بحران جهانی کمبود کارت گرافیک

هوش مصنوعی درخواست بسیار زیادی برای کارت گرافیک سرور را ایجاد کرده است. اما چند مشکل مداوم می‌تواند حتی یافتن کارت‌های گرافیک بازی را نیز دشوار کند.

به گزارش تکناک، اگر شما یک گیمر PC هستید، همیشه در فکر ارتقای کارت گرافیک خود هستید. شما یا در آستانه خرید یک کارت گرافیک جدید هستید یا برنامه ریزی برای ارتقا در آینده نزدیک دارید، زیرا باید با حقیقت روبرو شویم که کارت های گرافیک دیگر مانند قبل طول عمر طولانی ندارند.

اگر قادر به تهیه یک کارت نسل جاری با قیمت مناسب هستید، شما یکی از اندک افراد خوش شانس هستید. از سوی دیگر، اگر قصد ارتقا در زمان عرضه کارت‌ های گرافیک نسل بعدی را دارید، ممکن است با یک بلاتکلیفی مواجه شوید.

کمبود عظیم کارت‌ های گرافیک که به دلیل رونق رمزارزهای دیجیتال در سال‌های ۲۰۲۱-۲۰۲۲ رخ داد، هنوز هم برای بسیاری از گیمرها مشکل ساز است. اما، اگر به موج هوش مصنوعی نگاهی بیندازیم، ممکن است کمبود دیگری از کارت‌ های گرافیک در انتظار ما باشد.

هوش مصنوعی مولد، مدل‌های زبان بزرگ و شبکه‌های عصبی اصطلاحاتی هستند که وارد مکالمات روزمره شده‌اند و شرکت‌ها قدم‌هایی را برداشته‌اند تا از رونق هوش مصنوعی بهره‌برداری کنند. بنابراین رویاهای شما برای ارتقای کارت گرافیک (graphics card : expansion card which generates a feed of output images to a display) شاید فقط در حد رویا باقی بماند.

شرکت ها در حال احتکار کارت گرافیک هستند

با هر فناوری انقلابی، تعداد زیادی از بازیکنان در رقابت برای کسب قسمت بزرگی از آن حاضر می‌شوند. این امر در حوزه هوش مصنوعی نیز رخ داده است، جایی که هم شرکت‌های بزرگ و هم استارتاپ‌های نوظهور در حال کار کردن به هر شکل ممکنی هستند تا به کارت‌های گرافیک دست یابند. برای تغذیه بارهای کاری‌ هوش مصنوعی خود، شرکت‌ها به کارت‌های گرافیک مرکز داده مانند Nvidia HGX H100 نیاز دارند. اما به دلیل مشکلات تأمین موجود و تقاضای بی‌سابقه برای کارت‌های گرافیک بهینه شده برای هوش مصنوعی، گزارش شده است که برخی از شرکت‌ها از کارت‌های گرافیک بازی نیز استفاده می‌کنند.

گزارشی از Gartner نشان می‌دهد که صنعت در سال جاری بیش از 50 میلیارد دلار بر روی تراشه‌های هوش مصنوعی صرف خواهد کرد و این میزان در چهار سال آینده دو برابر خواهد شد. این رشد فوق‌العاده ممکن است نشانگر مثبتی برای صنعت هوش مصنوعی باشد، اما برای گیمرها که به دنبال تهیه یک کارت گرافیک مناسب و قابل تحمل برای رایانه شخصی خود هستند، نگرانی‌ها را به وجود می‌آورد. اگر مشکلات تولید به زودی حل نشوند، در دوره آینده، در دسترس بودن کارت‌های گرافیک بازی ممکن است از بد به بدتر تغییر کند، زیرا تقاضای شرکت‌ها در حوزه کسب و کار افزایش یافته و کارت‌های گرافیک سرور به سختی قابل تهیه شدن باشند.

انویدیا نگران گیمرها نیست، فقط به فکر سود است

انویدیا در حدود 60-70 درصد از تقاضای فزاینده برای سیلیکون‌های متمرکز بر هوش مصنوعی را در دست دارد. این مسئله به دلیل مزیت حرکت اولیه این شرکت، عملکرد برتر GPU و پشتیبانی CUDA است. با فروش کارت‌های گرافیک مرکز داده و کسب درآمد حدود 10-11 میلیارد دلار در یک سه ماه، تمرکز شرکت به طور قابل فهمی از سمت بازی به سمت کسب و کار شیفت کرده است. ارزش ناکافی کارت‌های گرافیک RTX 4000 ممکن است فقط شروعی باشد برای پایان دادن به روش‌های مورد علاقه گیمرها توسط تیم انویدیا.

بعد از استقبال ناقص از سری RTX 2000، کارت‌های بعدی سری RTX 3000 قیمت‌ها را به سطح منطقی بازگرداندند، حداقل روی کاغذ. اما معرفی کارت “90” با مدل RTX 3090 و سپس قیمت‌های بالای سری RTX 4000، رویکرد جدید انویدیا را که تنها به هدف مشتریان بزرگ بجای مصرف کننده معمولی می‌پردازد، تایید کرد. تمام تبلیغات مربوط به قابلیت خرید و ارزش کاهش یافته و با اظهارات بیش از حد اغراق‌آمیز درباره کارت‌های لوکس مانند RTX 4090 و حتی RTX 4080 جایگزین شده است.

مردم دیگر به اندازه قبل کارت‌های گرافیک خود را ارتقاء نمی‌دهند، زیرا این کار دیگر قابل اطمینان نیست. بازی کامپیوتری به طور کلی بسیار گران قیمت شده است و این امر باعث شده که بسیاری از افراد برای بازی به خرید کنسول به جای رایانه‌های بازی روی آورند.  پرچمدار این دوران تاریک، صنعت کارت‌ های گرافیک است که محصولاتی تولید می‌کند که نسبت به قیمتشان قابل توجیه نیستند. قیمت‌های کارت‌ های گرافیک بازی دیگر هرگز به حالت عادی برنخواهند گشت و انویدیا حتی نگران نیست.

AMD و سایرین در مسابقه ابزار هوش مصنوعی خیلی عقب نیستند

اگر امیدوار بودید که انویدیا تنها شرکتی است که در حال استفاده از فرصت‌های موجود است، باید بدانید که اینطور نیست. AMD، رقیب اصلی انویدیا در حوزه کارت‌ های گرافیک، نیز در حال تلاش برای تقویت پیشنهادهای هوش مصنوعی خود است، به ویژه کارت سرور MI300X. این کارت قرار است با کارت H100 از انویدیا و تراشه Falcon Shores 2 از Intel رقابت کند و برای بارهای کاری‌ استنتاجی استثنایی باشد، به این معنی که در استخراج بینش از داده‌ها به جای آموزش مدل‌های LLM برجسته عمل خواهد کرد.

مایکروسافت در حال ساخت تراشه‌های سفارشی هوش مصنوعی است و گوگل، آمازون و متا از ترکیبی از سخت‌افزارهای سفارشی و انویدیا برای سرورهای هوش مصنوعی خود استفاده می‌کنند. تاریخی‌ترین کارت‌ های گرافیک مجموعه RX شرکت AMD نتوانسته‌اند به نفوذ در بازار کارت‌ های گرافیک بازی انویدیا بپردازند، به دلیل تکنولوژی ضعیف تری در زمینه ray tracing و ارتقاء کیفیت تصویر. اما این کارت‌ها همچنان بهترین کارت‌ها از نظر عملکرد خام، ارزش و ظرفیت حافظه‌ی VRAM هستند. اگر AMD راه انویدیا را برود، این مزایا که از نسل پیش رو آغاز شده ممکن است کاهش یابند.

استودیوهای بازی سازی توپ را رها کرده اند

شما خیلی خوب با عملکرد بسیار ضعیف پورت‌های PC در سال‌های اخیر آشنا هستید. عناوین با بودجه بزرگ مانند Starfield، Hogwarts Legacy، The Last of Us Part 1 و بسیاری دیگر در وضعیت خراب و غیرقابل بازی در زمان عرضه قرار گرفتند. به نظر می‌رسد که اخیراً استودیوهای بازی دیگر درگیر بهینه‌سازی بازی‌ها برای چندین پلتفرم نمی‌شوند و به سادگی به بالا بردن کیفیت تصویر برای جبران کمبود اکتفا می‌کنند. اما این ممکن است کاملا درست نباشد.

بعضی از گزارش‌ها با استناد به توسعه‌دهندگانی که نامشخص هستند، به دلیل ترکیبات سخت‌افزاری نامحدودی که در آن وجود دارد، به این فکر می‌کنند که غیرممکن است که عملکرد پایداری را در PC تضمین کنند. این در تضاد کامل با بهینه‌سازی برای مثال در PS5 یا Xbox Series X است که در آن ارتباط با GPU با درجه قطعیت بسیار بالایی انجام می‌شود. گزارش‌های دیگر نیز نبود دانش عمیق در مورد موتور بازی از سوی توسعه‌دهندگان را به دلیل گستردگی موتور Unreal Engine نشان می‌دهد.

حتی این نیز یک نظر قطعی نیست، زیرا بسیاری از بازی‌های سال 2023 با استفاده از موتور Frostbite، RE Engine و موتورهای اختصاصی از Naughty Dog و Team Ninja توسعه یافته‌اند. بنابراین، وضوح کاملی درباره چه چیزی در حال اتفاق افتادن است وجود ندارد. هر چه که هست، واقعیت این است که خرید یک کارت گرافیک برتر کمک چندانی به تضمین بازی با کیفیت برتر نخواهد کرد اگر صنعت درگیر چالش‌های بهینه‌سازی، مهلت‌های غیر واقع‌بینانه و سایر مشکلات باشد.

کارت های “میان رده” دیگر به خوبی کار انجام نمی‌دهند

اگر فکر می‌کنید “من فقط یک کارت گرافیک ارزانتر می‌خرم”، بهتر است استراتژی خود را مجدداً بازنگری کنید. هر دو انویدیا و AMD به آرامی ولی قاطعانه تعریف مجددی از کارت‌ های گرافیک میان‌رده ارائه داده‌اند. آنچه که قبلاً در حدود قیمت 250-300 دلار بود، به طور قابل توجهی به سمت قیمت بالاتر حرکت کرده است، به حدی که باید کارت میان‌رده RTX 4070 را با قیمت 600 دلار بخریم. کارت‌های کلاس 60 شرکت Nvidia قبلاً برای عموم مردم بودند، با کارت‌هایی مانند GTX 1060 و GTX 1660 Ti، اما به امروز RTX 4060 تقریباً به عنوان یک شوخی محسوب می‌شود.

اگرچه عملکرد در سطح میان‌رده واقعی اکنون هزینه بالایی دارد، اما کارت‌های نسبتاً ارزان مانند RTX 4060 ناامید کننده هستند. حتی پیشنهادهای رقابتی شرکت AMD مانند RX 7700 XT هم بسیار گران‌قیمت هستند و در عین حال در ویژگی‌های کلیدی نسبت به Nvidia، عقب می‌افتند. اگر می‌خواهید بهترین عملکرد و ویژگی‌ها را بدون خرج کردن مقدار زیادی پول داشته باشید، خرید یک کارت گرافیک با قیمت مناسب دیگر جزء گزینه‌‌ها نیست.

هنوز نمی توان روی Intel Arc حساب کرد

Intel Arc A770، محصول پرچم‌دار شرکت Intel در لاین‌آپ کارت‌ های گرافیک دسکتاپ، ورودی قابل توجهی از سوی تیم آبی در دو قطبی GPU بازی‌ Nvidia و AMD بود که به طور متعجب‌کننده‌ای قوی عمل کرد. حتی Intel Arc A750 نیز برای خریداران با بودجه کم که به دنبال یک کارت گرافیک با قیمت منطقی می‌باشند، معقول به نظر می‌رسد. اما با وجود تمام نقاط قوت Intel Arc، هنوز گزینه سومی برای گیمرها است و کسانی که به دنبال عملکرد ردیابی نوری 100 فریم در ثانیه در رزولوشن 1440p هستند، حتی به آن نگاه هم نمی‌اندازند.

ممکن است اینتل با کارت‌های Battlemage بالانس در بازار کارت‌ های گرافیک با بودجه کم را احیا کند، اما من امید زیادی ندارم. معماری Arc شرکت Intel مشکلات درایور و نگرانی‌های مصرف برق خود را داشته است. اگرچه این موضوع می‌تواند به معماری نسل اول نسبت داده شود، اما فکر نمی‌کنم حضور دوم Intel بتواند تمام مشکلاتی که در بطن آن رخ داده است را اصلاح کند.

ممکن است Nvidia و AMD در بخش محصولات اقتصادی امسال تقریباً حاضر نباشند، اما مردم همچنان می توانند کارت های GeForce یا Radeon نسل قدیمی را به جای کارت های Intel Arc با قیمت مشابه انتخاب کنند. برای یک رقابت واقعی سه‌گانه در بازار کارت‌ های گرافیک دسکتاپ، Intel نیاز به چند سال دیگر دارد تا معماری خود را به کمال رسانده و محصولات پرچم‌دار واقعی را ارائه دهد. تا آن زمان، تنها کاری که می‌توانیم انجام دهیم، تاسف خوردن از تمرکز Nvidia و AMD بر AI است.

رویایی که از بین می رود

همیشه، کارت‌ های گرافیک بازی، به دلایل مثبت و منفی، نقطه توجه بازی‌های رایانه‌ای بوده‌اند. اما اگر تولیدکنندگان کارت‌ های گرافیک همچنان به تمرکز بی‌رحمانه خود بر روی تراشه‌های هوش مصنوعی ادامه دهند (که به طور منطقی این اتفاق خواهد افتاد) و به گیمرها بی‌توجهی کنند (که تاکنون این اتفاق افتاده است)، منطقی است که بازی‌های رایانه‌ای در آینده نزدیک به شدت متفاوت به نظر برسند.

ویژگی قیمت مناسب از دایره واژگان گیمرهای متوسط به طور کامل ناپدید شده است. درصورتی که اقدامی برای اصلاح این وضعیت صورت نگیرد، قابلیت عرضه و عملکرد نیز ممکن است زیر سؤال برود. بیایید امیدوار باشیم که هیجان اطراف هوش مصنوعی در حالی که صنعت در حال تکامل است، پایدار شود و سازندگان کارت‌های گرافیک بار دیگر به فکر گیمرها بیفتند، بهتر است این اتفاق خیلی زود رخ دهد.