بریتانیا قصد دارد در آوریل 2026 گروهی از کرم های نماتود C. elegans را به ایستگاه فضایی بینالمللی ISS ارسال کند تا پژوهشی گسترده درباره خطرات فضای عمیق انجام دهد.
به گزارش سرویس هوافضای تکناک، این موجودات کوچک به دلیل شباهتهای ژنتیکی و فیزیولوژیکی با انسان به عنوان یکی از مهمترین مدلهای آزمایشی در مطالعات زیستی بهکار گرفته میشوند. این طرح پژوهشی را دانشگاه Exeter با همکاری Space Park Leicester در دانشگاه Leicester پیش میبرند و انتظار میرود که نتایج آن نقش مهمی در افزایش ایمنی سفرهای فضایی آینده داشته باشد.
فضای عمیق به بخشهای دوردست فضا گفته میشود که خارج از مدار زمین و بیرون از محدوده محافظتی میدان مغناطیسی و جو زمین قرار دارند. این نواحی در معرض تابشهای شدید کیهانی، خلأ کامل و تغییرات حرارتی گسترده هستند و به دلیل همین شرایط سخت، مطالعه آنها برای برنامههای سکونت انسانی در ماه، مریخ و مأموریتهای طولانیمدت فضایی اهمیت حیاتی دارد.
پژوهشگران بیان کردند که آژانسهای فضایی مثل ناسا در حال برنامهریزی برای سکونت طولانیمدت انسان در ماه و مریخ هستند، اما درک اثرات فضای عمیق بر بدن موجودات زنده به موضوعی حیاتی تبدیل شده است. زیستشناسان هشدار میدهند که ریزگرانش، خلأ و تابشهای کیهانی میتوانند آسیبهای جدی به بدن انسان وارد کنند. تحلیل عضله و استخوان، جابهجایی شدید مایعات بدن، کاهش بینایی و افزایش خطر جهش ژنتیکی و سرطان تنها بخشی از تهدیدهایی هستند که فضانوردان با اقامت طولانیمدت در فضا با آن مواجه میشوند.
تیم تحقیقاتی برای بررسی این تهدیدها، از یک آزمایشگاه مینیاتوری پیشرفته با نام Fluorescent Deep Space Petri-Pod (FDSPP) استفاده خواهد کرد. این آزمایشگاه کوچک که تنها 10×10×30 سانتیمتر اندازه دارد و وزن آن سه کیلوگرم است، از 12 محفظه مهر و موم شده تشکیل شده و برای انجام آزمایشهای زیستشناسی از راه دور در فضای عمیق طراحی شده است. این واحد از تصویربرداری فلورسنتی و نور مرئی بهره میبرد و با وجود ابعاد کوچک، یک سامانه پشتیبانی زیستی کامل در خود جای داده است.
بخوانید: طراحی فضاپیمای چندنسله برای سفرهای بینستارهای بلندمدت
کرمهای C. elegans داخل این محفظهها با ماده حامل Agar تغذیه و آبرسانی میشوند و وجود حجم مشخصی از هوای محبوس، شرایط زیستی پایدار ایجاد میکند؛ حتی زمانی که دستگاه در معرض خلأ فضا قرار گیرد. سختافزار این سیستم پیش از ارسال کرم به فضا، تمامی آزمونهای سختگیرانه پذیرش را در ایالات متحده با موفقیت گذرانده و اکنون آماده پرتاب در سال آینده است.

پس از رسیدن به ISS، واحد FDSPP برای مدتی کوتاه در داخل ایستگاه قرار خواهد گرفت و سپس به یک سکوی آزمایشی در بخش خارجی منتقل میشود تا موجودات داخل آن در معرض شرایط واقعی فضای عمیق قرار گیرند. این مرحله، حدود ۱۵ هفته طول خواهد کشید و طی آن کرمها و نمونههای میکروبی، تحت فشار شدید ترکیبی از ریزگرانش، خلأ و تابشهای کیهانی قرار خواهند گرفت؛ آزمونی که پژوهشگران از آن به عنوان «تست نهایی استقامت زیستی» یاد میکنند.
برای مطالعه بیشتر: آغاز یک دوران جدید در سفرهای فضایی
ارتباط علمی با این واحد از طریق دوربینهای مینیاتوری و لیزرهای کمقدرت برقرار خواهد شد، که امکان رصد لحظهای سلامت کرمها را فراهم میکند. دادههای مربوط به دما، فشار و دوز تجمعی تابش نیز جمعآوری و در حافظه داخلی ذخیره میشود و سپس به ایستگاههای زمینی ارسال خواهد شد. این مأموریت با حمایت مالی UK Space Agency انجام میشود.
پروفسور Mark Sims، مدیر پروژه FDSPP تاکید کرد که این مأموریت نشاندهنده آمادگی کامل این سامانه برای پرواز فضایی است و موفقیت آن میتواند جایگاه بریتانیا را در میان کشورهای پیشرو در پژوهشهای علوم زیستی فضایی تقویت کند. وی تصریح کرد که فناوریهای حاصل از این پروژه میتواند نقشی کلیدی در طراحی راهکارهای ایمنی برای مأموریتهای آینده به مدار پایین زمین، ماه و مریخ داشته باشد.
بخوانید: بهبود مدلهای زبانی بزرگ با روش ساده اپل
به گفته کارشناسان، دادههای پروژه ارسال کرم به فضا نقطه آغاز توسعه فناوریهایی خواهد بود که امکان زندگی و کار ایمن انسان در جهانهای دیگر را فراهم میکند. این پژوهش کوچک با کرمهای نماتود، میتواند مسیر آینده سکونتگاههای فرازمینی را هموار کند.

















