جف بزوس، بنیان‌گذار آمازون و شرکت فضایی Blue Origin، چشم‌انداز آینده‌ای را ترسیم کرده است که در آن مراکز داده غول‌پیکر نه روی زمین، بلکه در مدار زمین در فضا ساخته می‌شوند.
به گزارش تکناک، در گفت‌وگویی در جریان رویداد Italian Tech Week در شهر تورین ایتالیا اعلام کرد که احتمالاً در بازه‌ای میان ۱۰ تا ۲۰ سال آینده شاهد آغاز ساخت این مراکز خواهیم بود؛ تأسیساتی که به گفته او می‌توانند از نظر بازده، هزینه و پایداری، از مراکز داده زمینی پیشی بگیرند.
رویترز می‌نویسد بزوس در این گفت‌وگو تأکید کرد که چنین پروژه‌هایی در حال حاضر از نظر اقتصادی و فنی قابل اجرا نیستند، اما پیشرفت فناوری‌های فضایی و کاهش هزینه پرتاب‌ها می‌تواند این هدف را طی دو دهه آینده دست‌یافتنی کند. او گفت: «در آینده‌ای نه‌چندان دور — شاید ده سال و نه بیشتر از بیست سال — ما شروع به ساخت مراکز داده گیگاواتی در فضا خواهیم کرد.»
رشد بی‌سابقه استفاده از هوش مصنوعی و سرویس‌های ابری در سراسر جهان فشار بی‌سابقه‌ای بر زیرساخت‌های محاسباتی فعلی وارد کرده است. افزایش تقاضا برای توان پردازشی و انرژی باعث شده شرکت‌ها به دنبال راهکارهای جایگزین برای استقرار مراکز داده باشند. در سال‌های اخیر ایده‌هایی همچون احداث مراکز داده در مناطق سردسیر، روی کشتی‌ها یا در اعماق اقیانوس مطرح شده‌اند، اما اکنون بزوس گامی فراتر گذاشته و فضا را مقصد بعدی این صنعت می‌داند.
به باور او، فضا مزیت‌های طبیعی متعددی برای چنین تأسیساتی دارد. انرژی خورشیدی در مدار زمین بدون وقفه در دسترس است و تحت‌تأثیر جو، ابر، باران یا چرخه شب و روز قرار نمی‌گیرد. این موضوع جمع‌آوری انرژی را پایدارتر و مقرون‌به‌صرفه‌تر می‌کند. علاوه بر این، دمای بسیار پایین در سایه و اختلاف حرارتی شدید بین نور مستقیم خورشید (حدود ۱۲۰- درجه سانتی‌گراد) و سایه (۲۷۰- درجه سانتی‌گراد)، شرایط خنک‌سازی طبیعی فوق‌العاده‌ای برای تجهیزات فراهم می‌کند.
چنین محیطی می‌تواند برای پردازش‌های بسیار سنگین، مانند آموزش مدل‌های هوش مصنوعی، ایده‌آل باشد. اما تحقق آن مستلزم زیرساختی عظیم است. طبق محاسبات، برای تولید تنها یک گیگاوات توان مداوم در مدار زمین، به حدود ۲.۵ تا ۳ میلیون مترمربع پنل خورشیدی نیاز است — مساحتی معادل یک مربع با ضلع حدود ۱.۷ کیلومتر. وزن این میزان پنل بین ۹ تا ۱۱ هزار تُن برآورد می‌شود، بدون احتساب سازه‌ها و تجهیزات کنترلی.
انتقال چنین جرمی به مدار پایین زمین با موشک‌هایی مانند Falcon Heavy اسپیس‌اکس، که ظرفیت حمل ۶۴ تُن دارد، به بیش از ۱۵۰ پرتاب نیاز دارد. هزینه این عملیات در بهترین حالت بین ۱۳ تا ۲۵ میلیارد دلار فقط برای حمل پنل‌ها خواهد بود. افزون بر آن، تقریباً تمام انرژی تولیدی به گرما تبدیل می‌شود که باید از طریق رادیاتورهای عظیم به فضا تابیده شود. وزن این رادیاتورها معمولاً بیشتر از پنل‌هاست و ده‌ها میلیارد دلار دیگر به هزینه کل پروژه می‌افزاید.
از سوی دیگر، خود تجهیزات محاسباتی و سرورهای مورد نیاز برای اجرای وظایف هوش مصنوعی نیز ده‌ها هزار تُن وزن دارند و هزینه ساخت و نگهداری آنها حتی در زمین نیز ده‌ها میلیارد دلار است. بنابراین، هرچند از نظر تئوریک امکان‌پذیر است، اما چالش‌های مهندسی، اقتصادی و لجستیکی آن در مقیاس فعلی بسیار بزرگ و پیچیده به نظر می‌رسد.
با این حال، بزوس معتقد است که آینده پردازش داده‌ها در بیرون از جو زمین رقم خواهد خورد. او با اشاره به نقش Blue Origin در توسعه سامانه‌های پرتاب قابل استفاده مجدد گفت: «اگر می‌خواهیم تمدن دیجیتال پایدار بسازیم، باید یاد بگیریم زیرساخت محاسباتی خود را به فضا منتقل کنیم.»
