دانشمندان می‌گویند که تغییرات در رگ‌های خونی شبکیه چشم می‌تواند علائم اولیه آلزایمر را ده‌ها سال قبل از بروز اختلال حافظه آشکار کند.
به گزارش تکناک، بر اساس یک پژوهش جدید، موش‌هایی که یک نوع تغییر ژنتیکی رایج به نام MTHFR677C>T دارند، شبکیه چشم آنها دچار نوعی باریکی و پیچ‌خوردگی غیرطبیعی شده است. این تغییرات شباهت زیادی به مشکلات عروقی دیده‌شده در بیماران مبتلا به آلزایمر دارد. جالب است بدانید که این جهش ژنتیکی در حدود ۴۰ درصد از انسان‌ها وجود دارد و ممکن است با خطر ابتلا به بیماری‌های عصبی مانند آلزایمر مرتبط باشد.
شبکیه بخشی از سیستم عصبی مرکزی است و بافتی تقریباً مشابه مغز دارد. به همین دلیل بررسی آن، مسیری ارزشمند برای مطالعه سلامت مغز به حساب می‌آید.
الینا ریگان، یکی از پژوهشگران این مطالعه گفت: «شبکیه در واقع بخشی از مغز است، با این تفاوت که دسترسی به آن بسیار آسان‌تر می‌باشد. ما می‌توانیم به صورت مستقیم سلول‌های عصبی و رگ‌های خونی را از این طریق ببینیم و نحوه واکنش آنها را در شرایط بیماری بررسی کنیم.»
فهرست مطالب
تغییرات عروقی از علائم اولیه آلزایمر
مطالعه روی موش‌ها نشان داد که از شش‌ماهگی به بعد، تغییراتی مانند پیچ‌خوردگی رگ‌ها، باریک شدن سرخرگ‌ها و کاهش انشعابات شبکیه آغاز می‌شود. این الگوها به کاهش جریان خون و افت عملکرد مغزی مرتبط هستند.
نکته جالب این است که تغییرات غیرطبیعی فقط در چشم موش‌ها دیده نشد، بلکه در مغز آنها هم مشاهده شد. برای مثال، رگ‌های خونی در بخش‌هایی از مغز کمتر و پراکنده‌تر بودند و جریان خون مغزی کاهش یافته بود. این یافته‌ها نشان می‌دهد که سلامت عروقی شبکیه می‌تواند بازتابی از وضعیت کلی عروق در مغز باشد.
ریگان بیان کرد: «ما این رگ‌های موج‌دار را در شبکیه می‌بینیم، که مشابه آن در بیماران مبتلا به زوال عقل هم وجود دارد.»
از تغییرات مولکولی تا نقش جنسیت و سن
دانشمندان دریافتند که علاوه بر تغییرات در رگ‌های خونی، فعالیت برخی پروتئین‌ها نیز در مغز و شبکیه دچار اختلال شده است. این اختلال‌ها با فرایندهای مهمی مانند: تولید انرژی، پاک‌سازی پروتئین‌های آسیب‌دیده و حفظ ساختار رگ‌ها ارتباط دارند و ممکن است نقش کلیدی در آغاز تخریب سلول‌های عصبی (نورودژنراسیون) داشته باشند.
همچنین مشخص شد که جنسیت و سن در شدت این تغییرات تأثیرگذار هستند. برای مثال، موش‌های ماده در سن ۱۲ ماهگی رگ‌های خونی کمتر و با شاخه‌های محدودتری داشتند؛ نتیجه‌ای که با شیوع بیشتر زوال عقل در زنان مطابقت دارد.
آزمایش روی انسان‌ها
گام آینده پژوهشگران، بررسی این تغییرات در انسان است. دانشمندان به دنبال کشف این موضوع هستند که آیا تغییرات عروقی شبکیه در انسان‌ها نیز حامل جهش ژنتیکی قابل مشاهده است یا خیر.
در صورت موفقیت، چشم‌پزشکان و اپتومتریست‌ها خواهند توانست افراد در معرض خطر را دهه‌ها قبل از بروز علائم حافظه شناسایی کنند.
ریگان توضیح داد: «اغلب افراد بالای ۵۰ سال نوعی اختلال بینایی دارند و سالانه معاینه می‌شوند. اگر بدانیم که باید به دنبال چه الگوهایی بگردیم، می‌توانیم افراد پرخطر را شناسایی کنیم و شاید ۲۰ سال قبل از افت عملکرد مغزی درمان را آغاز نماییم.»
امید به انقلاب در تشخیص علائم اولیه آلزایمر
این یافته‌ها نشان می‌دهند که چشم می‌تواند به ابزاری ساده، قابل دسترس و مؤثر برای شناسایی بیماری‌های مغزی تبدیل شود. اگر تصویربرداری از شبکیه به بخشی از آزمایش‌های معمول تشخیص آلزایمر تبدیل شود، می‌توان آینده‌ای را تصور کرد که در آن بیماری‌هایی مانند آلزایمر و زوال عقل شناسایی و متوقف شوند، قبل از آنکه علائم به طور خاموش آغاز گردد.
