ربات بارداری چینی جعلی است، اما آیا فناوری مورد ادعای آن امکان‌پذیر است؟

خبری که این هفته در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست شد و ادعا می‌کرد که در چین یک «ربات بارداری» در حال توسعه است، جعلی بود.

به گزارش تک‌ناک، تصاویر غیرمعمولی در این زمینه در فضای مجازی منتشر شد. در این تصاویر، نوزادانی چاق در محفظه‌هایی شبیه شکم ربات‌های فلزی با سیم‌کشی‌های آشکار و خمیدگی‌های زیادی قرار داشتند، هرچند هیچ نشانه‌ای از اندام‌های زیستی مانند غدد پستانی دیده نمی‌شد.

بسیاری از رسانه‌ها، از جمله Newsweek، The Economic Times و ChosunBiz، منبع خبر را رسانه چینی Kuai Ke Zhi معرفی کردند. طبق گزارش‌ها، «ژانگ کیفنگ»، توسعه‌دهنده این ربات که مدعی بود می‌تواند بارداری را از لحظه لقاح تا تولد مدیریت کند، گفته است که نمونه اولیه در سال ۲۰۲۶ آماده خواهد شد و قیمت آن کمتر از ۱۰۰ هزار یوان (حدود ۱۳٬۹۰۰ دلار آمریکا) خواهد بود.

ژانگ به نقل از Newsweekا عنوان کرده است: «برخی افراد نمی‌خواهند ازدواج کنند اما همچنان به دنبال یک همسر هستند؛ برخی نمی‌خواهند باردار شوند اما همچنان فرزند می‌خواهند.» او تصریح کرده است: «فناوری رحم مصنوعی قابلیت اعتماد دارد؛ تنها کافی است در ساختار ربات تعبیه شود تا یک انسان و یک ربات برای دستیابی به بارداری تعامل داشته باشند.» جزئیات این تعامل انسان-ربات مشخص نشده است.

بر اساس گزارش‌ها، ژانگ یا مدیرعامل و بنیان‌گذار شرکت Kaiwa Technology در گوانگ‌ژو معرفی شده، یا به‌ عنوان دانش‌آموخته دکتری از دانشگاه فناوری نانیانگ سنگاپور (NTU) معرفی شده است. اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که شواهدی از وجود این شرکت در دسترس نیست. وب‌سایت Live Science برای استعلام با دانشگاه NTU تماس گرفت.

سخنگوی دانشگاه NTU در ایمیلی به Live Science پاسخ داد: «مایل هستیم اطلاع دهیم که هیچ فردی به نام ژانگ کیفنگ با مدرک دکترا از NTU فارغ‌التحصیل نشده است.» وی بیان کرد: «همچنین بررسی‌های ما نشان داد که هیچ پژوهشی درباره ربات بارداری در NTU انجام نشده است.»

همان‌طور که انتظار می‌رفت — و Snopes نیز تأیید کرده است — این ربات وجود خارجی ندارد. هرچند، این خبر پرسش‌هایی را درباره امکان‌پذیری فناوری رحم مصنوعی مطرح کرده است: آیا توسعه یک ربات بارداری از نظر فنی ممکن است؟ یا این صرفاً یک سناریوی علمی‌-تخیلی است؟ برای پاسخ به این پرسش، Live Science با چند کارشناس گفت‌وگو کرده و ابعاد فنی و اخلاقی موضوع را مورد بررسی قرار داده است.

رحم‌های مصنوعی؛ فناوری واقعی پشت یک ایده خیالی

ربات بارداری ساختگی است، اما پژوهش درباره رحم‌های مصنوعی واقعیت دارد. محققان در بیمارستان کودکان فیلادلفیا (CHOP) روی سامانه‌ای شبیه رحم کار می‌کنند، که «محیط خارج‌رحمی برای تکامل نوزاد» یا EXTEND نام دارد. هدف این فناوری، حمایت از نوزادانی است که بین هفته‌های ۲۳ تا ۲۸ بارداری زودتر از موعد متولد می‌شوند.

پیشرفت‌های اخیر، نرخ مرگ‌ومیر نوزادان نارس را کاهش داده است، اما مشکلاتی مانند بیماری مزمن ریه و اختلالات رشد عصبی همچنان چالش بزرگی هستند. محققان CHOP برای کاهش این خطرات در تلاش‌ هستند که محیطی مشابه رحم بسازند تا نوزاد پس از تولد در آن قرار گیرد و تا رسیدن به هفته ۲۸ از او حمایت شود.

این سامانه شامل کیسه‌ای پر از مایع آمنیوتیک مصنوعی می‌باشد، که حاوی مواد مغذی و عوامل رشد است. بند ناف به یک «اکسیژن‌دهنده خارجی» متصل می‌شود، که بخشی از عملکرد جفت را شبیه‌سازی می‌کند و تبادل اکسیژن و دی‌اکسیدکربن را تسهیل می‌نماید. نوزاد در داخل این سامانه از تغییرات دما، فشار، نور و از میکروب‌ها محافظت می‌شود.

تاکنون EXTEND روی گوسفندها آزمایش شده است. تیم تحقیقاتی در مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۷ نشان داد که جنین‌های گوسفند می‌توانند یک ماه در این سامانه زنده بمانند و رشد آنها مشابه رشد در رحم ادامه یابد. این گروه با همکاری دانشگاه دوک در مقاله‌ای در سال ۲۰۲۴ بررسی کردند که این سامانه چگونه بر فعالیت ژنی مغز اثر می‌گذارد. نتایج نشان داد که EXTEND توانسته است الگوی ژنی مغز را شبیه جنین‌هایی حفظ کند که در رحم رشد کرده‌اند.

محققان دیگر نیز روی جفت‌های مصنوعی کار می‌کنند، اما این فناوری نسبت به EXTEND از مرحله آزمایش‌های انسانی فاصله بیشتری دارد. تیم EXTEND قصد دارد به‌زودی آزمایش‌های بالینی را آغاز کند، هرچند پرسش‌های اخلاقی درباره زمان و نحوه اجرای این آزمایش‌ها همچنان مطرح است، چرا که بسیاری از نوزادان نارس با روش‌های فعلی نیز شانس بقا دارند.

دکتر لوسین آغاجانوا، متخصص باروری و استاد بالینی دانشگاه استنفورد، درباره نتایج روی گوسفندها گفت: «در محیط انسانی، چند هفته کافی نیست.» وی تصریح کرد: «این مطالعه نشان می‌دهد که ایده ممکن است عملی باشد، اما بسیار پیچیده‌تر از چیزی است که به نظر می‌رسد.»

پژوهشگران EXTEND تأکید دارند که این فناوری صرفاً برای حمایت از نوزادان نارس طراحی شده است و برای رشد جنین از مرحله لقاح نیست. تفاوت بزرگی میان زنده نگه‌داشتن یک نوزاد بیمار و ایجاد یک بارداری کامل از صفر وجود دارد؛ همان کاری که ربات بارداری ساختگی Kaiwa ادعای انجام آن را داشت.

چالش‌های فنی برای ربات بارداری

یک ربات بارداری واقعی به احتمال زیاد باید با مرحله‌ای حیاتی از بارداری مقابله کند که لانه‌گزینی است.

در بارداری طبیعی، تخمک بارورشده در دیواره رحم لانه‌گزینی می‌کند. در روش‌های کمک‌باروری مانند IVF، این فرایند همچنان حیاتی است، هرچند کنترل مستقیم پزشکان بر آن محدود است.

اما در یک انکوباتور رباتیک، شاید لانه‌گزینی ضرورتی نداشته باشد. دکتر کلایمان عنوان کرد: «می‌توان این وضعیت را به کشت هیدروپونیک تشبیه کرد؛ مثل گیاه گوجه‌فرنگی که در سطلی از آب معلق است.»

مشابه آزمایش‌های EXTEND، به‌صورت نظری یک جنین انسانی می‌تواند در محیطی مایع بدون اتصال به بافت رشد کند. چالش اصلی این است که جنین در حالت تعلیق پایدار بماند و در عین حال مواد مغذی و اکسیژن کافی دریافت کند. در چنین شرایطی، جفت نیازی ندارد به سطحی بچسبد یا بافتی را سوراخ کند.

با وجود این، دکتر آغاجانوا معتقد است که شبیه‌سازی لانه‌گزینی همچنان کلیدی است: «لانه‌گزینی همانند رابطه بذر و خاک است؛ بدون آن رشد کامل ممکن نیست.»