عقب‌رفتگی لثه که به عنوان تحلیل لثه نیز شناخته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که بافت لثه از دندان جدا می‌شود و سطح ریشه دندان در زیر آن نمایان می‌شود.
به گزارش تکناک، عقب‌رفتگی لثه رشد باکتری‌ها را آسان‌تر می‌کند و در نهایت می‌تواند منجر به التهاب و پوسیدگی دندان شود که ممکن است منجر به بیماری‌های مزمن دندان می شود.
عقب‌رفتگی لثه‌ها یک اتفاق رایج در افراد مسن است، اما ممکن است در گروه‌های سنی جوان‌تر نیز رخ دهد.
علل متعددی برای عقب‌رفتگی لثه‌ها و همچنین گزینه‌های درمانی و اقدامات پیشگیرانه برای کمک به مدیریت شرایط و جلوگیری از بدتر شدن آن وجود دارد.
انواع عقب‌رفتگی لثه
چهار دسته عقب‌رفتگی لثه وجود دارد که تحت طبقه‌بندی میلر از تحلیل بافت حاشیه‌ای قرار می‌گیرند که سیستمی است که شدت تحلیل لثه را ارزیابی می‌کند.
کلاس 1
تحلیل لثه کلاس 1 خفیف است و بافت نرم یا استخوان بین دندانی هنوز از بین نرفته‌اند. اگر لثه‌ها همچنان به صورت (سطح دندان رو به گونه‌ها و لب‌ها) چسبیده باشند، به عنوان رکود کلاس 1 طبقه‌بندی می‌شود. در این مرحله پوشش کامل ریشه قابل بازیابی است.
کلاس 2
مانند کلاس 1، در عقب‌رفتگی لثه کلاس 2 هیچ از دست دادن بافت نرم یا استخوان بین دندان‌ها وجود ندارد. تفاوت اصلی این است که لثه از صورت جدا نیست. همچنین امکان بازیابی پوشش کامل ریشه با درمان وجود دارد.
کلاس 3
عقب‌رفتگی لثه کلاس 3 جایی است که از بین رفتن استخوان در بین دندان‌ها و از بین رفتن بافت نرم وجود دارد. همچنین ممکن است این مرحله شامل جابجایی دندان باشد. اگر این مرحله شدیدتر شود، با درمان فقط می توان به پوشش جزئی ریشه رسید. با این حال، در موارد خفیف‌تر کلاس 3، امکان بازیابی پوشش کامل ریشه در طول درمان وجود دارد.
کلاس 4
عقب‌رفتگی لثه کلاس 4 پیشرفته‌ترین شکل عقب‌رفتگی لثه است که در آن کمبود پاپیلا (بافت لثه در بین فضاهای دندان) وجود دارد. همچنین از بین رفتن استخوان بین دندان‌ها نیز وجود دارد. در این مرحله، صرف نظر از شدت عقب‌رفتگی لثه کلاس 4، پوشش ریشه قابل دستیابی نیست.
علائم عقب‌رفتگی لثه
چند علامت وجود دارد که ممکن است نشان دهنده عقب رفتن لثه باشد. برخی از این علائم در سایر مشکلات مرتبط با سلامت دهان نیز وجود دارد، بنابراین اگر فکر می‌کنید لثههای شما عقب‌رفته است، باید برای تشخیص دقیق به دندانپزشکی مراجعه کنید.
علائم عقب‌رفتگی لثه عبارتند از:
- افزایش حساسیت دندان به غذاها، مایعات و دما
- پوسیدگی دندان
- ضایعات غیر پوسیدگی دهانه رحم (NCCLs)، یا از دست دادن بافت سخت از دندان‌ها که به صورت فرورفتگی‌های گرد ظاهر می‌شوند.
- قرار گرفتن در معرض قابل مشاهده ریشه دندان؛ دندان ممکن است طولانی‌تر ظاهر شود
- افزایش جرم دندان
چه چیزی باعث عقب‌رفتگی لثه می‌شود؟
عقب‌رفتگی لثه زمانی اتفاق می‌افتد که بافت لثه شروع به جدا شدن از دندان می‌کند و سطح ریشه دندان در زیر آن نمایان می‌شود. با شدیدتر شدن، از دست دادن استخوان و بافت نرم در اطراف دندان‌ها رخ می‌دهد.
عوامل متعددی می‌توانند باعث عقب‌رفتگی لثه شوند. عادات طولانی مدت مسواک زدن نامناسب مانند مسواک زدن بیش از حد سخت یا کم، یا سیگار کشیدن می‌تواند به تحلیل لثه کمک کند. ایجاد جرم که منجر به التهاب در لثه می‌شود نیز می‌تواند در این مورد نقش داشته باشد.
شایع‌ترین علت عقب نشینی لثه، بیماری پریودنتال یا بیماری لثه است. بهداشت نامناسب دهان مانند اجتناب از مسواک زدن و نخ دندان کشیدن روزانه و مراجعه منظم به دندانپزشک، اغلب می‌تواند منجر به بیماری لثه مانند التهاب لثه شود. مصرف تنباکو، خشکی دهان، دیابت و ضعف سیستم ایمنی نیز می‌تواند شما را در معرض خطر ابتلا به بیماری لثه قرار دهد.
عوامل خطرناک
شرایط یا عوامل کمی وجود دارد که می‌تواند احتمال عقب‌رفتگی لثه را در فرد افزایش دهد. این عوامل شامل:
- دیابت
- بافت لثه نازک
- سابقه تحلیل پیشرونده لثه یا بیماری التهابی پریودنتال (یک بیماری التهابی لثه و پریودنتیم یا همان ساختارهای نگهدارنده دندان‌ها است)
- مسواک زدن بیش از حد سخت به خصوص با یک مسواک سفت
- سیگار کشیدن
- پیری
عقب‌رفتگی لثه چگونه تشخیص داده می‌شود؟
اگر فکر می‌کنید علائم یا عوامل خطرناک عقب‌رفتگی لثه دارید، برای معاینه به دندانپزشک خود مراجعه کنید. مراجعه به دندانپزشک بخش مهمی از حفظ بهداشت و سلامت دهان و دندان است.
دندانپزشک شما به دنبال علائم فیزیکی عقب‌رفتگی لثه می‌گردد یا ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری انجام دهد تا تشخیص دهد و طبقه‌بندی کند که آیا شما دچار تحلیل لثه کلاس 1، 2، 3 یا 4 هستید. این آزمایش‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تصویربرداری سه‌بعدی: یک آزمایش دیجیتالی بسیار دقیق که از تصاویر سه بعدی روی هم قرار گرفته (لایه‌ای) برای تشخیص تغییرات حاشیه لثه استفاده می‌کند.
- سونوگرافی با وضوح بالا: یک آزمایش تصویربرداری که از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویر دقیق از لثه‌ها، دندان‌ها و استخوان‌ها استفاده می‌کند.
- رادیوگرافی: یک پرتو اشعه ایکس که از بافت‌های نرم عبور می‌کند تا تصاویری از دندان‌ها و استخوان‌های شما ایجاد کند.
- پروب پریودنتال: یک ابزار دندانپزشکی دستی است که توسط دندانپزشکان برای اندازه‌گیری عمق و میزان فرورفتگی لثه استفاده می‌شود.
درمان‌های عقب‌رفتگی لثه
اگر لثههای شما عقب‌رفته‌اند، درمان برای محافظت از سلامت دهان، کاهش باکتری‌های مضر در دهان و جلوگیری از پیشرفت دوره پسرفت به مرحله شدیدتر ضروری است. لثه‌ها پس از عقب نشینی دوباره رشد نمی‌کنند، بنابراین باید توسط دندانپزشک درمان شوند یا با مراقبت‌های پیشگیرانه مدیریت شوند.
درمان پیشگیرانه
برای درمان عقب‌رفتگی لثه، دندانپزشک ممکن است ابتدا گزینه‌های درمانی پیشگیرانه را توصیه کند. بسته به مورد، آنها همچنین ممکن است گزینه‌هایی را برای جراحی پیشنهاد کنند که می‌تواند به بازیابی کامل پوشش ریشه کمک کند.
گزینه های درمانی پیشگیرانه برای موارد خفیف تحلیل لثه شامل یادگیری تکنیک‌های مناسب مسواک زدن به‌منظور کنترل جرم و کاهش فرسایش مینای دندان (لایه سخت بیرونی دندان) و استفاده از خمیر دندان طراحی شده برای دندان‌های حساس است.
جراحی
چندین گزینه جراحی برای لثههای فرورفته منفرد یا چندگانه وجود دارد که شامل پیوند بافت همبند (CTGs)، درمان‌های فلپ پیشرفته تاجی (CAF) و روش‌های تونل‌زنی می‌شود.
- پیوند بافت همبند (CTG): که به عنوان پیوند لثه نیز شناخته می‌شود. در این روش دندانپزشک بافت را از سقف دهان شما برداشته و سپس آن را در ناحیه‌ای که نیاز به پیوند دارد، قرار می‌دهد و آن را در جای خود می‌دوزد.
- فلپ پیشرفته کرونر (CAF): برای لثههای تک فرورفته، CAF از دو برش آزادکننده عمودی برای ایجاد یک فلپ ذوزنقه‌ای شکل بر روی نواحی فرورفتگی لثه استفاده می‌کند. یک روش CAF اصلاح شده برای لثههای متعدد فرورفته از برش عمودی استفاده نمی‌کند.
- روش‌های تونل‌زنی: این روش‌ها با برداشتن و بلند کردن پاپیلا (بافت لثه‌ای که بین فضاهای دندانی وجود دارد) عمل می‌کنند.
درمان‌های تکمیلی
درمان‌های تکمیلی شامل استفاده از ارتودنسی (دستگاه‌هایی که تراز و بایت نامنظم دندان‌ها را اصلاح می‌کنند، مانند محافظ‌های دهان) است که می‌تواند از بدتر شدن تحلیل لثه نیز جلوگیری کند.
چگونه از عقب‌رفتگی لثه جلوگیری کنیم؟
می توانید برای جلوگیری از عقب‌رفتگی لثه‌ها، راهکارهایی را در برنامه روزانه خود بگنجانید. نکات زیر را برای بهبود سلامت دهان و دندان خود و کاهش احتمال عقب‌رفتگی لثه‌ها امتحان کنید:
- دندان‌های خود را دو بار در روز مسواک بزنید
- روزی یک بار نخ دندان بکشید
- به‌طور منظم برای معاینه و تمیز کردن حرفه‌ای دندان‌های خود به دندانپزشک مراجعه کنید
- از مسواک نرم یا فوق نرم به همراه خمیردندان با مقدار ساییدگی نسبی عاج (RDA) استفاده کنید که کمتر به مینای دندان آسیب می‌رساند
- از سیگار کشیدن خودداری کنید، زیرا تنباکو خطر ابتلا به بیماری لثه را افزایش می‌دهد
- از مصرف شیرینی‌ها و نوشیدنی‌های حاوی قندهای افزوده خودداری کنید
بیماری‌های مرتبط
عقب‌رفتگی لثه‌ها اغلب ناشی از سایر بیماری‌های دندانی یا مرتبط با آن است.
بیماری التهابی مزمن پریودنتال یک بیماری التهابی طولانی مدت است که بافت‌های لثه و پریودنتیم (ساختارهای نگهدارنده دندان‌ها) را از بین می‌برد. همچنین این بیماری باعث از بین رفتن تدریجی استخوان می‌شود که می‌تواند منجر به قرار گرفتن در معرض ریشه و مهاجرت لثه شود.
یکی دیگر از بیماری‌های مرتبط، ترومای اکلوزال است که آسیبی به دندان‌ها می باشد که در اثر نیروی بیش از حد ایجاد می‌شود. این بیماری باعث می‌شود که دندان‌ها به درستی در یک راستا قرار نگیرند و می‌تواند سرعت از دست دادن استخوان و بافت نرم را افزایش دهد.
