ساخت نخستین توربین بادی سیمانی جهان در ایران+ ویدئو

در نقطه صفر مرزی ایران و افغانستان، جایی که بادهای سهمگین سیستان همیشه می‌وزند، نوآوری‌ای به نام نخستین توربین بادی سیمانی جهان در حال رقم خوردن است که می‌تواند نقشه انرژی کشور را متحول کند.

به گزارش تکناک، این اختراع، نتیجه بیش از ۲۰ سال تحقیق و تلاش مرتضی چابکی، پژوهشگر ایرانی است و نوید رهایی از وابستگی به فناوری‌های گران‌قیمت خارجی را می‌دهد.

چابکی در توضیح پروژه می‌گوید ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی و توپوگرافی منحصربه‌فرد خود، همواره میزبان بادهایی بی‌نظیر بوده است. اما در حالی‌که این ظرفیت عظیم وجود دارد، تولید برق عمدتاً بر دوش نیروگاه‌های فسیلی سنگین و آلاینده باقی مانده است. این نیروگاه‌ها علاوه بر عمر طولانی و فرسودگی، با مصرف سوخت‌های تجدیدناپذیر باعث انتشار گازهای سمی و آسیب به محیط‌زیست می‌شوند.

به گفته او، ایرانیان از پیشگامان استفاده از باد بوده‌اند؛ همان‌گونه که قنات را به جهان معرفی کردند، ساخت آس‌بادها نیز ریشه‌ای عمیق در تاریخ این سرزمین دارد. با این حال، بهره‌گیری نوین از انرژی بادی در کشور به دلیل وابستگی به توربین‌های فایبرگلاس خارجی بسیار محدود مانده است. تحریم‌ها و قیمت‌های سرسام‌آور این فناوری‌ها عملاً توسعه انرژی پاک را دشوار کرده و حتی به نوعی وابستگی جدید ایجاد کرده است.

نوآوری توربین بادی سیمانی درست در همین نقطه شکل گرفت. چابکی می‌گوید نخستین بار در سال ۱۳۹۰ هنگام مشاهده حرکت پره‌های فلزی در قشم جرقه این ایده در ذهنش روشن شد. از همان زمان تا امروز، این طرح تکامل یافته و اکنون در سیستان و در نقطه مرزی با افغانستان به اجرا درآمده است. توربینی با وزنی بیش از پنج هزار کیلوگرم که حتی با وزش نسیمی آرام شروع به چرخش می‌کند.

مزیت های توربین بادی سیمانی ایرانی

مزیت اصلی توربین سیمانی، سادگی و مقرون‌به‌صرفه بودن آن است. ارتفاع لازم برای نصب تنها ۱۴ متر است، در حالی‌که توربین‌های رایج فایبرگلاس حدود ۹۰ متر ارتفاع دارند. هزینه ساخت نیز حدود یک چهلم توربین‌های خارجی است. نکته جالب‌تر این است که پره‌های سیمانی به دلیل طراحی پاندولی، تا سرعت ۱۸۵ کیلومتر در ساعت بدون نیاز به ترمز به کار ادامه می‌دهند. این ویژگی برای مناطقی مانند سیستان که بادهای شدید دائمی دارند، یک امتیاز بی‌نظیر محسوب می‌شود.

توربین‌های فایبری در دنیا معمولاً به ترمزهایی حساس مجهز هستند که با رسیدن سرعت باد به حدود ۹۰ کیلومتر در ساعت، دستگاه را از مدار خارج می‌کنند. این یعنی درست در بهترین زمان تولید برق، توربین خاموش می‌شود. اما توربین سیمانی حتی در بادهای شدید نیز بی‌وقفه انرژی تولید می‌کند. از نظر تعمیر و نگهداری هم تنها هر دو سال یک بار نیاز به تعویض روغن دارد، در حالی‌که توربین‌های فایبری نیازمند تیم‌های متخصص و هزینه‌های گزاف برای تعمیرات در ارتفاع ۹۰ متری هستند.

یکی از چالش‌های بزرگ توربین‌های وارداتی، گیربکس‌های گران‌قیمت و حساس آن‌هاست که عمدتاً ساخت آلمان هستند و در شرایط تحریم، تهیه قطعات یدکی‌شان تقریباً غیرممکن است. همین مسئله بارها پروژه‌های بادی در ایران را زمین‌گیر کرده است. در مقابل، توربین سیمانی با طراحی ساده و بومی، نیاز به چنین وابستگی‌هایی ندارد و می‌تواند با هزینه‌ای بسیار پایین‌تر تولید برق پایدار را تضمین کند.

چابکی در توضیحی جالب می‌گوید: «با هزینه‌ای که برای یک توربین فایبری پرداخت می‌شود، می‌توان ۴۷ توربین سیمانی ساخت.» هر یک از این توربین‌ها به دلیل وزن بالا و طراحی خاص خود قادر است همزمان دو ژنراتور را به گردش درآورد. این یعنی انرژی بیشتر با هزینه کمتر و بدون دغدغه قطعات خارجی.

این اختراع نه تنها یک پیشرفت فنی بلکه یک راهبرد راهبردی برای کشور است. در شرایطی که امنیت انرژی و کاهش آلودگی محیط‌زیست دو دغدغه جهانی محسوب می‌شوند، توربین سیمانی می‌تواند الگویی الهام‌بخش برای توسعه پایدار در ایران و حتی دیگر کشورهای در حال توسعه باشد.

پروژه توربین بادی سیمانی در سیستان شاید در ظاهر یک گام محلی به نظر برسد، اما در واقع پنجره‌ای تازه به آینده‌ای پاک‌تر و مستقل‌تر برای ایران می‌گشاید؛ آینده‌ای که در آن بادهای همیشگی سیستان به جای خاک و گرد، برق و روشنایی به خانه‌ها هدیه می‌دهند.منبع:ایسنا