ایلان ماسک، مدیرعامل SpaceX و رئیس دپارتمان بهره‌وری دولت (DOGE)، اعلام کرده است که قصد دارد ایستگاه فضایی بین‌المللی را «در اسرع وقت» از مدار خارج کند.
به گزارش تکناک، انسان‌ها نزدیک به ۲۵ سال است که به طور مداوم در فضا زندگی می‌کنند. از زمانی که بیل شپرد، یوری گیدزنکو و سرگئی کریکالف در شب هالووین سال ۲۰۰۰ برای نخستین بار وارد ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) شدند، این ایستگاه همواره میزبان فضانوردان و کیهان‌نوردان بوده است.
با وجود این، هر مأموریتی پایانی دارد. ناسا در سال ۲۰۲۴ برنامه‌ریزی برای مرحله پایانی این آزمایشگاه مداری را آغاز کرد و در ژوئن همان سال، شرکت SpaceX را به عنوان پیمانکار توسعه و ساخت Deorbit Vehicle انتخاب کرد. Deorbit Vehicle وظیفه دارد ایستگاه فضایی را به طور ایمن از مدار خارج کند و به زمین بازگرداند. ارزش این قرارداد حدود ۸۴۳ میلیون دلار برآورد شده است.
کن باورسوکس، معاون مدیر بخش عملیات فضایی ناسا، در آن زمان گفت:
«انتخاب یک Deorbit Vehicle آمریکایی برای ایستگاه فضایی بین‌المللی به ناسا و شرکای بین‌المللی آن کمک می‌کند تا فرایند انتقال ایمن و مسئولانه‌ای را در مدار پایین زمین به انجام برسانند. همچنین این تصمیم از برنامه‌های ناسا برای مقاصد تجاری آینده حمایت می‌کند و امکان ادامه استفاده از فضای نزدیک زمین را فراهم می‌سازد. این آزمایشگاه مداری همچنان الگویی برای علم، اکتشاف و همکاری‌های فضایی خواهد بود.»
برنامه اولیه ناسا پیش‌بینی کرده بود که ایستگاه فضایی بین‌المللی در سال ۲۰۳۰ از مدار خارج شود. نخستین قطعات این ایستگاه در سال ۱۹۹۸ به فضا پرتاب شد و در صورت اجرای برنامه اولیه، ISS دو سال بیشتر از طول عمر پیش‌بینی‌شده خود در مدار خواهد ماند. با وجود این، ساختار ایستگاه به‌گونه‌ای است که امکان ادامه فعالیت آن پس از ۲۰۳۰ وجود ندارد.
ناسا در این باره توضیح داد:
«بخش زیادی از تجهیزات ایستگاه فضایی را می‌توان در مدار تعمیر یا جایگزین کرد. برخی قطعات نیز برای تعمیر به زمین ارسال و دوباره پرتاب می‌شوند. این قطعات شامل آرایه‌های خورشیدی، تجهیزات ارتباطی، سیستم‌های پشتیبانی حیات و ابزارهای علمی است. اما ساختار اصلی ایستگاه، شامل ماژول‌های سرنشین‌دار و سازه‌های خرپایی، به طور عملی قابل تعمیر یا جایگزینی نیست.»
در حالی که ناسا و شرکای بین‌المللی آن برنامه داشتند که ایستگاه فضایی را تا سال ۲۰۳۰ به صورت عملیاتی نگه دارند، اما ایلان ماسک معتقد است که این ایستگاه باید سه سال زودتر از مدار خارج و به سمت زمین هدایت شود.
ایلان ماسک در پلتفرم X نوشت:
«زمان آن رسیده است که برای خروج Space_Station@ از مدار آماده شویم. این ایستگاه، مأموریت خود را به پایان رسانده است و دیگر ارزش افزوده چندانی ندارد. بیایید به مریخ برویم.»
همچنین او تصریح کرده است: «تصمیم نهایی بر عهده رئیس‌جمهور است، اما من پیشنهاد می‌کنم که هرچه زودتر این کار انجام شود. توصیه من، دو سال دیگر است.»
ماسک همواره تأکید داشته است که تمرکز اصلی ناسا باید بر سفر به مریخ باشد. با وجود این، همان‌طور که Orlando Sentinel گزارش داده است، خروج زودهنگام ISS از مدار می‌تواند مزیتی رقابتی برای SpaceX در برابر Boeing ایجاد کند.
شرکت SpaceX تاکنون سالانه دو مأموریت حمل بار به ایستگاه فضایی انجام داده و وظیفه جابه‌جایی خدمه بین زمین و ایستگاه را بر عهده داشته است. قرار بود Boeing نیز با استفاده از فضاپیمای Starliner در این مأموریت‌های تأمین مجدد مشارکت کند، مشروط بر اینکه بتواند استانداردهای لازم را کسب نماید. ناسا تا شش مأموریت برای این شرکت در نظر گرفته بود.
اما اگر ISS تا سال ۲۰۲۷ از مدار خارج شود، این مأموریت‌ها لغو خواهند شد. البته، این اتفاق مأموریت‌های SpaceX را نیز تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، اما ممکن است خروج زودهنگام ایستگاه، جریان نقدینگی جدیدی را برای این شرکت به همراه داشته باشد.
با توجه به اینکه جرد آیزاکمن، یکی از میلیاردرهای نزدیک به ماسک، از سوی دونالد ترامپ به عنوان مدیر جدید ناسا انتخاب شده، ماسک امیدوار است که قراردادهای بیشتری در آینده برای SpaceX فراهم شود. در صورت حذف Boeing از رقابت، شرکت SpaceX می‌تواند برتری خود را در حوزه سفرهای فضایی خصوصی حفظ کند.
هنوز مشخص نیست که آیا ترامپ از درخواست ماسک برای خروج زودتر از مدار حمایت خواهد کرد یا خیر. رئیس‌جمهور آمریکا در نخستین ماه حضور خود در کاخ سفید مدعی شد که خدمه باقی‌مانده در ISS پس از شکست فضاپیمای Starliner، به دلایل سیاسی در آنجا مانده‌اند. این اظهارات او تا حد زیادی با دیدگاه‌های ماسک همسو است.
همچنین مشخص نیست که ایالات متحده بدون حمایت سایر آژانس‌های فضایی بین‌المللی قادر به خروج ایستگاه فضایی بین‌المللی از مدار خواهد بود یا خیر. همان‌طور که از نام این ایستگاه مشخص است، پروژه‌ای بین‌المللی می‌باشد و برای ادامه فعالیت خود به مشارکت تمام اعضای آن نیاز دارد.
ناسا در ژوئن ۲۰۲۴ اعلام کرد:
«ایستگاه فضایی بین‌المللی به‌صورت وابسته طراحی شده است و عملکرد آن به همکاری همه اعضای این مشارکت بستگی دارد. ایالات متحده، ژاپن، کانادا و کشورهای عضو ESA متعهد شده‌اند که تا سال ۲۰۳۰ از این ایستگاه استفاده کنند. روسیه نیز متعهد شده است که حداقل تا سال ۲۰۲۸ به فعالیت خود در ISS ادامه دهد. خروج ایمن ایستگاه فضایی بین‌المللی از مدار، مسئولیتی است که بر عهده تمامی پنج آژانس فضایی قرار دارد.»
درصورت نبود جایگزین مناسب برای ISS، فضانوردان ایستگاه فضایی Tiangong چین، تنها حضور دائمی بشریت در فضا خواهند بود. به نظر می‌رسد که ایلان ماسک می‌خواهد این اتفاق زودتر از زمان تعیین‌شده رخ دهد.
