیت جهان در ۱۰۱ کشوری زندگی میکنند که در ۲۲ سال گذشته آب شیرین خود را از دست دادهاند. این در حالی است که سازمان ملل پیشبینی میکند جمعیت جهان در ۵۰ تا ۶۰ سال آینده همچنان رشد کند؛ درست در زمانی که منابع آب شیرین بهسرعت کاهش مییابند.
02
از 07مقصر پنهان کاهش منابع آب شیرین
تحقیقات جدید نشان میدهد که برداشت بیرویه از آبهای زیرزمینی عامل اصلی ۶۸ درصد کاهش منابع آب شیرین جهان است. این رقم حتی از تأثیر ذوب یخچالها بر افزایش سطح دریاها بیشتر است.
جی فامیلیتی، استاد دانشگاه ایالتی آریزونا و سرپرست این تحقیق هشدار داد: «قارهها در حال خشک شدن، منابع آب شیرین در حال کاهش و سطح دریاها در حال بالا آمدن است. ادامه برداشت بیرویه آبهای زیرزمینی میتواند امنیت غذایی و آبی میلیاردها نفر را تهدید کند. این یک لحظه حساس جهانی است و باید به سرعت برای امنیت آب اقدام کنیم.»

این پژوهش از دادههای دو مأموریت ماهوارهای مشترک آمریکا و آلمان به نامهای GRACE و GRACE-FO استفاده کرده است، که تغییرات ذخیره آب زمینی از سال ۲۰۰۲ را نظارت میکنند. این ذخایر شامل آبهای سطحی، رطوبت خاک، یخ و برف و آبهای زیرزمینی هستند.
هرشیکش چاندانپورکار، یکی از پژوهشگران این مطالعه گفت: «ما مثل کسی هستیم که از یک حساب پسانداز قدیمی برداشت میکند و مدام داریم از ذخایر یخچالها و آبهای زیرزمینی عمیق استفاده میکنیم، بدون اینکه در سالهای پربارش دوباره آنها را پر کنیم. این روند نگرانکننده نشان میدهد که بهسمت یک ورشکستگی آبی عظیم پیش میرویم.»
03
از 07نقطه عطف خشکسالی جهانی
نتایج نشان میدهد که حدود سالهای ۲۰۱۴-۲۰۱۵، روند خشکی قارهها شتاب گرفت و مصرف آب زیرزمینی افزایش یافت؛ بهگونهای که سرعت خشکی قارهها از سرعت ذوب یخچالها و صفحات یخی پیشی گرفت.
همچنین پس از سال ۲۰۱۴ یک جابهجایی کمسابقه رخ داد و مناطق خشک از نیمکره جنوبی به شمال منتقل شدند و مناطق مرطوب نیز بالعکس عمل کردند.
04
از 07چهار منطقه ابرخشک جهان
تحلیل دادههای بیش از ۲۰ سال گذشته نشان میدهد که چندین نقطه بحرانی کاهش آب به یکدیگر متصل شدهاند و اکنون چهار منطقه بزرگ خشکسالی در سطح قارهها شکل گرفتهاند:
- جنوبغربی آمریکای شمالی و آمریکای مرکزی: شامل مناطق کشاورزی مهم جنوبغرب آمریکا، شهرهای بیابانی مثل فینیکس، توسان، لاسوگاس و کلانشهرهایی مانند لسآنجلس و مکزیکوسیتی
- آلاسکا و شمال کانادا: شامل ذوب یخچالهای کوهستانی، برف و یخدائمی و خشکی در مناطق کشاورزی کانادا
- شمال روسیه: تجربه ذوب گسترده برف، یخ و یخدامی در عرضهای جغرافیایی بالا
- منطقه خاورمیانه-شمال آفریقا و اوراسیا: شامل شهرهای بزرگی مانند دوبی، کازابلانکا، قاهره، بغداد و تهران؛ مناطق کشاورزی کلیدی مثل اوکراین، شمالغرب هند و دشت شمال چین؛ همچنین دریاچههای در حال خشک شدن مثل خزر و آرال و شهرهای بزرگی چون بارسلون، پاریس، برلین، داکا و پکن
05
از 07یافتههای شگفتانگیز عرض جغرافیایی
برخلاف پیشبینی مدلهای اقلیمی IPCC، فقط مناطق استوایی از سال ۲۰۰۲ تاکنون بهطور متوسط مرطوبتر شدهاند. این یافته اهمیت حیاتی دادههای ماهوارهای مداوم برای درک تغییرات بلندمدت چرخه آب را نشان میدهد.

06
از 07سیارهای در خطر به دلیل کاهش منابع آب شیرین
این روند خشکسالی بیسابقه، تهدیدی جدی برای کشاورزی، امنیت غذایی، تنوع زیستی، منابع آب شیرین و ثبات جهانی است. پژوهشگران تأکید میکنند که باید به سرعت سیاستها و راهکارهای پایداری برای مدیریت آبهای زیرزمینی در مقیاس منطقهای و بینالمللی اجرا شود تا نرخ بالا آمدن سطح دریا کاهش یابد و آب برای نسلهای آینده حفظ شود.
07
از 07راهکارهای پیشنهادی برای کاهش منابع آب شیرین
- توقف روند برداشت بیرویه آبهای زیرزمینی
- حفاظت از منابع آب شیرین باقیمانده
- سازگاری با خطر روبهرشد کمآبی و سیلابهای ساحلی
- همکاری بینالمللی و اجرای سیاستهای پایدار مدیریت آب
این یافتهها قرار است در گزارش آینده بانک جهانی منتشر شوند. این گزارش به بررسی پیامدهای انسانی و اقتصادی خشکسالیهای قارهای میپردازد و راهحلهای عملی برای مقابله با آن در کشورهای مختلف ارائه میدهد.