افزایش قیمت ایتریم با جهش ۱,۵۰۰ درصدی، فشار سنگینی بر زنجیره تأمین جهانی نیمه‌رساناها وارد و آینده فناوری را با مشکل جدی روبه‌رو کرده است.
به گزارش سرویس اخبار فناوری تکناک، قیمت عنصر خاکی کمیاب «ایتریم» (Yttrium)، ماده‌ای حیاتی برای تولید نیمه‌رساناها، با جهشی بی‌سابقه نزدیک به ۱,۵۰۰ درصدی، به بیشترین میزان تاریخ خود رسیده است. این افزایش سرسام‌آور قیمت هر کیلوگرم از این ماده را از کمتر از ۸ دلار در پایان سال ۲۰۲۴ به ۱۲۶ دلار رسانده و نتیجه مستقیم جنگ تجاری پرتنش میان ایالات متحده و چین محسوب می‌شود و فشار سنگینی را بر صنعت جهانی تراشه‌سازی وارد کرده است.
این بحران پنهان در ماه آوریل و با وضع تعرفه‌های گسترده به‌وسیله دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، بر تمام شرکای تجاری این کشور آغاز شد. این اقدام به‌سرعت تنش‌ها میان شرق و غرب را تشدید کرد و به وضع تعرفه ۱۴۵ درصدی واشنگتن بر کالاهای چینی و عوارض متقابل ۱۲۵ درصدی پکن منجر شد.
در‌حالی‌که به نظر می‌رسید مذاکرات تجاری در‌حال پیشرفت است، چین در اوایل اکتبر با اعمال کنترل‌های صادراتی سخت‌گیرانه بر مواد خاکی کمیاب، ضربه جدیدی به زنجیره تأمین جهانی وارد کرد. این اقدام که می‌توانست صنعت نیمه‌رساناها را فلج کند، با تهدید ترامپ به وضع تعرفه ۱۰۰ درصدی بر تمام کالاهای چینی و ممنوعیت صادرات نرم‌افزارهای حیاتی پاسخ داده شد.
سرانجام دو طرف با درک پیامدهای ویرانگر چنین جنگی، بر سر آتش‌بس تعرفه‌ای یک‌ساله توافق کردند و چین کنترل‌های صادراتی اخیر خود را به حالت تعلیق درآورد. با‌این‌حال، مشکل اصلی همچنان پابرجاست. با وجود آتش‌بس، ممنوعیت اولیه که در ماه آوریل بر صادرات برخی از عناصر خاکی کمیاب به ایالات متحده وضع شده بود، همچنان به قوت خود باقی است. این موضوع عرضه ایتریم را بسیار محدود نگه داشته و باعث شده است تا قیمت‌ها حتی پس‌از توافق نیز به‌آرامی به روند صعودی خود ادامه دهند.
تامزهاردور می‌نویسد که این بحران ایالات متحده و متحدانش را برای یافتن منابع جایگزین و کاهش وابستگی به چین به تکاپو واداشته است. در‌حال‌حاضر، ایالات متحده بیش از ۹۰ درصد از فلزات خاکی کمیاب مورد نیاز خود را از چین تأمین می‌کند؛ اما برنامه‌هایی جدی برای تغییر این وضعیت در دست اجراست:
- در ایالات متحده: دولت در‌حال کار روی گسترش تولید داخلی از پروژه «مانتین پس» در کالیفرنیا است و تخصیص ۲ میلیارد دلار از بودجه «قانون تراشه‌ها» را برای تقویت زنجیره تأمین مواد معدنی حیاتی بررسی می‌کند.
- در استرالیا: این کشور در‌حال توسعه فناوری‌هایی برای استخراج بیشتر عناصر خاکی کمیاب از زباله‌های معدنی خود است.
- در کانادا: اتاوا در گزارش استراتژی مواد معدنی حیاتی ۲۰۲۴، برنامه‌هایی را برای افتتاح معدن جدید عناصر خاکی کمیاب اعلام کرده است.
این تحولات نشان‌دهنده شکنندگی زنجیره تأمین جهانی و آغاز رقابت استراتژیک برای کنترل منابعی است که آینده فناوری را شکل می‌دهند.
