مطالعه‌ای جدید که توسط محققان دانشکده بهداشت عمومی جانز هاپکینز در بلومبرگ انجام شد، نشان داد که یک جزء در شیر مادر به نام سیستم کمپلمان بر محیط روده موش‌های شیرخوار تأثیر می‌گذارد و آنها را کمتر در برابر باکتری‌های بیماری‌زای خاص آسیب‌پذیر می‌کند.
به گزارش تک‌ناک،محققان به این نتیجه رسیدند که بچه موش‌هایی که از موش‌های شیرده تغذیه می‌کنند و شیر مادرشان فاقد پروتئین مکمل کلیدی است، در برابر سیتروباکتر رودنتیوم(باکتری ای که روده‌های موش‌ها را آلوده و بسیار آسیب‌پذیر می‌کند) روده آنها جمعیت میکروبی متفاوتی نسبت به بچه موش‌هایی که از شیر استاندارد موش تغذیه می‌کنند، دارد.
سیتروباکتر رودنتیوم شبیه به انواع خاصی از باکتری E.coli عامل اسهال است که می‌تواند انسان را آلوده کند اما موش را آلوده نمی‌کند.
یافته‌های مطالعه در مورد مکانیسم‌های حفاظتی شیر مادر
آزمایش‌های محققان نشان می‌دهد که اجزای مکمل شیر مادر با از بین بردن مستقیم برخی از انواع باکتری‌های موجود در روده، سلامت نوزاد موش را تقویت می‌کند. این تغییر شکل میکروبیوتای روده، موش‌های شیرخوار را نسبت به عفونت سیتروباکتر رودنتیوم کمتر مستعد می‌کند، بنابراین از بچه موش‌ها در برابر برخی تهدیدات عفونی محافظت می‌کند. بر خلاف روشی که به‌نظر می‌رسد اجزای مکمل معمولاً کار می کنند، فعالیت تغییر شکل به آنتی بادی‌ها وابسته نیست.
محققان در تجزیه و تحلیل‌های جداگانه آزمایشگاهی تأیید کردند که شیر انسان نیز حاوی این اجزای مکمل است که فعالیت مشابهی را در هدف قرار دادن باکتری‌های خاص نشان می‌دهد.
روی هم رفته این یافته‌ها مکانیسم‌های عملکرد شیر مادر را برای محافظت در برابر برخی عفونت‌های باکتریایی نشان میدهند.
دکتر فنگی وان، نویسنده ارشد این مطالعه می‌گوید: این یافته‌ها نقش مهمی برای پروتئین‌های مکمل شیر مادر در شکل دادن به ترکیبات میکروبی روده فرزندان و محافظت در برابر عفونت باکتریایی در روده در اوایل زندگی نشان میدهند. این تحقیق نشان‌دهنده گسترش مهم درک ما از مکانیسم‌های محافظتی شیر مادر است.
فواید شیردهی و پروتئین‌های مکمل
تغذیه با شیر مادر فواید شناخته شده و نشده بسیاری دارد. شیر مادر یک تغذیه عالی برای نوزادان فراهم می‌کند و به نظر می‌رسد در برابر برخی از بیماری‌های کوتاه مدت یا طولانی مدت از نوزاد محافظت می‌کند. همچنین شیر مادر با به اشتراک گذاشتن آنتی‌بادی‌ها و گلبول‌های سفید از مادر به محافظت از نوزاد در برابر عفونت‌های رایج کمک می‌کند.
شیر مادر حاوی پروتئین‌های مکمل است که می‌تواند با آنتی‌بادی‌ها یا مکمل‌ها در حمله به باکتری‌ها موثر باشد. در حالی که پروتئین‌های مکمل که در خون گردش می‌کنند کانون تحقیقات بسیاری بوده‌اند، تاکنون پروتئین‌های مکمل موجود در شیر مادر بسیار کمتر مورد مطالعه قرار گرفته‌اند و نقش آنها نامشخص بوده است.
در مطالعه جدید، وان و گروهش از موش‌های مهندسی شده استفاده کردند که فاقد ژن‌های مکمل حیاتی بودند. آنها به این نتیجه رسیدند که شیر موش‌های ماده تغییر ژنتیکی یافته، موش‌های چند هفته‌ای، حتی آن‌هایی که ژن‌های مکمل طبیعی دارند را به شدت مستعد ابتلا به کولیت اغلب کشنده که ناشی از عفونت سیتروباکتر رودنتیوم است، می‌کند. در مقابل، نوزادانی که از شیر معمولی و حاوی مکمل تغذیه می‌کردند، تنها علائم جزئی و گذرا عفونت روده را از خود نشان دادند.
محققان کشف کردند که این اثر محافظتی پروتئین‌های مکمل شیر مادر به ظرفیت آنها در شکل دادن به میکروبیوتای روده نوزاد بستگی دارد. پروتئین‌های مکمل، گونه‌های خاصی از باکتری‌های روده را می‌کشند و این کار میکروب‌ها را در محیط کلی روده از بین می‌برد که در آن احتمال التهاب مضر در حضور سیتروباکتر رودنتیوم بسیار کمتر است.
وان می گوید: میکروبیوتای روده برای سلامتی اهمیت زیادی دارد. پروتئین‌های مکمل شیر مادر نقش مهمی در ایجاد میکروبیوتای محافظت‌کننده روده در مراحل اولیه رشد، ارتقای سلامت نوزاد و دفاع در برابر عوامل بیماری‌زا دارند.
مفاهیم و جهت گیری‌های آینده
به نظر می‌رسد این مطالعه نشان دهنده پیشرفت در ایمونولوژی پایه باشد. اگرچه در تحقیقات متعددی نشان داده شده است که پروتئین‌های مکمل در خون قادر به ایجاد آسیب مستقیم به سلول‌های باکتریایی هستند، تصور می‌شود که به‌طور معمول آنها با مشارکت آنتی بادی‌ها در یک پاسخ ایمنی خاص کار می‌کنند. با این حال، وان و گروهش نشان دادند که این فعالیت مکمل شیر مادر در برابر باکتری‌ها نیازی به آنتی بادی ندارد و یک پاسخ ایمنی غیراختصاصی است.
وان می‌گوید: این یافته راه را به روی بسیاری از تحقیقات جدید باز می‌کند. برای مثال، توضیح بیولوژی مکمل خاص در شیر مادر و مقایسه آن با بیولوژی مکمل در خون و ارزیابی نقش مکمل فراتر از سیستم ایمنی خاص وابسته به آنتی‌بادی.
این مطالعه در مجله Cell منتشر شد.
