پژوهشی تازه نشان می‌دهد که ساخت هزاران سد بزرگ در سراسر جهان از سال ۱۸۳۵ تاکنون، به اندازه‌ای باعث جابه‌جایی جرم در سطح زمین شده که مکان قطب‌های زمین را نیز تغییر داده است.
به گزارش تکناک، بر اساس این مطالعه، این پدیده که «سرگردانی واقعی قطب» نام دارد، در نتیجه نگهداری حجم عظیمی از آب در پشت سدها و جابه‌جایی جرم از اقیانوس‌ها به خشکی‌ها رخ داده است.
دانشمندان در این تحقیق که در تاریخ ۲۳ مه در نشریه Geophysical Research Letters منتشر شد، اعلام کردند که انباشت آب در پشت ۶۸۶۲ سد ساخته‌شده بین سال‌های ۱۸۳۵ تا ۲۰۱۱ باعث جابه‌جایی در مجموع ۱.۱ متری (معادل ۳.۷ فوت) در مکان قطب‌های زمین شده است.
ناتاشا والنسیک، نویسنده اصلی این پژوهش و دانشجوی دکترای زمین‌شناسی، ژئوفیزیک و علوم سیاره‌ای در دانشگاه هاروارد، در این‌باره گفت: «زمانی که ما آب را در پشت سدها ذخیره می‌کنیم، نه‌تنها سطح آب اقیانوس‌ها را کاهش می‌دهیم، بلکه جرم را نیز به شکلی متفاوت در سطح کره زمین بازتوزیع می‌کنیم و همین موضوع موقعیت قطب‌های زمین را جابه‌جا می‌کند.»
بر اساس مدل‌سازی‌های رایانه‌ای این مطالعه، جابه‌جایی قطب شمال در دو مرحله قابل تشخیص اتفاق افتاده است:
- مرحله نخست (۱۸۳۵ تا ۱۹۵۴): این دوره با ساخت گسترده سدها در آمریکای شمالی و اروپا همراه بوده و باعث جابه‌جایی قطب شمال به اندازه ۲۰ سانتی‌متر به سمت شرق، در امتداد نصف‌النهار ۱۰۳ درجه شرقی شده است؛ خطی که از کشورهای روسیه، مغولستان و چین عبور می‌کند.
- مرحله دوم (۱۹۵۴ تا ۲۰۱۱): در این دوره، فعالیت‌های گسترده سدسازی در شرق آفریقا و آسیا، قطب شمال را به اندازه ۵۷ سانتی‌متر به سوی غرب و در امتداد نصف‌النهار ۱۱۷ درجه غربی جابه‌جا کرده است، یعنی منطقه‌ای که شامل غرب آمریکای شمالی و بخش‌هایی از اقیانوس آرام جنوبی می‌شود.
اگرچه این جابه‌جایی های قطب‌های زمین به صورت غیرخطی و در مسیرهایی زیگ‌زاگ‌مانند رخ داده‌اند، اما در مجموع باعث حرکت چشمگیر قطب شمال در بازه زمانی مورد بررسی شده‌اند.
یکی دیگر از یافته‌های کلیدی این تحقیق، تأثیر سدها بر سطح آب دریاها است. ذخیره‌سازی آب در پشت سدها باعث کاهش ۲۳ میلی‌متری سطح دریا در جهان شده است. این مقدار معادل حجم آبی است که می‌تواند دو بار «گرند کنیون» آمریکا را پر کند.
والنسیک تأکید کرد: «ما به‌دلیل جابه‌جایی یک‌متری قطب‌ها وارد یک عصر یخبندان جدید نخواهیم شد، اما این پدیده بر سطح دریاها تأثیر دارد و نباید از آن غافل شد.»
بر اساس داده‌های موجود، سطح آب دریاها در قرن بیستم به میزان ۱۲ تا ۱۷ سانتی‌متر افزایش یافته است. اما بخش قابل توجهی از آبی که باید وارد اقیانوس‌ها می‌شد، در پشت سدها ذخیره شده است. پژوهشگران تخمین می‌زنند که حدود یک‌چهارم این آب پشت سدها محبوس شده است. بنابراین بسته به موقعیت جغرافیایی، تأثیر سدها بر سطح دریا می‌تواند قابل توجه باشد.
والنسیک بیان کرد: «این مسئله باید در مدل‌های پیش‌بینی تغییرات سطح دریا در آینده لحاظ شود، چرا که این تغییرات می‌توانند بسیار بزرگ و معنادار باشند.»
