سال‌هاست که وعده واکسن سرطان را شنیده‌ایم، اما توسعه یک واکسن با مفهوم آموزش سیستم ایمنی بدن برای از بین بردن تومورها و جلوگیری از عود دوباره، وسوسه‌انگیز به نظر می‌رسد.
به گزارش تکناک، علی‌رغم تحقیقات و آزمایش‌های گسترده، این واکسن‌ها حتی در محیط‌های بالینی قادر به تحریک یک پاسخ ایمنی قوی نیستند.
دارل اروین، یکی از اعضای مؤسسه کخ برای تحقیقات یکپارچه سرطان در موسسه MIT گفت: تاکنون کارهای زیادی برای مؤثرتر کردن واکسن سرطان انجام شده است.
دکتر هایپنگ لیو از اعضای آزمایشگاه ایروین، تقریباً 15 سال پیش به بررسی این مشکل پرداخت و متوجه ناتوانی واکسن‌های پپتیدی در رسیدن به غدد لنفاوی در مقادیر کافی شد که منجر به پاسخ های ایمنی ضعیف می‌شوند و همین موضوع مانع موفقیت واکسن‌های سرطان شد.
پیشرفت غیرمنتظره
اکتشاف لیو هنگام آزمایش نانوذرات میسلی برای تحویل پپتید، به کشف شگفت‌انگیزی منجر شد. بر خلاف انتظارات، میسل‌های کنترلی با پیوند ضعیف، پاسخ ایمنی غیرمنتظره‌ای قوی ایجاد کردند که توجه ایروین را برانگیخت. لیو به تحقیقات خود ادامه داد و رفتار نقاط بین غدد لنفاوی و تعامل با آلبومین که رایج‌ترین پروتئین در خون و مایعات بافتی است را بررسی کرد.
این کشف منجر شد که محققان با استفاده از دم‌های لیپیدی، واکسنی برای اتصال زنجیره‌های پپتیدی به مولکول‌های آلبومین بسازند که رویکردی بی‌نظیر است و به طور قابل‌توجهی پاسخ سلول‌های T را در موش‌های مبتلا به HIV، ملانوم و سرطان دهانه رحم افزایش می‌دهد. طبق مطالعه آنها، این واکسن به‌تنهایی ده برابر بیشتر از پاسخ به واکسن‌های پپتیدی است.
در تحلیل‌های بعدی، محققان توانستند پاسخ‌های گسترده‌تری ایجاد کنند. آنها با ترکیب واکسن هدفمند سرطان با درمان توسط سلول‌های CAR T، موفق شدند که 60٪ از تومورهای جامد را در موش‌ها از بین ببرند که یک دستاورد بی‌سابقه برای درمان سلول‌های CAR T است که تا به‌حال فقط در درمان سرطان‌های خونی مانند لوسمی نتایج موفقیت‌آمیزی داشته است.
از آزمایشگاه تا واقعیت
با این اکتشافات پیشگامانه، ایروین و گروهش آزمایشگاه Elicio Therapeutics را در سال 2016 تأسیس کردند و قصد داشتند واکسن خود را در یک بیمار انسانی نیز استفاده کنند. این واکسن که اکنون ELI-002 نام دارد، یک پلتفرم مبتنی بر آلبومین است که پپتیدهای مرتبط با لیپید را با یک ادجوانت ایمنی ترکیب می‌کند و نیاز به سلول‌های CAR T را از بین می‌برد.
محققان در سال 2021 آزمایشی با نام AMPLIFY-201 آغاز کردند و و سرطان‌های با جهش در ژن KRAS به ویژه بر روی آدنوکارسینوم مجرای پانکراس (PDAC) را هدف قرار دادند. PDAC که به دلیل تهاجمی بودن و گزینه‌های درمانی محدود شناخته شده است، سرطان دشواری برای درمان بود اما واکسن ELI-002 با هدف قرار دادن همزمان هفت نوع KRAS که بخش قابل توجهی از موارد PDAC را پوشش می‌دهد، عملکرد امیدوارکننده‌ای داشت.
در سال 2024، محققان نتایج مرحله اول این آزمایش را در مجله Nature Medicine منتشر کردند که امیدی برای واکسن سرطان ارائه کرد که می‌تواند به خوبی کار کند.
در میان 25 بیمار در این آزمایش، 84 درصد افزایش قابل‌توجهی در سلول‌های T ضد تومور از خود نشان دادند که در 24 درصد از آنها نشانگرهای زیستی خون باقیمانده تومور حذف شد. بیمارانی که پاسخ ایمنی قوی داشتند، 86 درصد کاهش خطر پیشرفت یا مرگ سرطان را تجربه کردند که به پتانسیل واکسن برای جلوگیری از عود سرطان اشاره دارد.
