لایه اوزون که سال‌ها به دلیل استفاده گسترده از مواد شیمیایی مخرب در معرض نابودی قرار داشت، اکنون به کمک معاهدات جهانی با سرعتی پایدار در حال ترمیم است.
به گزارش تکناک، گزارش تازه سازمان جهانی هواشناسی (WMO) نشان می‌دهد که حفره اوزون در سال ۲۰۲۴ کوچک‌تر از دوره ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۳ بوده و این موضوع امیدها را برای بازگشت به پوشش جهانی دهه ۱۹۸۰ تقویت کرده است.
سازمان WMO در بیانیه‌ای که ۱۶ سپتامبر منتشر شد، چهلمین سالگرد «کنوانسیون وین» را یادآوری کرد. این توافق‌نامه در سال ۱۹۸۰ میان ده‌ها کشور جهان امضا شد و زمینه همکاری گسترده برای مطالعه و حفاظت از لایه اوزون را فراهم آورد. اکنون شمار اعضای این توافق به ۱۱۶ کشور رسیده است. چند سال بعد نیز «پروتکل مونترال» در سال ۱۹۸۷ به تصویب رسید؛ معاهده‌ای که کشورها را متعهد به توقف تدریجی تولید مواد شیمیایی مخرب اوزون کرد.
به لطف اجرای این پروتکل، بیش از ۹۹ درصد تولید و مصرف کلروفلوئوروکربن‌ها (CFCs) و دیگر مواد مشابه متوقف شده است. این مواد در گذشته به طور گسترده در یخچال‌ها، سیستم‌های تهویه و اسپری‌های آئروسل به کار می‌رفتند و تأثیر مخربی بر لایه اوزون داشتند. کارشناسان سازمان جهانی هواشناسی تأکید کرده‌اند که در صورت ادامه این روند، لایه اوزون می‌تواند تا میانه قرن بیست‌ویکم به سطح دهه ۱۹۸۰ بازگردد. ترمیم لایه اوزون می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پوست، آب‌مروارید و آسیب‌های گسترده به اکوسیستم‌های طبیعی را به طور قابل توجهی کاهش دهد.
اندازه‌گیری‌ها نشان می‌دهد که حفره اوزون قطب جنوب در سال ۲۰۲۴ کمتر از میانگین سه دهه گذشته بوده است. این پدیده که هر سال در فصل بهار نیمکره جنوبی پدیدار می‌شود، بیانگر شدت نازک شدن لایه اوزون در این منطقه است. کاهش اندازه حفره در سال جاری را می‌توان یک پیروزی بزرگ برای محیط زیست جهانی دانست.
با وجود این، موضوع تنها به ترمیم لایه اوزون محدود نمی‌شود. اصلاحیه Kigali که در سال ۲۰۱۶ به پروتکل مونترال اضافه شد، گامی دیگر در مسیر کاهش تغییرات اقلیمی به حساب می‌آید. این اصلاحیه، کشورها را موظف کرده است تا تولید و مصرف هیدروفلوئوروکربن‌ها (HFCs) را کاهش دهند؛ اگرچه به اوزون آسیب نمی‌زنند، اما همچنان باعث گرم شدن کره زمین می‌شوند. تاکنون ۱۶۴ کشور این اصلاحیه را تصویب کرده‌اند. اجرای کامل آن می‌تواند از افزایش دمای جهانی تا حدود ۰.۵ درجه سانتی‌گراد تا پایان قرن جلوگیری کند.
بر اساس ارزیابی‌های سازمان جهانی هواشناسی در سال ۲۰۲۲، پیش‌بینی می‌شود که لایه اوزون تا سال ۲۰۶۶ در بالای قطب جنوب، تا سال ۲۰۴۵ در بالای قطب شمال و تا سال ۲۰۴۰ در سایر مناطق جهان به وضعیت پیش از ایجاد حفره بازگردد و ترمیم شود. ارزیابی بعدی این سازمان در سال ۲۰۲۶ انجام خواهد شد. کارشناسان امیدوار هستند که تعهد کشورها به کاهش انتشار گازهای مضر همچنان ادامه یابد تا این پیش‌بینی‌ها تحقق پیدا کند.
این دستاورد نشان می‌دهد که همکاری جهانی و پایبندی به معاهدات بین‌المللی می‌تواند نه‌تنها به ترمیم یکی از حیاتی‌ترین لایه‌های محافظ زمین کمک کند، بلکه در مبارزه با تغییرات اقلیمی نیز نقشی تعیین‌کننده داشته باشد.
