شرکت گوگل قصد دارد با پروژه جاه‌طلبانه Project Suncatcher، مراکز داده هوش مصنوعی خود را با انرژی خورشید در فضا مستقر کند تا وابستگی به منابع زمینی کاهش یابد.
به گزارش تکناک، این پروژه بخشی از برنامه‌های موسوم به “Moonshot” گوگل محسوب می‌شود؛ که همواره به دنبال راهکارهایی نو برای عبور از محدودیت‌های فناورانه فعلی هستند. Project Suncatcher بر پایه ایده‌ای شکل گرفته است که از نظر فنی و زیست‌محیطی می‌تواند تحولی بزرگ در صنعت محاسبات ابری ایجاد کند.
این طرح بر استفاده از منظومه ماهواره‌های کوچک و خورشیدی تکیه دارد، که هر کدام مجهز به تراشه‌های TPU گوگل هستند و از طریق ارتباطات نوری با سرعت ده‌ها ترابیت بر ثانیه به یکدیگر متصل می‌شوند. هدف اصلی گوگل، ایجاد زیرساخت مراکز داده در فضا است که بتواند یادگیری ماشین و محاسبات سنگین هوش مصنوعی را بدون وابستگی به منابع انرژی زمینی انجام دهد.
بیشتر بخوانید: ارسال پردازنده‌های H100 انویدیا به فضا؛ آغاز عصر مراکز داده خورشیدی
در مقاله پژوهشی منتشرشده توسط گوگل با عنوان “Towards a future space-based, highly scalable AI infrastructure system design” آمده است: «خورشید نیرومندترین منبع انرژی در منظومه شمسی است و در مداری مناسب، بازده یک پنل خورشیدی می‌تواند تا هشت برابر بیشتر از سطح زمین باشد و تقریباً به‌صورت مداوم انرژی تولید کند.» بر این اساس، ماهواره‌ها در مدار هم‌زمان با خورشید (Sun-Synchronous Orbit) قرار خواهند گرفت تا همیشه در معرض تابش خورشید باشند و نیاز به باتری‌های پرظرفیت کاهش یابد.
به گفته پژوهشگران گوگل، ترکیب انرژی خورشیدی، موقعیت‌یابی دقیق و شبکه نوری بین‌ماهواره‌ای می‌تواند ساخت یک «صورت فلکی هوش مصنوعی» را ممکن سازد؛ شبکه‌ای که ضمن کاهش فشار بر منابع زمینی، ظرفیت محاسباتی بی‌سابقه‌ای را برای مدل‌های یادگیری ماشین فراهم می‌کند.
در بخش طراحی فنی، ماهواره‌ها در فواصل چند صد متری از یکدیگر حرکت خواهند کرد تا افت سیگنال در ارتباطات فضایی به حداقل برسد. تیم تحقیقاتی گوگل اعلام کرده است که آزمایش‌های اولیه موفق به دستیابی به سرعت انتقال داده‌ای تا ۸۰۰ گیگابیت بر ثانیه در هر جهت شده‌اند؛ نتیجه‌ای که امکان ارتباطات چند ترابیتی در مدار را تأیید می‌کند.
بیشتر بخوانید: مدیرعامل سابق گوگل مراکز داده هوش مصنوعی را به فضا می‌برد
با وجود این، یکی از چالش‌های مهم این پروژه مقاومت تجهیزات در برابر تابش‌های پرانرژی فضایی است. گوگل در آزمایش‌های خود تراشه Trillium TPU v6e را در معرض پرتو پروتون با انرژی ۶۷ مگاالکترون‌ولت قرار داده و گزارش کرده است که تا دوز ۱۵ krad(Si) هیچ خرابی سخت‌افزاری مشاهده نشده است؛ این یافته نشان می‌دهد که تراشه‌های هوش مصنوعی گوگل می‌توانند در شرایط سخت مدار نیز پایدار باقی بمانند.
این پروژه در مرحله تحقیقاتی اولیه قرار دارد، اما گوگل اعلام کرده است که در همکاری با Planet Labs قصد دارد تا اوایل سال ۲۰۲۷ دو ماهواره نمونه را برای آزمایش سخت‌افزار TPU و ارتباطات نوری بین‌ماهواره‌ای به فضا پرتاب کند.
از منظر اقتصادی نیز تحلیل گوگل نشان می‌دهد که با کاهش مداوم هزینه پرتاب، که پیش‌بینی می‌شود تا میانه دهه ۲۰۳۰ به کمتر از ۲۰۰ دلار برای هر کیلوگرم برسد، راه‌اندازی مراکز داده فضایی از نظر هزینه می‌تواند با مراکز زمینی رقابت کند.
پروژه Suncatcher در ادامه سنت بلندپروازانه گوگل در حوزه‌هایی مانند: رایانش کوانتومی، خودروهای خودران و انرژی پاک قرار می‌گیرد. تیم پروژه در بیانیه‌ای نوشته است: «مانند هر مأموریت بزرگ دیگر، این طرح نیز با ناشناخته‌ها همراه است، اما همین مسیر است که نوآوری‌های غیرممکن را ممکن می‌کند.»
با اجرای این طرح، گوگل قصد دارد هوش مصنوعی را از مرزهای زمین فراتر ببرد؛ جایی در مدار که شاید انقلاب بعدی دنیای محاسبات با نیروی بی‌پایان خورشید رقم بخورد.
