ترکیه در جریان نمایشگاه بین‌المللی صنایع دفاعی ۲۰۲۵ (IDEF 2025) که در استانبول برگزار شد، از جدیدترین نسخه موشک بالستیک هفت تنی خود با نام تایفون بلاک ۴ (Tayfun Block 4) رونمایی کرد.
به گزارش تکناک، این موشک که توسط شرکت صنایع دفاعی Roketsan طراحی و تولید شده، نسبت به نسل‌های پیشین خود به طور قابل توجهی بزرگ‌تر، سنگین‌تر و قدرتمندتر است و می‌تواند نقطه عطفی در توسعه توان موشکی ترکیه تلقی شود.
بر اساس گزارش پایگاه اطلاعاتی Janes، موشک تایفون بلاک ۴ با طول حدود ۱۰ متر، قطر یک متر و وزنی نزدیک به ۷۲۰۰ کیلوگرم، به‌مراتب بزرگ‌تر از نسخه‌های قبلی خود است. در حالی که مدل اولیه تایفون حدود ۶.۵ متر طول و ۲۳۰۰ کیلوگرم وزن داشت، نسخه جدید نه‌تنها از نظر ابعاد بلکه در زمینه قابلیت‌های رزمی نیز ارتقا یافته است.
به گفته شرکت Roketsan، موشک بالستیک ترکیه با هدف انهدام اهداف راهبردی نظیر سامانه‌های پدافند هوایی، مراکز فرماندهی، آشیانه‌های نظامی و زیرساخت‌های حیاتی نظامی طراحی شده است. هرچند تاکنون برد دقیق تایفون بلاک ۴ به صورت رسمی اعلام نشده، اما ابعاد آن باعث شده است تا کارشناسان احتمال دهند که این موشک در رده موشک‌های بالستیک میان‌برد (MRBM) با بردی بین ۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰ کیلومتر قرار گیرد.
در حالی که برد مدل اولیه تایفون حدود ۲۸۰ کیلومتر بود و برخی آزمایش‌ها تا ۵۶۰ کیلومتر را نیز ثبت کرده‌اند، برد نهایی بلاک ۴ همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. با وجود این، در صورت عبور برد این موشک از مرز ۱۰۰۰ کیلومتر، تایفون بلاک ۴ به طور رسمی به دسته موشک‌های میان‌برد وارد خواهد شد.
همچنین برخی منابع از این موشک با عنوان «هیپرسونیک» یاد کرده‌اند، اما هیچ نشانه‌ای از ویژگی‌های خاص سلاح‌های مانورپذیر هیپرسونیک در آن مشاهده نشده است. لازم به یادآوری است که موشک‌های بالستیک در فاز نهایی پرواز خود به طور طبیعی به سرعت‌های مافوق صوت (بالای ۵ ماخ) دست می‌یابند.
تمامی نسخه‌های تایفون از جمله بلاک ۴ به سامانه هدایت GOLIS مجهز هستند، که با استفاده از داده‌های پیش‌فرض و مسیر از پیش تعیین‌شده، توانایی هدف‌گیری دقیق اهداف ثابت را فراهم می‌کند. طبق اعلام Roketsan، این سامانه دقتی کمتر از ۱۰ متر شعاع خطا دارد، که برای یک موشک بالستیک، عدد بسیار قابل توجهی به حساب می‌آید. کلاهک این موشک نیز از نوع انفجاری-ترکش‌دار یک‌تکه (unitary) است.
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در سال ۲۰۲۲ اعلام کرده بود که موشک تایفون باعث نگرانی یونان شده است و این کشور می‌تواند هدف حملات آن قرار گیرد. وی به صراحت گفته بود: «زمانی که می‌گویید تایفون، یونانی می‌ترسد. آنها می‌گویند که آتن هدف قرار می‌گیرد و بله، قرار است هدف باشد.»
ترکیه علاوه بر یونان، در گذشته از موشک‌های Bora برای حمله به مواضع گروه‌های کردی در شمال عراق استفاده کرده بود و اکنون با نسخه جدید تایفون می‌تواند دامنه عملیاتی خود را به‌مراتب گسترده‌تر کند.
از سوی دیگر، با توجه به عضویت ترکیه در رژیم کنترل فناوری موشکی (MTCR)، صادرات موشک‌هایی با برد بیش از ۳۰۰ کیلومتر و ظرفیت حمل بار بیش از ۵۰۰ کیلوگرم، محدودیت‌هایی دارد. با وجود این، شرکت Roketsan نسخه صادراتی از موشک Bora با نام Khan را به کشورهای خارجی مانند اندونزی عرضه کرده و ممکن است تایفون نیز نسخه‌ای صادراتی برای مشتریان خارجی دریافت کند.
ترکیه پیش‌تر پروژه موشک میان‌برد دیگری با نام Cenk را نیز معرفی کرده بود، که در سال ۲۰۲۳ علنی شد. هنوز مشخص نیست که تایفون بلاک ۴ جایگزین یا مکمل Cenk خواهد بود یا خیر. وزیر صنعت و فناوری ترکیه به تازگی از تلاش کشور برای دستیابی به موشک‌هایی با برد ۲۰۰۰ کیلومتر خبر داد، هرچند نوع آنها – موشک بالستیک یا کروز – مشخص نشده است.
همچنین گزارش‌هایی مبنی بر برنامه‌ریزی ترکیه برای آزمایش موشک‌های برد بلند در کشور سومالی منتشر شده، که به دلیل داشتن فضای گسترده، برای پرتاب‌های طولانی‌برد مناسب‌تر است.
رونمایی از موشک بالستیک ترکیه در زمانی انجام می‌شود که کشورهای مختلف جهان، به‌ویژه ایالات متحده، چین، ایران و روسیه نیز در حال توسعه و آزمایش موشک‌های بالستیک با بردهای مختلف هستند. ارتش آمریکا با موشک PrSM، ایران با حملات اخیر به اسرائیل، روسیه در جنگ اوکراین و چین با موشک‌های هواپرتاب، همگی نشان‌دهنده بازگشت پرشتاب موشک‌های بالستیک به مرکز توجه راهبردی کشورها هستند.
رونمایی از تایفون بلاک ۴ گام تازه‌ای در مسیر تبدیل ترکیه به یکی از قدرت‌های موشکی منطقه است. با توجه به روندهای جهانی، سرمایه‌گذاری روی موشک‌های بالستیک دوربرد نه‌تنها جنبه بازدارندگی دارد، بلکه در بازار تسلیحاتی نیز مزیت‌های رقابتی مهمی برای آنکارا به‌همراه خواهد داشت. آینده تایفون و جایگاه آن در راهبرد نظامی و صادراتی ترکیه، به طور قطع تحت نظر تحلیلگران و ناظران بین‌المللی قرار خواهد گرفت.
