یک تحقیق جدید با بهره‌گیری از روشی نوین نشان می‌دهد که مغز افراد مبتلا به بیش‌فعالی/کم‌توجهی (ADHD)، تفاوت‌های ساختاری قابل تشخیص دارد.
به گزارش تکناک، پژوهشگران سال‌ها تلاش کرده‌اند که با استفاده از تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI)، ساختار مغز مبتلایان به ADHD را بررسی کنند. اما نتایج این مطالعات همواره متناقض بوده است؛ برخی از کاهش حجم ماده خاکستری خبر می‌دادند، برخی تفاوتی مشاهده نمی‌کردند و حتی در برخی موارد حجم بیشتر گزارش می‌شد.
اکنون گروهی از دانشمندان ژاپنی به رهبری دانشگاه چیبا با استفاده از روشی به نام Traveling-Subject/TS توانسته‌اند این سردرگمی را برطرف کنند.
فهرست مطالب
مشکل روش‌های قبلی کجا بود؟
هر دستگاه MRI در هر بیمارستان، تنظیمات مخصوص به خود را دارد. زمانی که دانشمندان داده‌های مغزی این دستگاه‌های مختلف را کنار هم می‌گذارند، تشخیص اینکه یک تفاوت ناشی از خود دستگاه است یا یک تغییر واقعی در مغز، بسیار سخت میشود. برای حل این مشکل، از نرم‌افزارهایی مانند ComBat استفاده میشود تا خطای دستگاه حذف شود. اما مشکل اینجا است که گاهی این نرم‌افزارها در کار خود زیاده‌روی می‌کنند و علاوه بر خطای دستگاه، بخشی از اطلاعات واقعی مغز را نیز از بین می‌برند.
برای بیماری مثل ADHD که تفاوت‌های ساختاری ظریف است، این خطاها به راحتی اثر واقعی را پنهان می‌کنند.
روش TS چیست؟
پژوهشگران ۱۴ فرد سالم را که مبتلا به ADHD نبودند، انتخاب کردند و در طول سه ماه، هر نفر را با چهار دستگاه MRI مختلف اسکن کردند. از آنجایی که مغز در این مدت تغییر زیادی نمی‌کند، تفاوت‌های دیده‌شده در تصاویر فقط به تفاوت دستگاه‌ها مربوط میشود. این روش به عنوان یک الگو استفاده شد و بعد روی مجموعه داده‌های بزرگ‌تری از کودکان سالم و کودکان مبتلا به ADHD اعمال شد.
یافته‌های کلیدی در ساختار مغز افراد مبتلا به ADHD
با حذف خطای ناشی از دستگاه‌ها، نتایج واضح‌تر شد:
- کودکان مبتلا به ADHD، حجم مغزی کمتری در نواحی فرونتوتمپورال (مناطق پیشانی و گیجگاهی مغز) داشتند.
- این نواحی در پردازش توجه، تنظیم هیجان، عملکرد اجرایی و تصمیم‌گیری نقش کلیدی دارند؛ همان شاخصه‌هایی که در ADHD دچار اختلال می‌شوند.
محدودیت‌های مطالعه ساختار مغز افراد مبتلا به ADHD
پژوهشگران تأکید کردند که نمونه‌ها از مناطق جغرافیایی و مراکز درمانی خاص انتخاب شده‌اند و شاید نماینده همه کودکان مبتلا به ADHD نباشند. همچنین این مطالعه صرفاً به ساختار مغزی در کودکان پرداخته و نیازمند تأیید در جمعیت‌های گسترده‌تر است.
پیامدهای علمی و درمانی
- امکان تشخیص زودهنگام ADHD با شواهد تصویری واضح وجود دارد.
- طراحی درمان‌های شخصی‌سازی‌شده که تغییرات ساختار مغز در پاسخ به درمان را دنبال کنند.
- کاهش نگاه منفی جامعه با نشان دادن شواهد علمی از تفاوت‌های زیستی در مغز افرادی که ADHD دارند.
این تحقیق نشان داد که انتخاب روش مناسب در طراحی آزمایش‌ها بسیار مهم است. پژوهشگران با استفاده از روش TS توانستند خطاهای مربوط به دستگاه‌های تصویربرداری را حذف کنند و تصویر واضح‌تری از مغز افراد مبتلا به ADHD به‌دست آورند.
نتایج این مطالعه نشان داد که تفاوت‌هایی در ساختار بخش خاصی از مغز وجود دارد و همین موضوع اهمیت استفاده از روش‌های دقیق برای هماهنگ‌سازی داده‌ها در تحقیقات مغزی را نشان می‌دهد.
