سردرد یکی از شایع ترین بیماری های عصبی مربوط به مغز در سراسر جهان است. هر کسی ممکن است گهگاهی سردرد را تجربه کند، اما وقوع مکرر سردرد ممکن است نشان دهنده این باشد که شما دچار اختلال سردرد هستید.
به گزارش تکناک، سه نوع اصلی سردرد به نام تنشی، سردرد خوشه‌ای و میگرن وجود دارد. بیشتر سردردها حاد هستند (یعنی ناگهانی ظاهر می شوند و معمولاً کوتاه مدت هستند) و بدون نیاز به درمان خاصی، خود به خود برطرف می شوند.
اما گاهی اوقات سردرد می تواند به شرایط مزمن یا طولانی مدت تبدیل شود. چه یک بیماری زمینه‌ای دارید که باعث سردرد شما می‌شود چه درد شما ناشی از عوامل مربوط به سبک زندگی باشد، سردرد مزمن می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود.
علائم سردرد اغلب ممکن است ناراحت کننده باشند، اما خبر خوب این است که کارهایی وجود دارد که می توانید برای کاهش شدت علائم و تعداد دفعات سردرد خود انجام دهید. این کارها شامل درک عوامل خطرناک، ایجاد یک سری تغییرات در سبک زندگی و پیروی از برنامه درمانی برای جلوگیری از علائم است.
چه کسی بیشتر در معرض سردرد است؟
هر فردی ممکن است در مقطعی سردرد را تجربه کند، اما برخی از افراد ممکن است در معرض افزایش خطر ابتلا به سردرد باشند. عوامل مختلفی از جمله بیماری های زمینه‌ای، عادات سبک زندگی و ژنتیک ممکن است خطر ابتلا به سردرد را افزایش دهند. هر نوع سردرد نیز مجموعه ای از عوامل تحریک کننده خطرناک خاص خود را دارد.
عوامل خطرناک سردرد تنشی
سردردهای تنشی باعث درد خفیف تا متوسط در هر دو طرف سر می شود. کسانی که سردرد تنشی را تجربه می کنند، این احساس را به صورت سفتی در اطراف شقیقه ها و سر توصیف می کنند. عوامل زیر ممکن است خطر ابتلا به سردرد تنشی را افزایش دهند:
- زن بودن
- بین 15 تا 35 سال بودن
- تجربه استرس فیزیکی یا تنش عضلانی
- داشتن افسردگی یا اضطراب
- نخوابیدن یا مدام بیدار شدن در طول شب
- حذف وعده های غذایی در طول روز
عوامل خطرناک سردردهای خوشه ای
سردردهای خوشه ای به اندازه سردردهای تنشی یا میگرن رایج نیستند. متأسفانه، سردردهای خوشه ای اغلب شدیدترین مجموعه علائم را دارند. ممکن است بیشتر در معرض خطر ابتلا به سردرد خوشه ای باشید اگر:
- مرد باشید
- الکل بنوشید
- سیگار بکشید یا از محصولات حاوی تنباکو استفاده کنید
- خواب شبانه خوبی نداشته باشید
- سابقه ضربه به سر یا آسیب مغزی داشته باشید
عوامل خطرناک برای میگرن
میگرن یک اختلال سردرد است که علاوه بر درد می تواند علائم متعددی از جمله حساسیت به نور و صدا، هاله (توهمات بصری) و حالت تهوع را ایجاد کند. عواملی که می توانند خطر ابتلا به میگرن را افزایش دهند عبارتند از:
- زن بودن
- بین 30 تا 39 سال بودن
- تجربه استرس، اضطراب یا افسردگی
- صرع (بیماری که باعث تشنج می شود)
- قاعدگی یا تجربه تغییرات در سطوح هورمونی
- داشتن مشکلات خواب، مانند بی خوابی یا بیدار شدن اغلب در طول شب
- استفاده بیش از حد از بسیاری از داروهای ضد درد یا عدم مصرف داروها طبق دستور
- پیروی نکردن از برنامه درمانی
- نخوردن غذا به میزان کافی
- مصرف بیش از حد الکل یا نوشیدنی های کافئین دار
- قرار گرفتن در معرض نورهای روشن، صداهای بلند یا بوهای شدید
ژنتیک
ژنتیک در بروز چندین بیماری نقش بسزایی دارد و سردرد هم جزو همین بیماری هاست. اگر سابقه خانوادگی (مثلاً یکی از اعضای نزدیک خانواده مانند والدین یا خواهر و برادر) اختلال سردرد دارید، خطر ابتلا به سردردهای تنشی، سردردهای خوشه‌ای و میگرن در شما بیشتر است.
نکته قابل توجه این است که یکی از انواع نادر میگرن که میگرن همی پلژیک خانوادگی نام دارد، وضعیتی است که در خانواده ها دیده می شود. میگرن همی پلژیک خانوادگی علائم شدیدی از جمله ضعف در یک طرف بدن، حساسیت به نور و صدا و حالت تهوع و استفراغ ایجاد می کند.
تاکنون محققان چهار ژن (CACNA1A، ATP1A2، SCN1A و PRRT2) را یافته‌اند که می‌توانند خطر ابتلا به این شکل از میگرن را افزایش دهند. این وضعیت از یک الگوی اتوزومال غالب ژنتیکی پیروی می کند، به این معنی که اگر فقط یکی از والدینتان یکی از این چهار ژن میگرن همی پلژیک خانوادگی را داشته باشد، شما هم ممکن است به این نوع میگرن مبتلا شوید.
چگونه ریسک را کاهش دهیم؟
اقدامات متعددی وجود دارد که می توانید برای جلوگیری از سردرد و کاهش علائم انجام دهید. نحوه انتخاب شما برای جلوگیری از دوره های سردرد به نوع اختلال سردرد، علائم و محرک‌های شما بستگی دارد. به طور کلی، ترکیبی از تغییرات سبک زندگی ممکن است به شما در مدیریت علائم کمک کند.
اجتناب از محرک ها
بسیاری از انواع سردردها به ویژه میگرن، توسط محرک های خاصی ایجاد می شوند. هر فردی محرک ها را به طور متفاوتی تجربه می کند.
یکی از جنبه های کلیدی پیشگیری، شامل شناسایی محرک ها و انجام اقدامات صحیح برای اجتناب از آنها است. یک راه خوب برای یادگیری در مورد محرک‌هایتان این است که گزارشی از آنچه فکر می‌کنید ممکن است باعث سردردهای شما شود، مانند وعده‌های غذایی که می‌خورید، محیطی که در آن هستید، و سایر عادات یا فعالیت‌هایی که قبل از شروع علائم سردرد در آن شرکت می‌کنید، تهیه کنید.
محرک های رایج سردرد ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- استرس
- تغییرات هورمونی در زنان، مانند عادت ماهانه یا مصرف قرص های ضد بارداری
- حذف برخی وعده های غذایی
- تغییر آب و هوا
- مشکلات خواب
- بوهای تند
- چراغ های روشن
- الکل
- غذاها و نوشیدنی های حاوی کافئین
به خاطر داشته باشید که محرک های فوق، لیست جامعی نیستند. ممکن است شما محرک دیگری را نیز تجربه کنید. آنچه مهم است به خاطر داشته باشید این است که وقتی یک محرک را شناسایی کردید، باید سعی کنید از آن اجتناب کنید تا ببینید آیا سردرد شما کاهش می یابد یا به طور کلی از بین می رود یا خیر.
خوب خوابیدن
اختلالات خواب، مانند بیدار شدن در نیمه شب، بی خوابی، یا نداشتن خواب کافی، همگی می توانند باعث سردرد شوند. گفته می شود که خواب کافی و خوابیدن به موقع یکی از راه های موثر برای پیشگیری از سردرد است.
برخی از نکات برای داشتن یک خواب خوب عبارتند از:
- حداقل هفت ساعت خواب در شب
- هر روز در ساعات مشخصی به رختخواب بروید و از خواب بیدار شوید
- اتاق خواب خود را آرام، ساکت، خنک و عاری از حواس پرتی نگه دارید
- اجتناب از استفاده از نمایشگرهای دیجیتالی قبل از خواب
- مصرف قهوه و الکل را حداقل سه ساعت قبل از خواب محدود کنید
- انجام ورزش در طول روز
نوشیدن آب به مقدار کافی
تحقیقات نشان می دهد که ننوشیدن آب به میزان کافی می تواند منجر به شروع علائم سردرد شود. میزان آب مورد نیاز شما به عوامل مختلفی مانند جنسیت، وزن و میزان فعالیت بستگی دارد.
به طور کلی، متخصصان توصیه می کنند که زنان و مردان باید به ترتیب حداقل 8 و 10 لیوان آب در روز بنوشند. به خاطر داشته باشید که قطعا شما بدن خود را بهتر می شناسید. بنابراین، به اندازه ای که نیاز دارید آب بنوشید تا سلامت کلی خود را حفظ کنید و از احساس کم آبی جلوگیری کنید.
ورزش
ورزش کافی می تواند به کاهش دفعات و شدت سردرد کمک کند. ورزش برای کمک به مدیریت استرس که یکی از محرک های رایج سردرد است و ارتقای خواب بهتر، کلیدی است. تحقیقات اشاره می کند که فعالیت فیزیکی می تواند احساسات اضطراب و افسردگی را کاهش دهد.
در یک مقاله نشان داده شد که انجام ورزش هوازی به صورت منظم، تعداد روزهای سردرد میگرنی را در ماه کاهش می‌دهد و طول دوره‌های میگرنی را 20 تا 27 درصد کوتاه می‌کند و در عین حال، شدت درد را نیز کاهش می دهد.
اینکه چقدر به ورزش نیاز دارید به عادات و اهداف سبک زندگی شما بستگی دارد. اما کارشناسان توصیه می کنند که انجام حداقل 150 دقیقه (یا 2.5 ساعت) فعالیت سبک تا متوسط در هفته به منظور جلوگیری از سردرد و بهبود کلی سلامت، مناسب است.
مدیریت استرس
استرس یکی از محرک های رایج سردرد است، بنابراین ایده خوبی است که راه هایی برای مدیریت موثر استرس پیدا کنید. همه افراد استرس را تجربه می کنند و هیچ راهی برای حذف استرس از زندگی روزمره وجود ندارد. اما یادگیری راهبردهای سالم می تواند استرس را کاهش دهد و علائم سردرد را بهبود بخشد.
شما می توانید تکنیک های زیر را برای مدیریت استرس خود امتحان کنید:
- در فعالیت‌های آرامش‌بخش، مانند یادداشت روزانه، خواندن یا انجام فعالیت‌هایی که از آنها لذت می‌برید، شرکت کنید
- زمانی برای استراحت خود و سپری کردن زمان عزیزانتان برنامه ریزی کنید
- به برنامه ها و کارهایی که ممکن است استرس بیشتری ایجاد کنند، «نه» بگویید
- با یک متخصص سلامت روان ملاقات کنید تا در مورد هر گونه مشکل یا استرسی که می تواند سردرد و سلامت کلی شما را بدتر کند، صحبت کنید.
امتحان کردن روش های مکمل
طب مکمل و جایگزین (CAM) می تواند به کاهش علائم و جلوگیری از تکرار دوره های سردرد کمک کند. برخی از درمان های رایج CAM عبارتند از:
- یوگا: این فعالیت که شامل تمرینات کششی و تنفسی است، میگرن و سایر انواع سردرد را کاهش می دهد.
- طب سوزنی: بر اساس طب چینی باستان، طب سوزنی سوزن های کوچکی را روی قسمت های مختلف بدن قرار می دهد تا جریان انرژی یا “چی” را تحریک کند. برخی از مطالعات نشان داده اند که شرکت به مدت چهار هفته در جلسات منظم طب سوزنی به کاهش دفعات حملات میگرنی کمک می کند.
- بیوفیدبک: نوعی تمرین آرامش‌بخش است. بیوفیدبک از دستگاه‌های تخصصی برای اندازه‌گیری پاسخ فیزیکی به استرس استفاده می‌کند. این روش به شما کمک می کند تشخیص دهید که چه زمانی استرس دارید و از استراتژی های مقابله ای برای کاهش پاسخ فیزیکی خود به استرس استفاده کنید.
مصرف دارو
اگر به اختلال سردرد دچار باشید، پزشک ممکن است داروهای خاصی را برای کاهش علائم شما توصیه کند. پیروی از برنامه درمانی و مصرف داروها طبق دستور بسیار مهم است.
اگر با وجود پیروی از برنامه درمانی خود و ترکیب استراتژی های پیشگیری، همچنان علائم سردرد را به طور مداوم تجربه می کنید، ممکن است زمان آن رسیده باشد که با یک متخصص در مورد سردرد خود صحبت کنید. اگر علائم شروع به ایجاد اختلال در زندگی روزمره شما کرد، بهتر است هرچه سریعتر پیگیر وضعیت خود باشید.
