فهرست مطالب
محققان دانشگاه کرتین کشف کردند که در منطقه گسل توز گولو در ترکیه، یک شکاف به طول ۲۰۰ کیلومتر به تدریج در حال گسترش است و از فضا دیده می‌شود.
به گزارش سرویس علمی تکناک، این جدا شدن آهسته فرصتی منحصربه‌فرد برای بررسی نیروهایی فراهم می‌کند که شکل‌دهنده پوسته زمین در محل برخورد صفحات تکتونیکی هستند.
مطالعه جریان‌های گدازه باستانی که در ترکیه سخت شدهاند و سپس در امتداد یک گسل عظیم ترک خورده‌اند، بینش جدیدی به دانشمندان درباره چگونگی جابه‌جایی قاره‌ها در طول زمان می‌دهد و درک ما از خطرات بالقوه زمین‌لرزه را ارتقا می‌بخشد.
پروفسور اکسل شميت، از مرکز جان د لا‌تر و دانشکده علوم زمین و سیاره‌ای دانشگاه کرتین توضیح داد که یافته‌ها، پرسش دیرینه‌ای درباره نحوه حرکت گسل را روشن می‌کند و این پیشرفت مهمی برای ارزیابی خطرات زلزله و بهبود مدل‌های جهانی تغییر شکل قاره‌ها به حساب می‌آید. وی تصریح کرد: «اگرچه ترکیه به دلیل گسل‌های لغزشی لرزه‌خیز خود شناخته شده است، اما این مطالعه برای نخستین بار نشان می‌دهد که گسل توز گولو یک گسل گسترشی است، به این معنا که زمین در دو طرف آن از هم دور می‌شود و به صورت لغزش جانبی نیست، همان‌طور که پیش‌تر تصور می‌شد.»
01
از 02بازسازی جریان‌های گدازه باستانی
چندین جریان گدازه از کوه آتشفشانی حسن‌داغ بر گسل جاری و سپس سرد شدهاند، در نهایت بر اثر زمین‌لرزه‌ها شکسته شدهاند. محققان توانستند شکل اولیه این جریان‌ها را بازسازی کنند و سن آنها را مشخص نماید، به این ترتیب مسیر جدا شدن سنگ‌هایی که روزگاری به هم متصل بودند را در طول زمان ردیابی کردند. یافته‌ها به‌وضوح نشان می‌دهد که گسل به جای لغزش جانبی، با سرعت حدود یک میلی‌متر در سال در حال باز شدن است. درک این حرکات نه تنها برای ارزیابی تهدیدات زلزله و آتشفشان اهمیت دارد، بلکه به بهبود مدل‌های جهانی تغییر شکل قاره‌ها نیز کمک می‌کند.
بیشتر بخوانید: سیستم هشدار زمین‌لرزه اندروید نمره قبولی گرفت
تیم تحقیقاتی با به‌کارگیری روش‌های پیشرفته علمی، داده‌های سنجش از دور را با تحلیل‌های مرکز جان د لا‌تر و سنجش هلیوم در مرکز Western Australia ThermoChronology Hub (WATCH) ترکیب کرد. این روش‌ها امکان تعیین سن دقیق جریان‌های گدازه و اندازه‌گیری میزان جابه‌جایی آنها را طی هزاران سال فراهم ساخت.
استادیار مارتین دانی‌سیک، نویسنده مشترک از مرکز جان د لا‌تر توضیح داد که کریستال‌های کوچک زیرکونیم موجود در گدازه به‌عنوان ساعت‌های طبیعی زمین‌شناسی عمل می‌کنند. این کریستال‌ها هلیومی که از فروپاشی رادیواکتیو، مقادیر جزئی اورانیوم و توریم تولیدشده را در خود محبوس می‌کنند، تاریخچه جریان گدازه را ثبت می‌نمایند. وی تصریح کرد: «با اندازه‌گیری اورانیوم، توریم و هلیوم در زیرکونیم می‌توانیم زمان دقیق فوران جریان‌های گدازه، عبور آنها از گسل و سرد شدن آنها را تعیین کنیم.»
حتما بخوانید: نقص سیستم هشدار زلزله اندروید در ترکیه به قیمت جان هزاران نفر تمام شد
02
از 02کشف تحرکات پنهان گسل توز گولو در ترکیه
جانت هاروی، نویسنده مشترک و متخصص سنجش از دور در مرکز جان د لا‌تر، توضیح داد که زمین‌لرزه‌ها در گسل توز گولو کمتر از گسل‌های سریع‌الحرکت شمال و شرق زمین ترکیه رخ می‌دهند و بنابراین مطالعات تغییر شکل مانند این تحقیق داده‌هایی ارزشمند ارائه می‌کنند، که رکوردهای زلزله مدرن قادر به ارائه آنها نیستند. وی بیان کرد: «این گسل در موقعیت کلیدی قرار دارد که صفحات اوراسیا، عربی و آفریقا در آن با هم تعامل دارند.»
هاروی تصریح کرد: «بررسی حرکت‌های این گسل به ما کمک می‌کند بفهمیم تنش‌ها هنگام برخورد قاره‌ها چگونه توزیع می‌شوند؛ اطلاعاتی که می‌توانند در سایر نقاط کمربند کوهستانی آلپ-هیمالیا و دیگر مناطق تغییر شکل قاره‌ای جهان نیز مورد استفاده قرار گیرند.»
او در پایان تأکید کرد: «این تحقیق اهمیت بازنگری در فرضیات دیرینه زمین‌شناسی و بهره‌گیری از تکنیک‌های مدرن برای اندازه‌گیری دقیق واکنش قاره‌ها به فشارهای عظیم برخورد صفحات تکتونیکی را به وضوح نشان می‌دهد.»
