آیا کاهش وزن می‌تواند سلامت مغز را بهبود بخشد؟

بیشتر مردم می‌دانند که چاقی با بیماری‌های مزمن و سایر مشکلات سلامتی مرتبط است، اما تحقیقات جدید نشان می‌دهند که چاقی می‌تواند برای سلامت مغز نیز مضر باشد.

به گزارش تکناک، کاهش وزن از طریق جراحی، مصرف داروهایی مانند ازمپیک و وگووی یا تغییرات سبک زندگی، ممکن است راهی برای افراد چاق برای تقویت مغز آنها باشد.

مطالعه‌ای که در ماه فوریه در مجله JAMA Network Open منتشر شد، بزرگسالان مبتلا به چاقی شدید را مورد بررسی قرار داد و نشان داد که پس از انجام عمل جراحی چاقی شرکت‌کنندگان، 40 درصد از آنها بهبود شناختی داشتند.

تحقیقات منتشر شده در ماه آگوست نشان داد که لیراگلوتاید که یک داروی ضد چاقی است، می‌تواند به بازیابی توانایی‌های یادگیری سازگار در افراد چاق کمک کند.

آنچه محققان کشف کرده‌اند این است که سلامت مغز و سلامت متابولیک دست با هم مرتبط هستند.

کریستین بایر، پزشک متخصص چاقی و معاون توسعه بالینی در Calibrate، گفت: با کاهش وزن، سندرم متابولیک شروع به از بین رفتن می‌کند و میزان التهاب کاهش می‌یابد و متابولیسم مغز و عملکرد میتوکندری بهبود می‌یابد.

در این مطلب همه آنچه باید در مورد ارتباط بین چاقی و سلامت مغز بدانید و اینکه چگونه روش‌های مختلف کاهش وزن می‌توانند بر عملکرد شناختی تأثیر بگذارند را به شما خواهیم گفت.

چاقی، التهاب و بدتر شدن سلامت مغز

محققان هنوز درحال تحقیق درمورد ارتباط بین چاقی و سلامت مغز هستند، اما التهاب می‌تواند مقصر این مسائل شناختی مرتبط باشد.

بافت چربی می‌تواند مولکول‌هایی را آزاد کند که منجر به التهاب در سراسر بدن از جمله در مغز می شود. این التهاب عصبی با تغییراتی در بافت خاکستری و ماده سفید مغز مرتبط است. به‌طور خاص، از دست دادن ماده خاکستری در مغز با زوال عقل و مسائل مربوط به سلامت روان مانند افسردگی مرتبط است.

این ارتباط بین وزن، التهاب و سلامت مغز در افراد مبتلا به سندرم متابولیک که ترکیبی از دور کمر زیاد، کلسترول بالا و قند خون، فشار خون بالا و کلسترول HDL پایین است نیز مورد مطالعه قرار گرفته است. تحقیقات نشان داده‌اند که سندرم متابولیک با التهاب مرتبط است که می‌تواند باعث کاهش عملکرد شناختی شود. بنابراین کاهش وزن ممکن است راهی برای برخی افراد برای تقویت سلامت مغزشان باشد.

بایر می گوید: تاکنون مطالعات بالینی اهمیت رژیم غذایی و ورزش را برای کمک به مدیریت علائم افسردگی و اضطراب و حتی پیشگیری یا کاهش بیماری‌های عصبی مانند آلزایمر و پارکینسون نشان داده‌اند.

چگونه استراتژی‌های مختلف کاهش وزن می‌تواند بر مغز تأثیر بگذارد؟

ممکن است جراحی کاهش وزن، داروهای کاهش وزن و تغییر سبک زندگی همگی بر سلامت مغز افراد تأثیر بگذارند.

جراحی کاهش وزن

مطالعه شبکه JAMA یکی از جدیدترین تحقیقاتی است که ارتباط بین جراحی کاهش وزن و شناخت بهتر را نشان می‌دهد. به‌طور خاص، محققان 133 بزرگسال در هلند را با چاقی شدید که جراحی چاقی انجام داده بودند، مورد بررسی قرار دادند.

دو سال بعد، حدود 43 درصد از نمرات شناختی شرکت‌کنندگان بهبود یافت. علاوه بر این، محققان نشانگرهای التهابی و علائم افسردگی کمتری را در میان شرکت‌کنندگان و همچنین ضخامت بیشتر قشر گیجگاهی آنها را ذکر کردند.

تحقیقات دیگر نیز نتایج مشابهی پیدا کرده است. مطالعه‌ای در سال 2014 عملکرد مغز 17 زن مبتلا به چاقی را قبل و شش ماه پس از جراحی کاهش وزن به نام RYBG (بای پس معده Roux-en-Y) آزمایش کرد. همین آزمایش‌ها نیز یک بار بر روی یک گروه تحت کنترل شامل 16 زن بدون چاقی انجام شد.

قبل از جراحی‌های کاهش وزن، گروهی که چاق بودند، متابولیسم بیشتری در نواحی خاصی از مغزشان داشتند. اما پس از جراحی، متابولیسم مغز آنها با گروه تحت کنترل قابل مقایسه بود. همچنین این زنان در آزمایش اندازه‌گیری عملکرد اجرایی پس از روش‌های کاهش وزن، عملکرد بهتری داشتند.

جراحی کاهش وزن می‌تواند تأثیرات مثبتی بر سلامت کلی و عملکرد شناختی داشته باشد، اما این روش با خطراتی همراه است. ممکن این نوع جراحی شامل خونریزی، لخته شدن خون، عفونت، اسهال و موارد دیگر باشد. بهتر است قبل از انجام هر گونه روش کاهش وزن با پزشک خود در مورد عوارض جانبی احتمالی مشورت کنید.

داروهای  GLP-1

بایر گفت: اوزمپیک و وگووی و داروهای مشابه ابزارهای عالی برای بهبود سلامت متابولیک هستند. او گفت که به همین دلیل، آنها ممکن است بتوانند متابولیسم مغز و در نتیجه سلامت مغز را بهبود بخشند.

اما متخصصان در تلاشند تا دریابند که این داروهای پپتید-1 (GLP-1) شبیه گلوکاگون، چگونه با مغز تعامل دارند.

تحقیقات نشان داده است که گلیپتین که یک نوع داروی دیابت است، سطح GLP-1 را افزایش می‌دهد و می‌تواند زوال عقل را در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 بهبود بخشد. ایده این است که چون ازمپیک از عملکرد این هورمون GLP-1 تقلید می‌کند، ممکن است بتواند همین کار را انجام دهد. در واقع شرکت داروسازی Novo Nordisk، که سازنده داروهای ازمپیک و وگووی است، در حال حاضر در حال انجام آزمایشی است که تعیین می‌کند آیا دارو می‌تواند اثر مثبتی بر بیماری آلزایمر اولیه داشته باشد یا خیر.

سایر داروهای کاهش وزن مشابه نیز با سلامت مغز بهتر مرتبط هستند.

یک مطالعه در آگوست 2023 نشان داد که اختلالات یادگیری انجمنی ناشی از چاقی را می‌توان با لیراگلوتاید که یک داروی ضد چاقی است که به نام‌های Saxenda یا Victoza  نیز شناخته می‌شود، ترمیم کرد. پس از تنها یک دوز، محققان گفتند که شرکت‌کنندگان چاق در مقایسه با گروهی از شرکت‌کنندگان با وزن سالم، هیچ نقصی از خود نشان ندادند.

دکتر کریس آلن، متخصص مغز و اعصاب کودکان و پزشک خواب در Covenant Healthcare و مشاور ارشد علمی موسسه Aeroflow Sleep، گفت: فراموش نکنید که هنگام استفاده از این داروها باید محتاط بود.

داروهای GLP-1 می‌توانند منجر به عوارض جانبی گوارشی مانند تهوع و استفراغ شوند، و این در حالی است که داروهای ازمپیک و ووگوی با عوارض جانبی شدیدتری مانند پانکراتیت مرتبط هستند.

اگرچه مطالعات اخیر هیچ ارتباطی بین این داروها و افکار خودکشی پیدا نکرده‌اند، مهم خیلی مهم است که اطمینان حاصل شود که این داروها به هیچ وجه سلامت مغز را بدتر نمی‌کنند.

آلن گفت: عوارض جانبی و تأثیرات بلندمدت این داروها بر عملکردهای عصبی باید به‌طور کامل ارزیابی شوند. مشاوره با یک متخصص قبل از در نظر گرفتن این داروها بسیار مهم است.

تغییرات سبک زندگی

در حالی که جراحی می‌تواند چشمگیرترین نتایج کاهش وزن را به همراه داشته باشد، تغییر سبک زندگی نیز بسیار مفید است.

در تحقیقات متعددی نشان داده شده است که داشتن یک رژیم غذایی متعادل، ورزش منظم، تمرکز بر خواب مناسب و با کیفیت و از بین بردن استرس، باعث کاهش وزن می‌شود.

این نوع تغییرات سبک زندگی با کاهش التهاب و در نتیجه کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های عصبی و سایر بیماری‌ها همراه بوده است. ورزش ممکن است بتواند جریان خون را در مغز بهبود بخشد و ذهن را تقویت کند.

اگرچه تغییرات سبک زندگی با خطرات کمتری همراه است، قبل از شروع هر برنامه کاهش وزن جدید باید با پزشک خود مشورت کنید. اگر در حال حاضر برای هر بیماری عصبی یا روانی تحت درمان هستید، این مسئله مهم‌تر می‌شود.

آیا کاهش وزن همیشه می تواند ذهن را تقویت کند؟

اگرچه تحقیقات نشان می‌دهد که کاهش وزن می‌تواند به بهبود عملکرد ذهن کمک کند، مطمئناً تضمینی در این مورد نیست.

آلن گفت: عملکرد ذهنی تحت تاثیر عوامل متعددی از جمله ژنتیک، سبک زندگی و سلامت کلی قرار دارد.

حتی در میان عواملی که تحت کنترل شما هستند، مدیریت وزن تنها یک راه برای محافظت در برابر زوال عقل است. سایر موارد شامل فعال نگه داشتن ذهن، داشتن دوستان خوب و فعالیت‌های اجتماعی و کاهش استرس است.

بایر گفت: اگر فردی علاقه‌مند به کاهش وزن باشد تا سلامت مغز خود را بهبود بخشد، باید بداند که این کار ممکن است برای همه افراد جواب ندهد. عواملی مانند سابقه پزشکی و خانوادگی، سن، جنسیت یا اهداف شخصی همگی می‌توانند تأثیر بگذارند که کدام روش کاهش وزن برای شما بهترین است.

آلن گفت: کاهش وزن باید به عنوان بخشی از یک رویکرد کل نگر برای افزایش رفاه ذهنی تلقی شود که با سایر عادات و شیوه‌های سالم تکمیل می‌شود.