تابستان‌های ایران در سال‌های اخیر، علاوه بر گرما و معضلات مرتبط با آن، با خاموشی‌های طولانی و مکرر شناخته می‌شوند و در این میان، انگشت اتهام به‌سوی یک متهم غیرمنتظره به نام ماینرهای بیت‌کوین نشانه رفته است.
به گزارش تکناک،. اما آیا واقعاً آنها عامل اصلی خاموشی‌ها هستند یا تنها بهانه‌ای برای پنهان کردن مشکلات عمیق‌تر؟
گزارش‌های غیررسمی حتی پای برخی سفارتخانه‌های خارجی در تهران را هم وسط کشیده‌اند؛ ادعا شده که قبض برق یکی از آنها به حدود ۲۰۰ میلیارد تومان رسیده و این هزینه هنگفت ناشی از استخراج بیت‌کوین بوده است. چنین خبرهایی توجه افکار عمومی را به شدت جلب کرده، اما تحلیل دقیق‌تر ماجرا تصویر متفاوتی ارائه می‌دهد.
طبق گزارش دانشگاه کمبریج، در سال ۲۰۲۱ مصرف برق ماینینگ بیت‌کوین در جهان بیش از ۱۲۱ تراوات‌ساعت بوده، یعنی بیشتر از کل مصرف برق کشوری مثل آرژانتین. در ایران، تخمین‌ها نشان می‌دهد که ماینرهای مجاز و غیرمجاز حدود ۷۰۰ تا ۲۰۰۰ مگاوات برق مصرف می‌کنند.
این رقم در مقایسه با ناترازی برق کشور در تابستان ۱۴۰۴ که بین ۲۰ تا ۲۷ هزار مگاوات بوده، سهمی حدود ۵ تا ۱۰ درصد دارد. بنابراین، حتی اگر تمام مزارع ماینینگ تعطیل شوند، مشکل خاموشی‌ها همچنان پابرجا خواهد بود.
مشکلات اصلی جای دیگری است: فرسودگی نیروگاه‌ها و شبکه توزیع، تلفات حدود ۶ هزار مگاواتی در انتقال برق، و کمبود سوخت نیروگاه‌ها. ظرفیت اسمی تولید برق ایران حدود ۹۲ هزار مگاوات است، اما به دلیل فرسودگی و محدودیت‌ها، ظرفیت واقعی به ۶۵ هزار مگاوات کاهش می‌یابد، در حالی که مصرف در اوج تابستان از این رقم فراتر می‌رود.
سود سرشار ماینینگ در ایران
با این حال، ماینینگ در ایران یک صنعت بسیار سودآور است، عمدتاً به دلیل تعرفه بسیار پایین برق. تعرفه صنعتی برق در ایران حدود ۲۷۰ تومان برای هر کیلووات‌ساعت است که در مقایسه با بسیاری از کشورها تقریباً رایگان به حساب می‌آید.
به‌عنوان مثال، استخراج یک بیت‌کوین حدود ۱۴۳ مگاوات‌ساعت برق نیاز دارد که با تعرفه صنعتی، هزینه‌ای نزدیک به ۳۶۱ میلیون تومان خواهد داشت. این در حالی است که با قیمت ۶۰ هزار دلاری بیت‌کوین، ارزش آن حدود ۳ میلیارد تومان است. چنین حاشیه سودی باعث می‌شود بازگشت سرمایه برای تجهیزات پیشرفته کمتر از یک سال طول بکشد.
البته این سود عمدتاً به جیب مزارع بزرگ و سرمایه‌گذاران سازمان‌یافته می‌رود که دسترسی مستقیم به برق یارانه‌ای دارند، نه ماینرهای خانگی که با چند دستگاه در گوشه خانه یا سوله‌ای کوچک کار می‌کنند. این وضعیت باعث شده بسیاری از مردم، ماینینگ را نه‌تنها تهدیدی برای شبکه برق، بلکه بازاری انحصاری برای عده‌ای خاص بدانند.
تجربه جهانی نشان می‌دهد که می‌توان این صنعت را به‌جای بار اضافه، به یک فرصت تبدیل کرد. برای نمونه، در سوئد شرکت Genesis Digital Assets مرکز ماینینگی با ۱۹۰۰ دستگاه راه‌اندازی کرده که صد درصد با انرژی تجدیدپذیر کار می‌کند.
در ایران نیز انجمن بلاکچین پیشنهاد داده که ماینرها نیروگاه‌های خورشیدی یا بادی احداث کنند تا وابسته به شبکه برق سراسری نباشند. این رویکرد علاوه بر کاهش فشار بر شبکه، می‌تواند اشتغال ایجاد کند و ارزآوری داشته باشد.
اما سیاست‌های فعلی بیشتر بر برخورد سخت‌گیرانه متمرکز است. قطع برق ماینرهای مجاز در تابستان ۱۴۰۴ و جریمه‌های سنگین برای ماینرهای غیرمجاز، بدون ارائه راهکار جایگزین، باعث شده بسیاری از سرمایه‌گذاران از این حوزه خارج شوند.
کارشناسان پیشنهاد می‌کنند به جای رویکرد تنبیهی، باید راهکارهایی مانند تعرفه‌های پلکانی، استفاده از تایمرهای هوشمند برای فعالیت در ساعات غیرپیک، و مشوق‌های مالی برای استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر به کار گرفته شود.منبع:تابناک
