زعفران ادویه‌ای است که از گل کروکوس زعفران (Crocus sativus L.) به دست می‌آید که به دلیل خواص دارویی و مصارف آشپزی آن در جهان بسیار مورد توجه قرار دارد.
به گزارش تکناک، به دلیل محبوبیت زعفران و زحماتی که برای کشت و برداشت این ادویه انجام می‌شود، قیمت بسیار بالایی دارد. زعفران در حال حاضر گران‌ترین ادویه جهان به شمار می‌رود.
زعفران در بسیاری از نقاط جهان استفاده می‌شود و یک غذای اصلی در آشپزی هندی، خاورمیانه و مدیترانه‌ای است. این ادویه به دلیل غلظت بالای رنگدانه‌های گیاهی مانند کاروتنوئیدهای کروسین و کروستین دارای طعم خاکی و رنگ طلایی مایل به قرمز روشن است. این مواد و سایر مواد موجود در زعفران دارای خواص ارتقاء دهنده سلامتی هستند و مطالعات نشان می‌دهند که مصرف زعفران می‌تواند از جهات مختلفی برای سلامتی مفید باشد.
زعفران حاوی ترکیبات ضد التهابی و آنتی اکسیدانی قوی است
زعفران سرشار از مواد ضدالتهابی و آنتی اکسیدانی از جمله کاروتنوئیدها مانند کروسین، کروستین و پیروکروسین و ترپن‌هایی مانند سافرانال است که اصلی‌ترین ترکیبات فعال زیستی موجود در زعفران هستند.
کروسیتین، کروسین، پیکروکروسین و سافرانال دارای فعالیت‌های آنتی اکسیدانی و ضد التهابی قوی هستند. یافته‌ها نشان می‌دهند که مصرف منظم زعفران و مصرف مکمل‌های زعفران ممکن است به کاهش التهاب و کاهش نشانگرهای استرس اکسیداتیو کمک کند. استرس اکسیداتیو شرایطی است که زمانی رخ می‌دهد که عدم تعادل بین تولید گونه‌های فعال اکسیژن (ROS) و دفاع آنتی اکسیدانی در بدن وجود داشته باشد که می‌تواند منجر به آسیب سلولی شود.
مطالعه‌ای که شامل 80 فرد مبتلا به دیابت نوع 2 بود، نشان داد شرکت‌کنندگانی که 100 میلی‌گرم زعفران در روز به مدت 12 هفته مکمل مصرف می‌کردند، در مقایسه با گروه تحت کنترل، کاهش قابل‌توجهی در میزان مالون دی‌آلدئید (MDA) خون داشتند.
کروسین و سایر ترکیبات محافظ موجود در زعفران ممکن است به جلوگیری از تولید ROS، کاهش آسیب سلولی و افزایش میزان آنزیم‌های آنتی اکسیدان کمک کنند. همه این عوامل می‌توانند به محافظت در برابر پیشرفت بیماری‌های مزمن و بهبود سلامت کلی کمک کنند.
ممکن است خواب را بهبود بخشد
تحقیقات نشان می‌دهند که مواد فعال موجود در زعفران دارای خواص خواب‌آور هستند و ممکن است تأثیر مفیدی بر کیفیت و مدت خواب داشته باشند.
یک بررسی جدید که شامل پنج مطالعه و 379 شرکت‌کننده بود، نشان داد که داروهای حاوی زعفران یا مواد فعال آن از جمله کروسین، به بهبود کیفیت خواب و طول مدت خواب کمک می‌کنند.
محققان می‌گویند که زعفران ممکن است با افزایش میزان هورمون ملاتونین که تنظیم کننده خواب است و همچنین تأثیر بر گیرنده‌های خاصی در مغز برای بهبود کیفیت خواب، به بهبود خواب کمک کند.
در حالی که این نتایج امیدوارکننده هستند، تحقیقات محدود است و مطالعات بیشتری در مورد اثرات زعفران بر خواب مورد نیاز است.
ممکن است برای سلامت روان مفید باشد
زعفران به عنوان یک درمان طبیعی برای اختلالات سلامت روان از جمله اضطراب و افسردگی، نویدبخش است.
بررسی 23 مطالعه نشان داد که در مقایسه با درمان‌های دارونما، درمان‌های مشتق از زعفران، تأثیر مثبت قابل‌توجهی بر علائم افسردگی و اضطراب دارند. همچنین در این بررسی اشاره شد که زعفران اثرات مشابهی با داروهای ضد افسردگی بر علائم افسردگی دارد.
محققان معتقدند برخی از مواد موجود در زعفران مانند کروسین و سافرانال با مهار بازجذب انتقال‌دهنده‌های عصبی تقویت‌کننده خلق‌وخو مانند دوپامین، نوراپی نفرین و سروتونین، علائم اضطراب و افسردگی را بهبود می‌بخشند. این فرآیند باعث افزایش سطح این مواد شیمیایی حس خوب در مغز می‌شود.
اگرچه زعفران به عنوان یک درمان طبیعی برای برخی اختلالات روانی نویدبخش است، اما تحقیقات بیشتری در این زمینه مورد نیاز است. اگر علاقه‌مند به امتحان زعفران برای درمان یک اختلال سلامت روان هستید، مهم است که ابتدا با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که این یک گزینه ایمن و مناسب برای نیازهای خاص و مشکل شما است.
ممکن است برای برخی از بیماری‌های چشمی مفید باشد
برخی از مطالعات نشان می‌دهند که زعفران ممکن است برای بیماری‌هایی که بر چشم‌ها تأثیر می‌گذارند، مانند دژنراسیون ماکولا مرتبط با سن (AMD)که یک بیماری چشمی است که در حال حاضر علت اصلی کاهش بینایی در افراد مسن است، مفید باشد.
مصرف مکمل زعفران، بینایی را در افراد مبتلا به AMD و افراد مبتلا به ماکولوپاتی دیابتی که یک عارضه مرتبط با دیابت است، بهبود می‌بخشد. همچنین مکمل‌های زعفران فشار چشم را در افراد مبتلا به گلوکوم کاهش می‌دهند که وضعیتی است که با افزایش فشار در چشم مشخص می‌شود که به عصب بینایی آسیب می‌رساند و باعث از دست دادن بینایی می‌شود.
از آنجایی که بیشتر بیماری‌های چشمی ناشی از افزایش التهاب است، ترکیبات ضد التهابی و آنتی اکسیدانی موجود در زعفران می‌توانند به کاهش التهاب در چشم کمک کنند. این ترکیبات می‌توانند علائم مربوط به بیماری‌های چشم را بهبود بخشند و از پیشرفت بیماری‌های چشمی جلوگیری کنند.
می‌تواند سلامت قلب را تقویت کند
به دلیل اثرات ضد التهابی و آنتی اکسیدانی زعفران، افزودن این ادویه به رژیم غذایی می‌تواند به بهبود سلامت قلب و عروق کمک کند.
درمان‌های مشتق از زعفران در کاهش برخی عوامل خطرناک بیماری‌های قلبی مانند فشار خون بالا، قند خون بالا و کلسترول موثر است.
بررسی 19 مطالعه نشان داد که داروهای مشتق از زعفران به‌طور قابل توجهی قند خون ناشتا و فشار خون دیاستولیک و همچنین میزان کلسترول تام و کلسترول LDL را کاهش می‌دهند.
حقایق تغذیه‌ای زعفران
زعفران معمولاً در مقادیر کم مصرف می‌شود که منبع قابل‌توجهی از اکثر ویتامین‌ها و مواد معدنی نیست. با این حال، یک وعده معمولی زعفران منبع خوبی از منگنز معدنی است و حاوی مقدار کمی ویتامین C است.
دو قاشق غذاخوری زعفران حاوی:
- کالری: 13
- چربی: 0.25 گرم
- کربوهیدرات: 2.74 گرم
- فیبر: 0.16 گرم
- پروتئین: 0.48 گرم
- ویتامین: C 4 میلی‌گرم یا 4 درصد از ارزش روزانه (DV)
- منگنز: 1.19 میلی‌گرم یا 52 درصد از DV
زعفران منبعی غنی از مواد معدنی منگنز است که با دو قاشق غذاخوری بیش از 50 درصد نیاز روزانه شما به این ماده مغذی را پوشش می‌دهد.
منگنز یک ماده معدنی است که در متابولیسم انرژی و عملکرد سیستم ایمنی و عصبی نقش دارد. همچنین برای لخته شدن مناسب خون مورد نیاز است.
علاوه بر منگنز، زعفران مقدار کمی ویتامین C نیز دارد. ویتامین C ماده مغذی است که به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی در بدن عمل می‌کند و برای فرآیندهای مهمی مانند عملکرد سیستم ایمنی و سنتز کلاژن حیاتی است.
خطرات زعفران
هنگامی که زعفران در مقادیر معمولی مصرف شود، مانند زمانی که به عنوان ادویه در پخت و پز استفاده می‌شود، به‌طور کلی بی‌خطر در نظر گرفته می‌شود.
مصرف مکمل‌های زعفران نیز بی‌خطر تلقی می‌شود، اما زمانی که زعفران در دوزهای بالاتر مصرف شود، می‌تواند منجر به عوارض جانبی جزئی مانند سرگیجه، خستگی، خشکی دهان، اضطراب، حالت تهوع و سردرد در برخی افراد شود.
مطالعات گزارش می‌دهند که مصرف روزانه 100 میلی‌گرم عصاره زعفران تا 26 هفته بی خطر است و با عوارض جانبی قابل توجهی همراه نیست. با این حال، مصرف مکمل‌های زعفران برای بیش از 26 هفته یا مصرف بیش از 5 گرم زعفران در روز می‌تواند منجر به عوارض جانبی جدی مانند اسهال خونی و استفراغ شود. مصرف بیش از 12 گرم زعفران در روز می‌تواند کشنده باشد.
شواهد کافی برای حمایت از ایمنی مصرف میزان بالای زعفران در بارداری وجود ندارد. افرادی که باردار یا شیرده هستند باید از مصرف دوزهای بالای زعفران مانند مکمل‌های زعفران خودداری کنند.
نکاتی در مورد مصرف زعفران
زعفران معمولاً به صورت نخ زعفران به فروش می‌رسد که پرچم گل کروکوس زعفران است، اما گاهی اوقات به صورت آسیاب شده نیز به فروش می‌رسد. زعفران طعم منحصر به فرد و پیچیده‌ای دارد که اغلب به عنوان طعمی خاکی و در عین حال به طرز ظریفی شیرین توصیف می‌شود.
زعفران بسیار گران است، بنابراین اکثر مردم از آن در مقادیر کم استفاده می‌کنند. همچنین توصیه می‌شود زعفران را کم مصرف کنید، زیرا طعم آن می‌تواند به راحتی بر غذا غلبه کند.
این ادویه رنگارنگ در غذاهای شیرین و خوش طعم استفاده می‌شود و می‌تواند طعم و رنگ غذاها و دسرها را افزایش دهد.
زعفران آسیاب نشده را می‌توان مستقیماً به غذاها اضافه کرد. همچنین می‌توان آن را آسیاب کرد.
