تحقیقی جدید روی بیش از ۸٬۷۰۰ سالمند نشان میدهد که مصرف متعادل قهوه و چای میتواند از کاهش حافظه و تواناییهای ذهنی در دوران سالمندی جلوگیری کند.
به گزارش تکناک، این تحقیق جدید که در مجله Journal of Alzheimer’s Disease منتشر شده است، به این سوال پاسخ میدهد که آیا عادت روزانه نوشیدن قهوه یا چای میتواند ذهن را در برابر پیری مقاومتر کند؟
فهرست مطالب
چرا این موضوع اهمیت دارد؟
زوال عقل، بهویژه به دلیل بیماری آلزایمر، یکی از بحرانهای بزرگ سلامت عمومی در جوامع سالمند است. شناسایی عوامل قابل تغییر در سبک زندگی، مانند تغذیه و عادات روزانه، میتواند به محافظت از عملکرد مغز کمک کند. چای و قهوه بهدلیل دارا بودن ترکیباتی همچون کافئین، فلاونوئیدها و پلیفنولها، خاصیت آنتیاکسیدانی و ضدالتهابی دارند، که ممکن است برای سلامت مغز مفید باشد.
قهوه دارای اسید کلروژنیک و چای حاوی التئانین و فلاونوئیدهای خاصی مانند کاتچینها است، که هرکدام اثرات منحصربهفردی بر عملکرد مغز دارند.

طراحی و روش انجام مطالعه
در این پژوهش که روی ۸٬۷۱۵ فرد سالمند ۶۰ تا ۸۵ ساله در بریتانیا انجام شد، افراد زوال عقل نداشتند و به طور میانگین به مدت بیش از ۹ سال تحت پیگیری قرار گرفتند.
دستهبندی افراد بر اساس نوشیدن چای و قهوه
شرکتکنندگان مصرف قهوه و چای را در سه سطح گزارش دادند:
- هیچکدام را مصرف نمیکردند.
- مصرف متعادل (۱ تا ۳ فنجان در روز) داشتند.
- مصرف زیاد (۴ فنجان یا بیشتر در روز) داشتند.
عملکرد مغزی آنها با آزمونهای رایانهای شامل موارد زیر ارزیابی شد:
- هوش سیال (استدلال کلامی و عددی)
- زمان واکنش
- حافظه عددی
- خطاهای تطابق تصویری (حافظه دیداری)
همچنین اطلاعات ژنتیکی (از جمله ژن APOE-ε4 که ریسک آلزایمر را افزایش میدهد) و عواملی مانند جنسیت، سن، میزان تحصیلات، شاخص توده بدنی، قومیت و موارد مورد نیاز دیگر در تحلیلها لحاظ شدند.
نتایج کلیدی مطالعه
افرادی که قهوه را در حد متعادل مصرف میکردند، نسبت به افرادی که مصرف بالایی داشتند، افت کمتری در هوش سیال تجربه کردند. همچنین این گروه، در طول زمان خطاهای کمتری در حافظه دیداری خود داشتند. با وجود این، مصرف قهوه ارتباطی با بهبود زمان واکنش یا حافظه عددی نداشت.
نکته جالب این بود که حتی نخوردن قهوه هم نسبت به مصرف زیاد قهوه، اثر محافظتی بیشتری بر حافظه داشت.
مصرف متوسط تا زیاد چای با افت کندتر در توانایی استدلال و حل مسئله در طول زمان مرتبط بود. با وجود این، افرادی که چای مینوشیدند، در آغاز مطالعه، امتیاز کمی پایینتری در آزمون هوش سیال نسبت به سایرین داشتند. برخلاف قهوه، نوشیدن چای ارتباطی با تغییرات در زمان واکنش، حافظه عددی یا حافظه دیداری نداشت.

نتیجه نوشیدن چای و قهوه
به طور کلی، نوشیدن منظم و متعادل چای و قهوه ممکن است به حفظ تواناییهای مغزی در سالمندی، بهویژه در زمینه هوش سیال و حل مسئله کمک کند. در مقابل، مصرف بیش از اندازه قهوه (بیش از ۴ فنجان در روز) ممکن است اثر منفی داشته باشد.
این تحقیق نشان داد که تأثیرات محافظتی چای بیشتر از قهوه است و این موضوع به احتمال زیاد به مقدار کمتر کافئین چای نسبت به قهوه برمیگردد (۲۸ تا ۴۵ میلیگرم در مقابل ۹۵ میلیگرم در هر فنجان).
محدودیتها و نکات قابل توجه
- میزان مصرف چای و قهوه به صورت خوداظهاری گزارش شده است، که احتمال خطای ذهنی وجود دارد.
- اطلاعاتی از نوع دقیق نوشیدنیها (مثل چای سبز یا سیاه، قهوه باکافئین یا بدون کافئین) در دست نیست.
- عواملی مانند استرس یا اختلال خواب که میتوانند بر عملکرد مغز اثر بگذارند، کاملاً کنترل نشدند.
اگرچه این تحقیق نمیتواند یک رابطه علت و معلولی را اثبات کند، اما شواهد امیدوارکنندهای ارائه میدهد که مصرف متعادل چای و قهوه میتواند با روند کندتر کاهش تواناییهای مغزی در سالمندی همراه باشد. پژوهشگران تأکید میکنند که برای تأیید این یافتهها و ارائه توصیههای دقیق، به مطالعات بیشتری نیاز است.