تحقیقات جدید نشان می‌دهد همه‌گیری کووید-۱۹ باعث تسریع پیری مغز شده است، حتی در افرادی که به این ویروس مبتلا نشده‌اند.
به گزارش تکناک، پژوهش جدیدی که در مجله Nature Communications منتشر شده است، نشان می‌دهد که همه‌گیری ویروس کرونا اثری قابل‌سنجش بر ساختار مغز انسان بر جای گذاشته است که مشابه با فرایند پیری طبیعی است.
دانشمندان دانشگاه ناتینگهام با تحلیل اسکن‌های مغزی ۹۹۶ فرد سالم از بانک اطلاعات زیستی بریتانیا (UK Biobank)، متوجه شدند که مغز افرادی که در دوران همه‌گیری ویروس کرونا اسکن شده‌اند، به‌طور متوسط ۵.۵ ماه پیرتر از سن واقعی‌شان به نظر می‌رسد.
این پیری مغزی در افرادی که هرگز به کووید-۱۹ مبتلا نشده‌اند نیز مشاهده شده است، به این معنی که مشکلات ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا شامل قرنطینه، انزوا، استرس اقتصادی و نگرانی‌های سلامتی، عامل اصلی این تاثیر مغزی بوده است.
فهرست مطالب
پیری مغز چگونه اندازه‌گیری شد؟
محققان از هوش مصنوعی برای پیش‌بینی سن مغز استفاده کردند. الگوریتم‌ها با تجزیه‌وتحلیل صدها ویژگی تصویربرداری در اسکن مغزی، الگوهای پیری را شناسایی می‌کنند. اگر مغز فردی پیرتر از سن واقعی او به نظر برسد، معمولاً نشانه‌ای از افزایش خطر زوال عقل یا بیماری‌هایی مانند آلزایمر است.
افرادی که در دوران همه‌گیری ویروس کرونا تحت اسکن مغزی قرار گرفتند، به طور میانگین ۵.۵ ماه بیشتر از افراد معمولی اختلاف بین سن واقعی و سن مغزی داشتند. در حالت عادی، مغز انسان هر سال فقط حدود ۳ روز پیرتر میشود. اما در دوران همه‌گیری ویروس کرونا، این روند شتاب گرفته و مغز هر سال حدود ۷ تا ۸ روز پیرتر شده، یعنی تقریباً دو برابر حالت عادی.
استرس مزمن، مغز را پیر می‌کند
استرس مزمن می‌تواند باعث التهاب و تغییراتی شود که فرایند پیری مغز را تسریع می‌کند. همه‌گیری ویروس کرونا با عوامل متعددی مانند انزوای اجتماعی، نگرانی‌های مالی، ترس از بیماری، تغییر در سبک زندگی و کاهش دسترسی به خدمات درمانی، شرایط استرس‌زایی ایجاد کرد که مغز بسیاری از افراد را تحت تأثیر قرار داد.
مردان و طبقات محروم بیشترین آسیب را دیدند
یافته‌های این پژوهش شکاف‌های اجتماعی و جنسیتی را نیز آشکار کرد:
- مردان نسبت به زنان پیری مغزی بیشتری تجربه کردند، به‌ویژه در ماده خاکستری مغز که محل تجمع بدن سلول‌های عصبی است
- افراد با وضع اقتصادی-اجتماعی ضعیف: افراد با درآمد و تحصیلات سطح پایین‌تر، بیشتری در سن مغز داشتند
کسانی که در شاخص اشتغال نمره پایینی داشتند، به‌طور متوسط ۵.۸ ماه افزایش سن مغز را تجربه کردند. این نشان می‌دهد که نابرابری‌های موجود در جامعه در زمان بحران سلامت تشدید میشود.
نقش کووید در کاهش توان مغزی
همه‌گیری ویروس کرونا به‌تنهایی باعث شد مغز افراد سریع‌تر پیر شود. اما فقط کسانی که خودشان به این ویروس مبتلا شدند، با کاهش عملکرد مغزی هم روبه‌رو شدند. این افراد در آزمون‌هایی که سرعت فکر کردن و توانایی تغییر مسیر ذهنی را می‌سنجند، امتیاز کمتری نسبت به افراد عادی گرفتند.
حتی افرادی که به نوع خفیف این بیماری مبتلا بودند نیز دچار اختلال در عملکرد مغزی شدند. این موضوع نشان می‌دهد که عوامل ویروسی در کنار استرس روانی، آسیب‌های چندوجهی به مغز وارد می‌کنند.
پیامدهای نگران‌کننده برای آینده سلامت مغز
محققان هشدار می‌دهند که اگر یک دوره نسبتاً کوتاه از استرس اجتماعی بتواند مغز را به‌طور قابل‌توجهی پیر کند، خطر بروز مشکلات و بیماری‌های مغزی در آینده افزایش می‌یابد.
با توجه به اینکه آسیب‌پذیرترین افراد جامعه، بیشترین آسیب مغزی را تجربه کردند، این مطالعه نشان می‌دهد که حمایت هدفمند از جوامع محروم در بحران‌های سلامت، صرفاً مسئله‌ای اجتماعی نیست، بلکه یک ضرورت علمی است.
