سفرهای خارجی همواره بخش جذابی از زندگی مدرن بوده‌اند و بسیاری از ایرانیان برای تفریح، کار، تحصیل یا زیارت سالانه راهی کشورهای مختلف می‌شوند. اما یکی از دغدغه‌های اصلی مسافران تأمین ارز موردنیاز در طول سفر است.
بانک مرکزی هر سال سهمیه مشخصی تحت عنوان ارز مسافرتی ۱۴۰۴ برای شهروندان در نظر می‌گیرد تا افراد بتوانند با نرخ رسمی و مطمئن بخشی از هزینه‌های خود را پوشش دهند. این سهمیه در شرایطی خاص و با مدارک مشخص ارائه می‌شود و تنها یک بار در سال به هر فرد تعلق می‌گیرد. آگاهی از شرایط دریافت، مدارک لازم، مراحل ثبت‌نام آنلاین و نرخ رسمی، به مسافران کمک می‌کند بدون مشکل ارز خود را دریافت کنند.
در این مقاله از تکناک تمام جزئیات مربوط به ارز مسافرتی شامل شرایط، سهمیه، مدارک، مراحل و نرخ رسمی بانک مرکزی را بررسی می‌کنیم تا بتوانید پیش از سفر برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشید و با خیال راحت نسبت به دریافت آن اقدام کنید.
ارز مسافرتی چیست و چه کاربردی دارد؟
ارز مسافرتی در واقع نوعی کمک مالی ارزی است که بانک مرکزی به منظور تسهیل سفرهای خارجی در اختیار شهروندان قرار می‌دهد. این ارز با نرخ رسمی بانک مرکزی عرضه می‌شود و با ارز آزاد بازار تفاوت دارد. هدف اصلی آن کاهش فشار مالی بر مسافران و جلوگیری از نیاز به خرید ارز از بازار آزاد است.
سهمیه سالانه ارز مسافرتی مشخص بوده و هر فرد فقط یک‌بار در ۳۶۵ روز می‌تواند از آن بهره‌مند شود. این ارز تنها برای پوشش هزینه‌های سفر مانند اقامت، حمل‌ونقل و هزینه‌های روزانه در کشور مقصد کاربرد دارد. بانک‌های عامل نظیر بانک ملی، بانک ملت و بانک سامان، مسئولیت عرضه این ارز را بر عهده دارند. ارز خریداری‌شده نیز معمولاً در گیت خروجی فرودگاه تحویل داده می‌شود تا از هرگونه سوءاستفاده جلوگیری شود. در نتیجه ارز مسافرتی ابزاری شفاف و رسمی برای کمک به مسافران است که با شرایط مشخص به آنها تعلق می‌گیرد و به عنوان یک حمایت ارزی معتبر شناخته می‌شود.
تعریف ارز مسافرتی و سهمیه سالانه
بانک مرکزی هر ساله برای مدیریت تقاضای ارزی، سهمیه مشخصی تحت عنوان ارز مسافرتی تعیین می‌کند. در سال ۱۴۰۴ این سهمیه همچنان شامل ۵۰۰ دلار برای سفرهای هوایی و ۳۰۰ دلار برای سفرهای زمینی است. نکته مهم این است که هر مسافر فقط یک بار در طول ۳۶۵ روز می‌تواند این سهمیه را دریافت کند و امکان تکرار آن در طول سال وجود ندارد. هدف از تعیین سهمیه، ایجاد عدالت میان متقاضیان و کنترل تقاضا در بازار ارز آزاد است.
سهمیه سالانه تنها در صورتی به مسافر تعلق می‌گیرد که مدارک و شرایط لازم را فراهم کرده باشد. به عنوان مثال داشتن گذرنامه معتبر، بلیت قطعی و پرداخت عوارض خروج از کشور از جمله پیش‌نیازهای اصلی هستند. بنابراین آشنایی با سهمیه سالانه و شرایط استفاده از آن برای برنامه‌ریزی سفرهای خارجی ضروری است. این سهمیه به نوعی کمک مالی دولتی محسوب می‌شود که با نرخ رسمی بانک مرکزی در اختیار افراد قرار می‌گیرد.
تفاوت ارز مسافرتی با ارز آزاد
یکی از پرسش‌های متداول مسافران این است که تفاوت ارز مسافرتی با ارز آزاد چیست؟ پاسخ این است که ارز مسافرتی با نرخ رسمی بانک مرکزی عرضه می‌شود که معمولاً کمتر از نرخ بازار آزاد است. در مقابل ارز آزاد بدون محدودیت و به قیمت روز بازار در دسترس است.
همچنین برای دریافت ارز مسافرتی باید فرآیند مشخصی شامل ثبت‌نام در سامانه‌های بانکی، ارائه مدارک و طی کردن مراحل اداری انجام شود، در حالی که خرید ارز آزاد نیاز به مدارک خاصی ندارد. محدودیت در سقف و دفعات استفاده، مهم‌ترین ویژگی ارز مسافرتی است، زیرا هر فرد تنها یک بار در سال می‌تواند آن را دریافت کند. در عوض ارز آزاد چنین محدودیتی ندارد و هر مقدار که بخواهید می‌توانید تهیه کنید. بنابراین ارز مسافرتی برای پوشش بخشی از هزینه‌های سفر گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه است اما نمی‌تواند جایگزین کامل ارز آزاد شود.
شرایط دریافت ارز مسافرتی در سال ۱۴۰۴
دریافت ارز مسافرتی ۱۴۰۴ منوط به رعایت شرایطی است که بانک مرکزی تعیین کرده است. نخستین شرط، محدودیت زمانی است که اجازه می‌دهد هر فرد تنها یک‌بار در طول ۳۶۵ روز این ارز را دریافت کند. شرط دوم، ارائه بلیت معتبر سفر خارجی است که نشان دهد مقصد و تاریخ سفر مشخص است. همچنین دریافت ارز تنها با مراجعه حضوری فرد یا اعضای خانواده درجه یک او امکان‌پذیر است و حضور شخص الزامی محسوب می‌شود.
سقف ارز نیز بسته به نوع سفر متفاوت است؛ سفرهای هوایی ۵۰۰ دلار و سفرهای زمینی ۳۰۰ دلار سهمیه دارند. برای برخی کشورها داشتن ویزا نیز از الزامات است. در نتیجه، افرادی که قصد استفاده از این ارز را دارند باید تمام شرایط دریافت ارز مسافرتی را به‌طور دقیق رعایت کنند. این شرایط با هدف شفافیت، کنترل بازار و جلوگیری از سوءاستفاده طراحی شده و عدم رعایت آنها موجب رد درخواست خواهد شد.
محدودیت‌های سالانه (یک‌بار در ۳۶۵ روز)
یکی از مهم‌ترین شرایط دریافت ارز مسافرتی، محدودیت سالانه آن است. هر فرد صرفاً یک بار در ۳۶۵ روز امکان دریافت ارز دارد و تکرار آن در همان سال غیرممکن است. این محدودیت به دلیل مدیریت تقاضا و کنترل منابع ارزی کشور اعمال شده است. بانک‌های عامل با ثبت کد ملی افراد و بررسی سوابق، مانع از صدور مجدد سهمیه در طول سال می‌شوند. بنابراین حتی اگر فرد چندین بار سفر خارجی داشته باشد، تنها بار اول مشمول دریافت ارز خواهد شد.
این موضوع باعث شده مسافران برای استفاده از سهمیه، زمان سفر خود را دقیق‌تر برنامه‌ریزی کنند. در واقع سهمیه سالانه به گونه‌ای طراحی شده تا علاوه بر حمایت از مسافران واقعی، جلوی تقاضای کاذب و سودجویی در بازار ارز گرفته شود. در نتیجه آگاهی از این محدودیت به مسافران کمک می‌کند بدون اتلاف وقت یا ایجاد مشکل، درخواست خود را در زمان مناسب ثبت کنند.
شرط ارائه بلیت معتبر سفر خارجی
بانک مرکزی برای جلوگیری از سوءاستفاده، شرط ارائه بلیت معتبر سفر خارجی را الزامی کرده است. متقاضی باید بلیت قطعی رفت یا رفت‌وبرگشت را به بانک عامل ارائه دهد تا درخواست او بررسی شود. بلیت باید دارای مشخصات کامل شامل نام مسافر، تاریخ سفر، مقصد و شماره پرواز باشد. در صورت عدم تطابق اطلاعات بلیت با گذرنامه یا مدارک دیگر، بانک مجاز به رد درخواست است. این شرط به منظور اطمینان از واقعی بودن سفر و تخصیص ارز به مسافران حقیقی طراحی شده است.
علاوه بر این، بلیت باید از ایرلاین معتبر خریداری شده باشد تا اصالت آن توسط بانک قابل بررسی باشد. بنابراین پیش از ثبت درخواست ارز مسافرتی، ضروری است بلیت معتبر تهیه کرده و رسید آن را در اختیار داشته باشید. این مرحله یکی از اصلی‌ترین بخش‌های مراحل دریافت ارز مسافرتی محسوب می‌شود.
مراجعه شخصی هر مسافر و اعضای خانواده
یکی دیگر از شرایط مهم دریافت ارز مسافرتی، مراجعه حضوری شخص متقاضی است. بانک‌ها تنها زمانی ارز را تحویل می‌دهند که مسافر یا یکی از اعضای درجه یک خانواده او حضور داشته باشند. این قانون به منظور جلوگیری از جعل هویت و سوءاستفاده طراحی شده است. حتی در صورتی که ثبت‌نام ارز مسافرتی آنلاین از طریق برنامه بله یا سامانه‌های بانکی انجام شود، در مرحله نهایی نیاز به مراجعه حضوری برای احراز هویت وجود دارد. حضور شخص یا اعضای خانواده درجه یک مانند پدر، مادر، همسر یا فرزندان می‌تواند روند دریافت ارز را تکمیل کند. بدون مراجعه حضوری، امکان تحویل ارز وجود نخواهد داشت. این الزام باعث شده تا فرآیند دریافت ارز شفاف‌تر و ایمن‌تر باشد و بانک‌ها تنها به متقاضیان واقعی خدمات ارائه دهند.
سقف ارز مسافرتی (هوایی، زمینی، با ویزا یا بدون ویزا)
سقف ارز مسافرتی در سال ۱۴۰۴ همچنان همانند سال‌های گذشته باقی مانده است. برای سفرهای هوایی، سهمیه هر مسافر ۵۰۰ دلار و برای سفرهای زمینی ۳۰۰ دلار تعیین شده است. در برخی کشورها که نیاز به ویزا دارند، ارائه ویزای معتبر نیز شرط اصلی دریافت ارز است.
اما در سفر به کشورهای بدون ویزا، همین سقف ۳۰۰ یا ۵۰۰ دلاری اعمال می‌شود. این سقف‌ها به منظور توزیع عادلانه ارز و جلوگیری از خروج بیش از حد منابع ارزی کشور تعریف شده‌اند. در نتیجه مسافران باید بدانند که حتی در صورت داشتن هزینه‌های بالاتر، امکان دریافت بیش از سقف تعیین‌شده وجود ندارد. بنابراین بهتر است ارز مسافرتی را تنها به عنوان بخشی از منابع مالی سفر در نظر بگیرید و باقی هزینه‌ها را از طریق ارز آزاد یا سایر روش‌ها تأمین کنید.
مدارک لازم برای دریافت ارز مسافرتی
برای دریافت ارز مسافرتی ۱۴۰۴ ارائه مدارک مشخص الزامی است. مهم‌ترین مدارک شامل گذرنامه با حداقل شش ماه اعتبار، کارت ملی و کپی آن، بلیت قطعی سفر، رسید پرداخت عوارض خروج از کشور و در صورت لزوم ویزای کشور مقصد است. علاوه بر این، متقاضی باید یک حساب ارزی افتتاح کند و معادل ریالی ارز درخواستی را به آن واریز کند. شماره موبایل ثبت‌شده به نام فرد نیز برای دریافت پیامک‌های بانکی و کد رهگیری الزامی است. مدارک باید به صورت کامل به بانک عامل ارائه شوند تا فرآیند بدون مشکل پیش برود. ناقص بودن هر یک از مدارک می‌تواند منجر به رد درخواست شود. آگاهی و آماده‌سازی این مدارک پیش از مراجعه به بانک باعث صرفه‌جویی در زمان و تسریع روند دریافت ارز می‌شود. در ادامه به بررسی جزئیات هر یک از این مدارک می‌پردازیم.
گذرنامه با حداقل ۶ ماه اعتبار
نخستین و مهم‌ترین مدرک برای دریافت ارز مسافرتی، گذرنامه معتبر است. گذرنامه باید حداقل شش ماه اعتبار داشته باشد تا بانک مجاز به صدور ارز باشد. در صورت نزدیک بودن تاریخ انقضا، متقاضی باید ابتدا نسبت به تمدید گذرنامه اقدام کند. شماره گذرنامه به همراه مشخصات کامل مسافر در سیستم بانک ثبت می‌شود و تطابق آن با سایر مدارک بررسی خواهد شد. این شرط برای جلوگیری از مشکلات احتمالی در سفر و اطمینان از قانونی بودن درخواست ضروری است. گذرنامه بدون اعتبار کافی، عملاً درخواست ارز را بلااثر می‌کند و بانک‌ها چنین مدارکی را نمی‌پذیرند. بنابراین مسافران پیش از ثبت‌نام ارز مسافرتی باید از وضعیت گذرنامه خود مطمئن شوند.
کارت ملی و کپی آن
کارت ملی نیز یکی از مدارک اصلی است که برای احراز هویت الزامی محسوب می‌شود. بانک‌های عامل علاوه بر مشاهده اصل کارت ملی، معمولاً یک نسخه کپی از آن را نیز دریافت می‌کنند تا در پرونده متقاضی ثبت شود. شماره ملی افراد در سامانه بانک ثبت شده و با اطلاعات گذرنامه و سایر مدارک تطبیق داده می‌شود. به این ترتیب بانک مطمئن می‌شود که درخواست‌دهنده همان فرد دارنده گذرنامه و بلیت است. در صورت فقدان کارت ملی یا اعتبار نامعتبر، فرآیند دریافت ارز متوقف خواهد شد. بنابراین همراه داشتن کارت ملی و یک نسخه کپی ساده اما ضروری برای تکمیل درخواست ارز مسافرتی است.
ویزای کشور مقصد (برای کشورهایی با ویزا)
اگر مقصد سفر جزو کشورهایی باشد که نیاز به ویزا دارند، ارائه ویزای معتبر از الزامات است. ویزا باید در گذرنامه ثبت شده یا به صورت برگه رسمی صادر شده باشد و تاریخ آن با زمان سفر تطابق داشته باشد. بدون ویزا، بانک‌ها مجاز به صدور ارز مسافرتی نیستند زیرا امکان سوءاستفاده افزایش می‌یابد. برای سفر به کشورهایی که ویزا نیاز ندارند، این مدرک حذف می‌شود اما سایر مدارک همچنان ضروری هستند. بنابراین مسافران باید پیش از ثبت درخواست، از شرایط کشور مقصد خود آگاه شوند و در صورت نیاز، ویزای معتبر دریافت کنند.
بلیت سفر و رسید عوارض خروج از کشور
یکی از مهم‌ترین مدارک لازم برای دریافت ارز مسافرتی، بلیت سفر است. بلیت باید قطعی و دارای مشخصات کامل مسافر باشد. علاوه بر آن، رسید پرداخت عوارض خروج از کشور نیز باید به بانک ارائه شود. پرداخت عوارض خروج یکی از مراحل اصلی پیش از دریافت ارز است و بدون آن درخواست ناقص محسوب می‌شود. مبلغ عوارض بسته به نوع سفر (اولین سفر، دومین سفر یا سومین سفر در سال) متفاوت است. همراه داشتن بلیت و رسید پرداخت، به بانک اطمینان می‌دهد که سفر واقعی است و ارز تخصیص یافته صرفاً برای مسافرت استفاده خواهد شد.
افتتاح حساب ارزی و واریز وجه ریالی
یکی دیگر از مدارک و الزامات دریافت ارز مسافرتی، افتتاح حساب ارزی در بانک عامل است. متقاضی باید معادل ریالی ارز درخواستی را با نرخ رسمی بانک مرکزی به این حساب واریز کند. پس از تکمیل مراحل، ارز به صورت اسکناس یا حواله در اختیار مسافر قرار می‌گیرد. این اقدام باعث شفافیت در فرآیند تخصیص ارز شده و امکان ردیابی تراکنش‌ها را فراهم می‌کند. افتتاح حساب ارزی معمولاً ساده است و در همان شعبه بانک انجام می‌شود. بدون واریز وجه ریالی به حساب ارزی، بانک‌ها مجاز به تحویل ارز نخواهند بود.
شماره موبایل ثبت‌شده به نام متقاضی
آخرین مدرک ضروری، شماره موبایل ثبت‌شده به نام متقاضی است. این شماره برای دریافت کدهای تایید، پیامک‌های بانکی و رهگیری مراحل ثبت‌نام ارز مسافرتی استفاده می‌شود. بانک‌ها تنها شماره‌هایی را می‌پذیرند که مالکیت آن به نام فرد متقاضی ثبت شده باشد. در صورت استفاده از شماره دیگران، احتمال بروز مشکل در روند دریافت ارز وجود دارد. بنابراین متقاضیان باید شماره موبایل شخصی خود را در اختیار بانک قرار دهند. این الزام ساده اما مهم، بخشی از فرآیند احراز هویت و شفافیت در تخصیص ارز است.
از کجا می‌توان ارز مسافرتی گرفت؟
یکی از مهم‌ترین پرسش‌های مسافران این است که ارز مسافرتی را دقیقاً از کجا می‌توان تهیه کرد. بانک مرکزی برای سهولت دسترسی مسافران، بانک‌های عامل مشخصی را معرفی کرده است که شامل بانک ملی، بانک ملت و بانک سامان می‌شوند. این بانک‌ها با در اختیار داشتن شعب منتخب ارزی، وظیفه ثبت‌نام، دریافت مدارک و تخصیص ارز را برعهده دارند. همچنین در فرودگاه‌های بین‌المللی، باجه‌های بانکی ویژه‌ای تعبیه شده‌اند که ارز پس از طی مراحل قانونی در همان محل تحویل داده می‌شود. در واقع متقاضی ابتدا باید مدارک خود را به بانک ارائه دهد یا در صورت استفاده از اپلیکیشن بله ثبت‌نام آنلاین کند و سپس در روز پرواز، ارز مسافرتی خود را در گیت خروجی فرودگاه یا دستگاه‌های خودپرداز ارزی دریافت نماید. این روند باعث شفافیت بیشتر شده و از هرگونه تخلف احتمالی جلوگیری می‌کند. در نتیجه، مسیر دریافت ارز مسافرتی کاملاً مشخص و تحت کنترل بانک مرکزی است.
بانک‌های عامل (بانک ملی، ملت و سامان)
بانک‌های عامل اصلی برای عرضه ارز مسافرتی ۱۴۰۴، سه بانک ملی، ملت و سامان هستند. این بانک‌ها به دلیل گستردگی شعب و توانایی ارائه خدمات ارزی، توسط بانک مرکزی انتخاب شده‌اند. مسافران می‌توانند با مراجعه به شعب منتخب این بانک‌ها و ارائه مدارک لازم، مراحل ثبت‌نام و پرداخت ریالی را تکمیل کنند. بانک ملی علاوه بر مراجعه حضوری، امکان ثبت درخواست از طریق اپلیکیشن بله را نیز فراهم کرده است. بانک ملت و سامان بیشتر بر مراجعه حضوری تمرکز دارند و تحویل ارز در باجه‌های فرودگاه صورت می‌گیرد. بنابراین انتخاب بانک عامل به شرایط مسافر و میزان دسترسی او بستگی دارد.
نقش شعب ارزی منتخب در ثبت‌نام
هرچند بانک‌های عامل متعددی وجود دارند، اما تنها برخی از شعب آنها مجاز به ارائه خدمات ارزی هستند. این شعب که به عنوان شعب ارزی منتخب شناخته می‌شوند، وظیفه ثبت‌نام، دریافت مدارک و افتتاح حساب ارزی را بر عهده دارند. در واقع همه شعب بانکی خدمات ارز مسافرتی ارائه نمی‌دهند و مسافر باید به شعب خاص مراجعه کند. برای اطلاع از لیست شعب منتخب، معمولاً سایت رسمی بانک یا اطلاعیه‌های بانک مرکزی بهترین مرجع است. مراجعه به این شعب موجب تسهیل در فرآیند ثبت‌نام و تسریع روند تخصیص ارز خواهد شد.
محل تحویل ارز مسافرتی (گیت خروجی فرودگاه)
محل تحویل ارز مسافرتی معمولاً در گیت خروجی فرودگاه‌های بین‌المللی است. بانک‌ها برای جلوگیری از سوءاستفاده و اطمینان از انجام سفر، ارز را تنها در روز پرواز و پس از عبور از مراحل کنترل تحویل می‌دهند. برخی بانک‌ها نیز از دستگاه‌های خودپرداز ارزی استفاده می‌کنند تا مسافران بتوانند به صورت راحت‌تر ارز خود را دریافت کنند. این روش علاوه بر امنیت بیشتر، شفافیت بالایی دارد زیرا تنها افرادی که واقعاً قصد خروج از کشور دارند موفق به دریافت ارز خواهند شد.
مراحل دریافت ارز مسافرتی
فرآیند دریافت ارز مسافرتی در سال ۱۴۰۴ چند مرحله مشخص دارد که بسته به بانک عامل متفاوت است. در حالت کلی ابتدا باید مدارک کامل شامل گذرنامه، کارت ملی، بلیت و رسید عوارض خروج از کشور ارائه شود. سپس متقاضی در شعبه بانک یا اپلیکیشن بله ثبت‌نام کرده و وجه ریالی معادل ارز درخواستی را واریز می‌کند. پس از تأیید، شناسه ۱۵ رقمی صادر می‌شود که برای رهگیری و دریافت نهایی ارز الزامی است. در نهایت، ارز در روز پرواز و در باجه‌های بانکی مستقر در فرودگاه یا دستگاه‌های خودپرداز ارزی تحویل داده می‌شود. این روند با هدف جلوگیری از خرید و فروش غیرقانونی و اطمینان از تخصیص ارز به مسافران واقعی طراحی شده است.
دریافت حضوری ارز مسافرتی از بانک ملت و سامان
بانک ملت و سامان فرآیند دریافت ارز مسافرتی را به صورت حضوری انجام می‌دهند. مسافر باید به یکی از شعب منتخب این بانک‌ها مراجعه کرده و مدارک لازم را ارائه دهد. پس از افتتاح حساب ارزی و واریز وجه ریالی، درخواست او ثبت شده و کد رهگیری صادر می‌شود. در روز پرواز، ارز در باجه‌های بانکی مستقر در فرودگاه تحویل داده خواهد شد. این روش برای افرادی مناسب است که ترجیح می‌دهند تمامی مراحل را حضوری انجام دهند و با کارکرد سامانه‌های آنلاین آشنایی کمتری دارند.
دریافت غیرحضوری ارز مسافرتی از بانک ملی (اپلیکیشن بله)
یکی از امکانات جدید در فرآیند دریافت ارز مسافرتی، استفاده از اپلیکیشن بله بانک ملی است. مسافر می‌تواند بدون مراجعه حضوری، اطلاعات خود را در این اپلیکیشن ثبت کند و پس از تأیید مدارک، شناسه ۱۵ رقمی دریافت کند. در این روش، تنها مرحله نهایی یعنی تحویل ارز در فرودگاه به صورت حضوری انجام می‌شود. این شیوه باعث صرفه‌جویی در زمان و کاهش ازدحام در شعب بانکی شده و مورد استقبال بسیاری از مسافران قرار گرفته است.
ثبت درخواست آنلاین و صدور شناسه ۱۵ رقمی
ثبت درخواست ارز مسافرتی از طریق سامانه‌های بانکی یا اپلیکیشن بله منجر به صدور شناسه ۱۵ رقمی می‌شود. این شناسه به عنوان کد رهگیری عمل کرده و برای دریافت ارز در روز پرواز الزامی است. بدون ارائه این کد، امکان تحویل ارز وجود ندارد. شناسه ۱۵ رقمی نشان‌دهنده تکمیل مراحل ثبت‌نام است و بانک‌های عامل با استفاده از آن، سوابق متقاضی را بررسی می‌کنند.
تحویل ارز در باجه بانک یا دستگاه خودپرداز ارزی
مرحله نهایی دریافت ارز مسافرتی ۱۴۰۴، تحویل آن در فرودگاه است. این کار یا از طریق باجه‌های بانکی مستقر در سالن خروجی انجام می‌شود یا با استفاده از دستگاه‌های خودپرداز ارزی که اخیراً در برخی فرودگاه‌ها نصب شده‌اند. در هر دو روش، مسافر باید مدارک هویتی و کد رهگیری را ارائه دهد. این شیوه علاوه بر سهولت دسترسی، امنیت بالاتری ایجاد می‌کند زیرا ارز تنها به مسافران واقعی و در زمان خروج از کشور تحویل داده می‌شود.
ثبت‌نام ارز مسافرتی ویژه سفرهای زیارتی
سفرهای زیارتی مانند حج و اربعین دارای شرایط خاصی برای دریافت ارز هستند. بانک مرکزی برای این سفرها نرخ و سهمیه ویژه‌ای در نظر گرفته است. ثبت‌نام برای دریافت ارز حج از طریق سامانه سازمان حج و زیارت انجام می‌شود و زائران باید در مراحل مشخص مدارک خود را بارگذاری کنند. برای سفر اربعین نیز سامانه سماح (samah.haj.ir) مرجع اصلی ثبت‌نام است. در این سفرها معمولاً ارز به صورت دینار عراق یا ریال سعودی با نرخ مصوب بانک مرکزی عرضه می‌شود. این فرآیند به‌گونه‌ای طراحی شده تا زائران بدون دغدغه بتوانند هزینه‌های خود را مدیریت کنند.
ثبت‌نام ارز حج در سامانه سازمان حج و زیارت
زائران حج تمتع و عمره باید از طریق سامانه سازمان حج و زیارت نسبت به ثبت‌نام ارز اقدام کنند. این سامانه امکان ثبت مشخصات فردی، اطلاعات گذرنامه و شماره پرواز را فراهم می‌کند. ارز تخصیصی معمولاً در قالب ریال سعودی و با نرخ مصوب بانک مرکزی ارائه می‌شود.
مراحل درخواست و پیگیری در سامانه حج و زیارت
پس از ثبت اطلاعات در سامانه، زائران یک کد رهگیری دریافت می‌کنند که برای پیگیری درخواست ضروری است. سپس با مراجعه به بانک‌های عامل معرفی‌شده، می‌توانند معادل ریالی ارز را واریز و در نهایت در فرودگاه ارز خود را دریافت کنند.
ثبت‌نام ارز اربعین در سامانه سماح (samah.haj.ir)
برای سفر اربعین، زائران باید در سامانه سماح ثبت‌نام کنند. این سامانه با هدف مدیریت دقیق زائران و تخصیص ارز به‌صورت عادلانه طراحی شده است. پس از تکمیل مراحل و پرداخت هزینه‌ها، متقاضیان می‌توانند در روز پرواز ارز خود را دریافت کنند.
دریافت دینار عراق با نرخ مصوب بانک مرکزی
در سفر اربعین، ارز تخصیص یافته به زائران معمولاً به صورت دینار عراق است. این ارز با نرخ مصوب بانک مرکزی ارائه می‌شود تا زائران بدون دغدغه بتوانند هزینه‌های خود را در کشور مقصد مدیریت کنند.
نرخ ارز مسافرتی ۱۴۰۴
نرخ ارز مسافرتی همواره یکی از مهم‌ترین موضوعات برای مسافران بوده است. در سال ۱۴۰۴ نیز این نرخ بر اساس اعلام روزانه بانک مرکزی تعیین می‌شود. تفاوت اصلی آن با ارز آزاد، پایین‌تر بودن قیمت رسمی است. نرخ ارز مسافرتی هر روز بین ساعات ۹ تا ۱۲:۳۰ ظهر اعلام و در سامانه‌های بانکی ثبت می‌شود. سقف پرداختی همچنان همان ۵۰۰ دلار برای سفرهای هوایی و ۳۰۰ دلار برای سفرهای زمینی است. برای اطلاع دقیق از نرخ روزانه، مسافران باید به شعب بانکی یا سامانه‌های آنلاین مراجعه کنند. این نرخ‌ها شفاف و تحت نظارت بانک مرکزی هستند و هیچ بانکی اجازه ندارد بالاتر از نرخ مصوب ارز را به مسافران عرضه کند.
تفاوت نرخ ارز مسافرتی و بازار آزاد
تفاوت اصلی میان ارز مسافرتی و بازار آزاد، در نرخ عرضه آنهاست. ارز مسافرتی با نرخ رسمی بانک مرکزی ارائه می‌شود که معمولاً کمتر از نرخ بازار آزاد است. این موضوع موجب شده ارز مسافرتی برای مسافران مقرون‌به‌صرفه باشد.
اعلام روزانه نرخ ارز توسط بانک مرکزی (۹ تا ۱۲:۳۰)
بانک مرکزی نرخ ارز مسافرتی را به صورت روزانه و در بازه زمانی ۹ تا ۱۲:۳۰ اعلام می‌کند. این نرخ‌ها مبنای اصلی محاسبه و فروش ارز در بانک‌های عامل هستند و باید توسط تمامی شعب رعایت شوند.
سقف پرداختی بر اساس نوع سفر (۵۰۰ دلار یا ۳۰۰ دلار)
سقف پرداختی ارز مسافرتی در سال ۱۴۰۴ همچنان ثابت مانده است. برای سفرهای هوایی ۵۰۰ دلار و برای سفرهای زمینی ۳۰۰ دلار به هر فرد تعلق می‌گیرد.
استعلام نرخ روزانه از شعب بانکی
مسافران می‌توانند برای اطلاع دقیق از نرخ روزانه ارز، به شعب منتخب بانک‌های عامل مراجعه کنند. همچنین اپلیکیشن‌های بانکی نیز نرخ روزانه را نمایش می‌دهند.
نکات مهم و محدودیت‌های ارز مسافرتی
دریافت ارز مسافرتی دارای محدودیت‌ها و نکات مهمی است که مسافران باید به آنها توجه کنند. نخست اینکه ارز تنها در فرودگاه‌ها و مبادی خروجی کشور تحویل داده می‌شود و امکان دریافت آن در شعب داخل شهر وجود ندارد. دوم اینکه هر فرد تنها یک بار در سال می‌تواند ارز دریافت کند و برای سفر دوم یا سوم در همان سال سهمیه‌ای تعلق نخواهد گرفت. همچنین برای کودکان و افراد زیر ۱۸ سال نیز شرایط خاصی اعمال می‌شود و معمولاً با حضور والدین امکان‌پذیر است. در نهایت توصیه می‌شود مسافران در روز پرواز زودتر در فرودگاه حاضر شوند تا در صورت بروز مشکل در تحویل ارز، زمان کافی برای رفع آن داشته باشند. رعایت این نکات باعث می‌شود سفر بدون دغدغه‌ای را تجربه کنید.
امکان دریافت ارز فقط در فرودگاه و مبادی خروج
ارز مسافرتی تنها در مبادی خروجی کشور و باجه‌های بانکی مستقر در فرودگاه‌ها تحویل داده می‌شود. این شرط برای اطمینان از واقعی بودن سفر ضروری است.
ممنوعیت دریافت ارز برای سفر دوم در همان سال
هر فرد فقط یک بار در ۳۶۵ روز سهمیه ارز دریافت می‌کند. در نتیجه، سفر دوم یا سوم در همان سال مشمول ارز مسافرتی نخواهد شد.
شرایط دریافت برای کودکان و افراد زیر ۱۸ سال
برای کودکان و افراد زیر ۱۸ سال نیز امکان دریافت ارز وجود دارد، اما تنها با ارائه مدارک کامل و حضور والدین این فرآیند انجام خواهد شد.
توصیه‌های مهم برای جلوگیری از مشکلات در روز پرواز
بهتر است مسافران چند ساعت زودتر در فرودگاه حاضر شوند تا در صورت بروز مشکل در تحویل ارز، فرصت کافی برای پیگیری داشته باشند. همراه داشتن کپی مدارک نیز توصیه می‌شود.
پرسش‌های متداول درباره ارز مسافرتی ۱۴۰۴
شرایط دریافت ارز مسافرتی چیست؟
هر فرد تنها یک بار در ۳۶۵ روز می‌تواند با ارائه گذرنامه معتبر، بلیت قطعی، کارت ملی و پرداخت عوارض خروج، ارز مسافرتی دریافت کند.
چه مدارکی برای گرفتن ارز لازم است؟
مدارک شامل گذرنامه با اعتبار شش ماه، کارت ملی، بلیت سفر، رسید پرداخت عوارض خروج، ویزا (برای کشورهایی با ویزا) و شماره موبایل ثبت‌شده است.
نرخ ارز مسافرتی چقدر است؟
نرخ ارز مسافرتی ۱۴۰۴ روزانه توسط بانک مرکزی اعلام می‌شود و معمولاً کمتر از نرخ بازار آزاد است. سقف آن برای سفر هوایی ۵۰۰ دلار و زمینی ۳۰۰ دلار است.
آیا می‌توان یک روز قبل از پرواز ارز گرفت؟
خیر، ارز مسافرتی تنها در روز پرواز و از طریق باجه‌های بانکی یا دستگاه‌های ارزی در فرودگاه تحویل داده می‌شود.
آیا به ترکیه ارز مسافرتی تعلق می‌گیرد؟
بله، سفر به ترکیه مشمول ارز مسافرتی است و مسافران می‌توانند بر اساس سقف تعیین‌شده ارز دریافت کنند.
تفاوت نرخ ارز مسافرتی با بازار آزاد چقدر است؟
نرخ ارز مسافرتی معمولاً چند هزار تومان کمتر از نرخ آزاد است و همین موضوع آن را برای مسافران مقرون‌به‌صرفه می‌کند.
نحوه دریافت ارز اربعین چگونه است؟
زائران باید در سامانه سماح ثبت‌نام کنند و پس از طی مراحل اداری، دینار عراق را با نرخ مصوب بانک مرکزی دریافت نمایند.
