نخستین هارد دیسک جهان ۶۹ سال پیش توسط IBM معرفی شد

شرکت IBM در پانزدهم سپتامبر سال ۱۹۵۶ میلادی با رونمایی از RAMAC 350، نخستین هارد دیسک جهان را معرفی کرد.

به گزارش تک‌ناک، این دستگاه عظیم که وزنی بیش از یک تن داشت، از ۵۰ صفحه مغناطیسی به قطر ۶۰ سانتی‌متر تشکیل شده بود، که با سرعت ۱۲۰۰ دور در دقیقه می‌چرخید و در مجموع تنها ۳.۷۵ مگابایت ظرفیت ذخیره‌سازی ارائه می‌داد. طراحی حجیم و لایه‌ای این دستگاه به‌ سرعت باعث شد که لقب «برش‌دهنده کالباس» به آن داده شود.

دیسک سخت RAMAC که مخفف عبارت Random Access Method of Accounting and Control است، در کنار رایانه اصلی RAMAC 305 که بر پایه لامپ خلأ ساخته شده بود، به کسب‌وکارها عرضه شد. این ترکیب برای نخستین بار امکان دسترسی سریع و تصادفی به داده‌ها را فراهم می‌کرد؛ قابلیتی که در مقایسه با فناوری‌های پیشین مبتنی بر کارت پانچ، سرعت و بهره‌وری را به‌ طور چشمگیری افزایش می‌داد.

پیش از این نوآوری، سازمان‌ها مجبور بودند از انبوهی از کارت‌های پانچ و کارکنان بایگانی استفاده کنند. RAMAC 350 عملاً پایان این دوران را رقم زد و به گفته وبلاگ تاریخی IBM، «پدر تمامی هارد دیسک‌ها» لقب گرفت. این فناوری مسیر شکل‌گیری پایگاه‌های داده رابطه‌ای را هموار کرد و زمینه‌ساز بسیاری از پیشرفت‌های بعدی مانند: سفرهای فضایی، دستگاه‌های خودپرداز، موتورهای جست‌وجو و تجارت الکترونیک شد.

ظرفیت ۳.۷۵ مگابایتی نخستین هارد دیسک جهان، حدود ۶۲ هزار و ۵۰۰ کارت پانچ یا نزدیک به پنج میلیون نویسه متنی بود. شرکت IBM تنها پس از آنکه توانست سرعت جست‌وجوی داده را به حدود ۸۰۰ میلی‌ثانیه کاهش دهد، نخستین نمونه‌های تجاری این سیستم را به مشتریان عرضه کرد.

از نظر ابعاد، RAMAC 350 تقریباً به‌اندازه دو یخچال بزرگ بود و برای قرار گرفتن در یک دفتر کار به فضای قابل توجهی نیاز داشت. حتی برای جابه‌جایی، مانند یک پیانو با چرخ منتقل می‌شد. رینولد بی. جانسون، مهندس برجسته IBM که به‌ عنوان «پدر نخستین دیسک تجاری رایانه‌ای» شناخته می‌شود، در توسعه این پروژه نقشی کلیدی داشت.

هرچند ظرفیت نخستین هارد دیسک جهان در مقایسه با فناوری‌های امروزی بسیار ناچیز به نظر می‌رسد، اما اهمیت تاریخی آن غیرقابل انکار است. امروز در سال ۲۰۲۵، با وجود رشد سریع SSDها، هارد دیسک‌ها همچنان به‌ عنوان یکی از گزینه‌های اصلی برای ذخیره‌سازی انبوه داده‌ها و کاربردهای سازمانی باقی مانده‌اند. برای نمونه، کاربران خانگی می‌توانند با پرداخت حدود ۵۰۰ دلار یک هارد ۲۶ ترابایتی خریداری کنند؛ در حالی که همین مبلغ برای تهیه یک SSD هشت ترابایتی کافی است.