زوال عقل و از دادن حافظه به عنوان از دست دادن عملکردهای ذهنی مانند تفکر، مشکل در بخاطر سپردن و استدلال ضعیف تعریف می شوند.
به گزارش تکناک، حدود یک سوم افراد 85 ساله یا بالاتر ممکن است دچار زوال عقل شوند، بنابراین درک علائم اولیه و عوامل خطرناک مرتبط با این بیماری بسیار مهم است
علت اصلی زوال عقل یک اختلال مغزی به نام بیماری آلزایمر است، اما سایر بیماری ها نیز می توانند باعث بروز مشکلات حافظه و استدلال شوند.
اگرچه محققان به طور کامل درک نمی کنند که چه چیزی باعث مشکلات ذهنی می شود، اما آنها برخی از عوامل مرتبط با زوال عقل را شناسایی کرده اند. برخی از این عوامل مانند افسردگی، هم ممکن است خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش دهد و هم نشانه ای از این بیماری باشد.
خواب ضعیف
خواب ضعیف از جهات مختلفی بر مغز تأثیر می گذارد. با گذشت زمان، خواب ضعیف ممکن است منجر به التهاب مغز و سایر فرآیندهایی شود که به بروز بیماری آلزایمر کمک می کنند.
بر اساس مقاله ای که در آگوست 2018 در مجله Sleep Medicine Reviews منتشر شد، سایر مشکلات خواب از جمله بی خوابی، آپنه خواب، خواب کمتر از 5 ساعت یا بیش از 10 ساعت در شب و به طور کلی کیفیت پایین خواب نیز می تواند خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش دهد.
بر اساس گزارشی که در جولای 2020 در مجله Lancet Commissions منتشر شد، بیماری آلزایمر می تواند منجر به خواب بدتر شود، که همین موضوع ممکن است بر علائم این بیماری تأثیر منفی بگذارد.
تنهایی
انزوای اجتماعی ممکن است به کاهش برخی از عملکردهای ذهنی از جمله حافظه کمک کند. داشتن معاشرت ممکن است به محافظت از فرد در برابر ابتلا به زوال عقل کمک کند. درگیر شدن در فعالیت‌ها با افراد دیگر و داشتن روابط اجتماعی بزرگ‌تر در آینده با عملکرد ذهنی بهتر مرتبط است.
البته ممکن است تنهایی دلیل زوال عقل نباشد، بلکه یک علامت اولیه باشد. بر اساس یک تحقیق در سال 2021 که در مجله آلزایمر و زوال عقل منتشر شده است، افرادی که از دست دادن حافظه را تجربه می کنند، ممکن است دیگر نتوانند در سرگرمی های مورد علاقه خود شرکت کنند یا با تیم ورزشی مورد علاقه خود همراهی کنند، که همین مسئله منجر به کناره گیری از تعاملات اجتماعی می شود.
آسیب به سر
بر اساس بررسی در مارس 2021، آسیب های سر که به آن آسیب های مغزی تروماتیک (TBIs) نیز می گویند، می تواند خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش دهد. TBI خفیف به عنوان ضربه مغزی نیز شناخته می شود.
بر اساس مطالعه انجام شده در آوریل 2018 که در مجله Lancet Psychiatry منتشر شد، خطر بروز زوال عقل در افرادی که چندین بار TBI یا TBI شدید را تجربه کرده اند، بیشتر است. بر اساس یک مطالعه در سپتامبر 2018 که در مجله JAMA Neurology منتشر شد، دلیل این اتفاق می افتد نامشخص است و احتمالاً به شدت آسیب بستگی دارد.
آلودگی هوا
بر اساس بررسی انجام شده در آگوست سال 2019 که در مجله بیماری آلزایمر منتشر شد، قرار گرفتن در معرض آلاینده‌های هوا با افزایش خطر زوال عقل مرتبط است. به طور خاص، میزان بالای PM2.5 و NO2/NOx در هوا می تواند منجر به التهاب در مغز شود.
طبق برآوردهای آژانس حفاظت از محیط زیست ایالات متحده (EPA) PM2.5 که مخفف ذرات ریز (آلودگی ذرات) است، می تواند از منابعی مانند نیروگاه ها، مناطقی که در آنها ساخت و ساز صورت می گیرد و آتش سوزی ناشی شود. NO2/NOx گازهای مضری هستند که از سوختن سوخت در خودروها و نیروگاه ها منتشر می شوند،
طبق EPA، تنفس هوا با مقدار زیادی NO2 می تواند منجر به مشکلات تنفسی مانند آسم شود. بر اساس مطالعه ای که در نوامبر 2019 در مجله JAMA Network Open منتشر شد، آلودگی هوا با PM2.5 علاوه بر زوال عقل با بیماری های دیگری مانند بیماری های قلبی، بیماری های کلیوی، فشار خون بالا و دیابت نوع 2 مرتبط است.
مصرف زیاد الکل و سیگار کشیدن
مصرف زیاد الکل می تواند باعث تغییراتی در ساختار مغز شود و احتمالاً منجر به بروز مشکلات ذهنی شود. به طور خاص، طبق گزارشی که در ژوئن 2020 منتشر شد، نوشیدن بیش از 21 واحد الکل در هفته می تواند منجر به افزایش خطر ابتلا به زوال عقل شود. هیچ مدرکی مبنی بر اینکه نوشیدن سبک یا متوسط الکل می تواند به عملکرد ذهنی شما در آینده آسیب برساند، وجود ندارد.
کاهش مصرف الکل می تواند یک استراتژی مفید برای پیشگیری از بروز زوال عقل باشد، اما تحقیقات بیشتری در این زمینه مورد نیاز است.
سیگار کشیدن نیز با زوال عقل همراه است. اما طبق مطالعه انجام شده در سپتامبر 2018 که در مجله Annals of Clinical and Translational Neurology منتشر شد، ترک سیگار ممکن است این خطر را کاهش دهد.
از دست دادن شنوایی
بر اساس یک بررسی انجام شده در آگوست 2019 منتشر شده در مجله بین المللی وزوز گوش، کاهش شنوایی با خطر بالاتر ابتلا به آلزایمر مرتبط است. استفاده از سمعک می تواند در این مورد کمک کننده باشد.
دلیل دقیق این ارتباط مشخص نیست، اما چندین نظریه وجود دارد. یکی از آنها این است که کم شنوایی می تواند منجر به افزایش انزوای اجتماعی شود که این مسئله عامل خطرناک دیگری برای زوال عقل است. مورد دیگر این است که از دست دادن شنوایی باعث می‌شود مغز برای جبران این نقص سخت‌تر تلاش کند و منابع کمتری برای سایر عملکردهای ذهنی به همراه داشته باشد. در نهایت این امکان وجود دارد که کاهش شنوایی و زوال عقل از طریق مکانیسم های مشابه مغز ایجاد شود.
بیماری قلبی
سلامت مغز و قلب ارتباط نزدیکی با هم دارند. بر اساس گزارشی که در مارس 2021 منتشر شد، نشان داده شد که مغز 20 درصد از اکسیژن و انرژی بدن را مصرف می کند. بیماری قلبی و عوامل خطرناک آن مانند سیگار کشیدن و دیابت نیز با زوال عقل مرتبط هستند.
طبق گزارشی در مارچ 2021، فعالیت بدنی و رژیم غذایی سالم برای قلب که با میوه ها، سبزیجات، غلات کامل، ماهی، آجیل و حبوبات همراه است، می تواند از بدن در برابر ابتلا به بیماری قلبی محافظت کند، که همین موضوع به نوبه خود می تواند خطر زوال عقل را کاهش دهد. البته گفتنی است که هیچ رژیم غذایی خاصی وجود ندارد که بتواند مستقیماً خطر ابتلا به زوال عقل را کاهش دهد.
فشار خون بالا
اندازه گیری فشار خون با دو عدد ارائه می شود: فشار خون سیستولیک و دیاستولیک. فشار سیستولیک زمانی اندازه گیری می شود که قلب شما می تپد و فشار خون دیاستولیک بین ضربان ها اندازه گیری می شود.
فشار خون سیستولیک سالم زیر 120 میلی متر جیوه است. بر اساس مقاله ای که ژوئن 2018 در مجله قلب اروپا منتشر شد، خطر ابتلا به زوال عقل زمانی افزایش می‌یابد که این عدد در میانسالی (در 50 سالگی) 130 میلی‌متر جیوه یا بیشتر باشد.
درمان برای فشار خون بالا و کنترل آن در میانسالی می تواند در این مورد کمک کننده باشد. فشار خون بالا که بعداً در زندگی ایجاد می شود ممکن است در واقع یک اثر محافظتی برای بدن داشته باشد.
عدم تحرک بدنی
طبق بررسی ژوئیه 2017، فعالیت بدنی می تواند خطر ابتلا به زوال عقل را کاهش دهد. اما محققان نمی دانند چه مقدار یا چه نوع ورزش بهترین نوع برای این کار است. طبق گزارشی در ژوئن 2020، تمرینات هوازی با نام مستعار کاردیو، در برخی از مطالعات تأثیری کوچک اما مفید داشتند.
از آنجایی که محققان به طور کامل متوجه نمی شوند که چه چیزی باعث زوال عقل می شود، هیچ راه تضمینی برای پیشگیری از این بیماری وجود ندارد. با این حال، درک عوامل خطرناک مرتبط با زوال عقل با افزایش سن بسیار مهم است زیرا بسیاری از این عوامل بر سلامت کلی نیز تأثیر می‌گذارند.
دانش آموخته مترجمی زبان انگلیسی، مترجم و نویسنده حوزه سلامت و پزشکی
