مجمع نوبل در مؤسسه «کارولینسکا» در استکهلم، روز دوشنبه ۱۴ مهر ۱۴۰۴ (۶ اکتبر ۲۰۲۵) اعلام کرد که جایزه نوبل فیزیولوژی یا پزشکی سال ۲۰۲۵ به سه دانشمند از ایالات متحده آمریکا و ژاپن اهدا میشود.
به گزارش تکناک، این سه پژوهشگر شامل مری ای. برانکو از مؤسسه زیستشناسی سامانهای در سیاتل، فِرِد رمزدل از شرکت Sonoma Biotherapeutics در سانفرانسیسکو، و شیمون ساکاگوچی از دانشگاه اوزاکا در ژاپن هستند که به دلیل کشفهای بنیادین خود در زمینهی تحمل ایمنی محیطی (Peripheral Immune Tolerance) برندهی این جایزه معتبر علمی شدند.
مری ای. برانکو، متولد ۱۹۶۱، دارای دکترای زیستشناسی از دانشگاه پرینستون و مدیر ارشد برنامه در مؤسسه زیستشناسی سامانهای در سیاتل است. فِرِد رمزدل، متولد ۱۹۶۰، در سال ۱۹۸۷ دکترای خود را از دانشگاه کالیفرنیا در لسآنجلس دریافت کرده و اکنون به عنوان مشاور علمی در شرکت Sonoma Biotherapeutics در سانفرانسیسکو فعالیت میکند.
شیمون ساکاگوچی، متولد ۱۹۵۱، پزشک و استاد ممتاز مرکز پژوهشهای ایمنی در دانشگاه اوزاکا است و دکترای پزشکی خود را در سال ۱۹۷۶ و دکترای فلسفه را در ۱۹۸۳ از دانشگاه کیوتو دریافت کرده است.
سیستم ایمنی بدن انسان برای مقابله با هزاران میکروب و عامل بیماریزا طراحی شده است؛ اما اگر این سیستم از کنترل خارج شود، میتواند به جای محافظت از بدن، به بافتها و اندامهای خودی حمله کند. پژوهشهای این سه دانشمند، نقش اساسی در فهم چگونگی مهار این واکنشها داشته است. آنان توانستند سلولهایی به نام سلولهای T تنظیمکننده (Regulatory T Cells) را شناسایی کنند که همانند «نگهبانان سیستم ایمنی» عمل کرده و از بروز بیماریهای خودایمنی جلوگیری میکنند.
دکتر «اوله کِمپه»، رئیس کمیته نوبل، در توضیح اهمیت این کشف گفت: «کشفیات این سه پژوهشگر تأثیر عمیقی بر درک ما از عملکرد سیستم ایمنی داشته و توضیح میدهد چرا بدن انسان معمولاً دچار بیماریهای خودایمنی گسترده نمیشود.»
ماجرا از سال ۱۹۹۵ آغاز شد، زمانی که شیمون ساکاگوچی برخلاف باور علمی آن دوران نشان داد که تحمل ایمنی تنها در غده تیموس (از طریق حذف سلولهای مضر) شکل نمیگیرد. او نوع جدیدی از سلولهای ایمنی را معرفی کرد که نقش محافظت از بدن در برابر حملات خودایمنی را بر عهده دارند.
در سال ۲۰۰۱، مری برانکو و فِرِد رمزدل در بررسی موشهایی که به بیماریهای خودایمنی مبتلا میشدند، دریافتند که علت اصلی، جهشی در ژنی ناشناخته به نام Foxp3 است. این دو دانشمند ثابت کردند که جهش مشابه در انسان نیز منجر به نوعی بیماری نادر و خطرناک خودایمنی به نام IPEX میشود.
دو سال بعد، در ۲۰۰۳، ساکاگوچی توانست این یافتهها را به هم پیوند دهد و نشان دهد که ژن Foxp3 همان عاملی است که رشد و عملکرد سلولهای تنظیمکنندهای را که او در سال ۱۹۹۵ کشف کرده بود، کنترل میکند. این سلولها با نظارت بر فعالیت سایر سلولهای ایمنی، تعادل و تحمل ایمنی بدن را حفظ میکنند.
این مجموعه از کشفیات، زمینهساز ایجاد شاخهای جدید در علم ایمنیشناسی با عنوان تحمل ایمنی محیطی شد. اهمیت این حوزه در پزشکی نوین به حدی است که پژوهشهای بعدی بر پایه آن، به توسعهی درمانهای نوآورانه برای بیماریهای خودایمنی، سرطان و پیوند اعضا منجر شدهاند. هماکنون چندین روش درمانی مبتنی بر این مکانیسم در مراحل آزمایشهای بالینی قرار دارد و امید میرود بتوانند مسیر درمان بیماریهایی مانند دیابت نوع یک، لوپوس و اماس را متحول کنند.
جایزه نوبل پزشکی ۲۰۲۵ با ارزش ۱۱ میلیون کرون سوئد به طور مساوی بین این سه دانشمند تقسیم خواهد شد.
مجمع نوبل تأکید کرد که دستاوردهای این سه پژوهشگر درک بشر از تعادل سیستم ایمنی را دگرگون کرده و راه را برای نسل جدیدی از درمانهای مبتنی بر سلولهای تنظیمکننده هموار ساخته است. این اکتشافات نهتنها در پیشگیری از بیماریهای خودایمنی، بلکه در بهبود اثربخشی درمانهای سرطانی و پیوند اعضا نیز نقشی حیاتی خواهند داشت.
بر اساس سنت بیش از یک قرن، مجمع نوبل در مؤسسه کارولینسکا که از ۵۰ استاد برجسته تشکیل شده است، هر ساله دانشمندانی را انتخاب میکند که بزرگترین دستاوردها را در خدمت به بشریت ارائه دادهاند. امسال نیز، با اعطای این جایزه به برانکو، رمزدل و ساکاگوچی، سهم مهم آنان در درک «نحوهی حفظ تعادل ایمنی بدن» برای همیشه در تاریخ علم پزشکی ثبت شد.
