سردرد یکی از شایع ترین بیماری های عصبی مربوط به مغز است. در واقع، بیش از 15 درصد از مردم در سراسر جهان هر روز سردرد را تجربه می کنند.
به گزارش تکناک، در حالت کلی علت دقیق اکثر سردردها ناشناخته است، اما دانشمندان معتقدند که ممکن است یکی از عصب های صورت، انتقال دهنده عصبی “سروتونین” و سایر مواد شیمیایی مغز را درگیر کند.
در برخی موارد، سردرد یک بیماری جداگانه به حساب نمی آید اما ممکن است نشانه یک بیماری دیگر مانند عفونت سینوسی یا مشکلات ناشی از ضربه به سر باشد.
علائم و شدت سردرد به نوع سردرد بستگی دارد. چهار نوع اصلی سردرد وجود دارد: میگرن، تنشی، خوشه ای و ثانویه. خوشبختانه، درمان‌های بدون نسخه (OTC) زیادی برای سردرد وجود دارد. اگر شما دائما سردردهایی شدید یا طاقت فرسا را تجربه می کنید، حتما به یک متخصص مراجعه کنید تا بهترین راه را برای درمان شما ارائه کند.
انواع مختلف سردرد
سردرد چهار نوع اصلی دارد که همه آنها از نظر علائم، مدت، محل و شدت درد متفاوت هستند. این چهار نوع عبارتند از:
- میگرن: شدیدترین شکل سردرد است که معمولاً یک طرف سر را درگیر می کند. حملات میگرنی می تواند از 4 تا 72 ساعت طول بکشد.
- تنشی: سردردهای تنشی باعث بروز درد خفیف تا متوسط در دو طرف سر می شوند. این نوع سردرد می تواند از چند دقیقه تا چند روز طول بکشد. سردردهای تنشی شایع ترین نوع سردرد هستند.
- خوشه ای: سردردهای خوشه ای نوع کمتر شایعی از سردرد هستند. افراد مبتلا به سردردهای خوشه ای، دردی را در یک طرف سر تجربه می کنند که می تواند از 15 دقیقه تا سه ساعت طول بکشد. افراد مبتلا به این نوع سردرد می توانند هر روز یا چندین بار در ماه این نوع سردرد را داشته باشند.
- ثانویه: سردردهای ثانویه به عنوان نشانه ای از یک بیماری زمینه ای متفاوت، مانند عفونت های سینوسی، ضربه یا آسیب به سر، یا مصرف یا عوارض ناشی از ترک مواد رخ می دهد. علائم سردرد ثانویه بسته به بیماری های زمینه ای می تواند متفاوت باشد.
علائم
علائم سردرد می تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد و به نوع سردرد بستگی دارد.
میگرن
علائم میگرن عبارتند از:
- سر درد نبض دار یا ضربان دار
- حساسیت به نور
- حساسیت به نویز و صدا
- حالت تهوع یا استفراغ
- دید مه آلود
- دیدن هاله
سردردهای تنشی
علائم سردردهای تنشی عبارتند از:
- درد در دو طرف سر
- درد گردن و شانه
- فشار یا سفتی روی سر
- مشکل در خوابیدن
سردرد های خوشه ای
معمولا سردردهای خوشه ای نسبت به سردردهای تنشی، دردهای ناگهانی و شدیدتری دارند. علائم این نوع سردرد می تواند شامل موارد زیر باشد:
- درد در یک طرف سر
- علائمی در چشم مانند افتادگی پلک، اشک و قرمزی
- گرفتگی بینی
- بی قراری
- تعریق
علل و عوامل خطر
به جز سردردهای ثانویه که نشانه یک بیماری دیگر هستند، محققان مطمئن نیستند که دقیقاً چه چیزی باعث سردرد می شود. در حال حاضر، محققان در حال مطالعه تئوری‌های مختلف در مورد وجود چندین ماده شیمیایی در مغز و عوامل بیولوژیکی هستند که می‌تواند به توضیح اینکه چرا افراد سردرد را تجربه می‌کنند و اینکه چه چیزی شدت و مدت آن را تعیین می‌کند، کمک کند.
در واقع هر نوع سردرد تئوری های خاص خود را در مورد علل و عوامل خطرناک یا محرک ها دارد.
میگرن
تحقیقات اولیه نشان می دهد که سروتونین (یک انتقال دهنده عصبی که معمولاً هورمون احساس خوب نامیده می شود) ممکن است منجر به بروز علائم میگرن شود. دانشمندان در حال حاضر بر این باورند که سروتونین می تواند پروتئینی به نام CGRP را در برخی افراد آزاد کند که یک عصب را در صورت به نام عصب سه قلو فعال می کند. عصب سه قلو عصبی است که سیگنال های درد را به مغز می فرستد که منجر به سردردهای میگرنی می شود.
برخی از افراد ممکن است بیشتر از دیگران دچار میگرن شوند. عوامل خطرناک برای ابتلا به میگرن شامل داشتن سابقه خانوادگی میگرن و سایر بیماری ها مانند افسردگی، اضطراب، صرع یا اختلال خواب است. زنان نیز سه برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به میگرن هستند.
سردردهای تنشی
سردردهای تنشی زمانی اتفاق می‌افتند که ماهیچه‌های پوست سر و گردن منقبض می‌شوند. با این حال، دانشمندان دلیل دقیق بروز تنش عضلانی مرتبط با سردرد را نمی‌دانند. برخی تحقیقات نشان می دهد که استرس شدید، اختلالات خلقی و آسیب به سر می تواند خطر تنش عضلانی را افزایش دهد که این موضوع می تواند منجر به سردرد تنشی شود. تحقیقات در مورد سردرد تنشی همچنان ادامه دارد.
عوامل خطرناک رایج برای سردردهای تنشی عبارتند از استرس عاطفی، فشار یا خستگی چشم، سیگار کشیدن، فشار بیش از حد به بدن و استفاده بیش از حد از کافئین. همانند میگرن، افرادی که سابقه خانوادگی سردردهای تنشی دارند، سردردهای تنشی را به میزان بالاتری تجربه می کنند.
سردردهای خوشه ای
دو نظریه اصلی در مورد علت سردردهای خوشه ای وجود دارد.اول: اختلال در هیپوتالاموس (بخشی از مغز که مسئول خواب، دمای بدن، تنظیم هورمون ها و فشار خون است) می تواند منجر به علائم سردرد خوشه ای شود. دوم: ترشح هیستامین (یک ماده شیمیایی که در پاسخ به آسیب، آلرژی یا التهاب آزاد می شود) در مغز ممکن است باعث سر درد و علائم مرتبط با چشم و بینی شود.
تشخیص
تشخیص صحیح علت سردرد، مهمترین قسمت درمان است. هنگامی که به پزشک مراجعه می کنید او در مورد سابقه خانوادگی و سبک زندگی شما می پرسد و یک معاینه فیزیکی انجام می دهد. در برخی موارد، انجام برخی آزمایش ها نیز ضروری است.
این آزمایش ها شامل موارد زیر می شوند:
- اسکن تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): این اسکن تصاویری از مغز می گیرد و می تواند علائم مشکوک و مرتبط مرتبط با سر مانند تومورها، خونریزی یا احتباس مایعات را پیدا کند.
- اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT): اگر یک آسیب تازه به سر وارد شده باشد، پزشک شما ممکن است برای مشاهده هرگونه نشانه‌ای از آسیب و ارزیابی آسیب احتمالی مغز، از این روش استفاده کند.
- نمونه برداری از مایع مغزی نخاعی: مایع مغزی نخاعی، مایعی از بدن است که در مغز و بافت نخاعی ظاهر می شود. نمونه برداری از این مایع و آزمایش آن می تواند به پزشک شما کمک کند تا بفهمد که آیا علت علائم شما به دلیل خونریزی مغزی، تومور، بیماری های عفونی یا بیماری های خودایمنی است.
- آزمایش خون: آزمایش خون یک روش استاندارد برای پزشکان است که از خون شما نمونه برداری کنند تا آن را برای شمارش کامل سلول های خونی یا آزمایش CBC آزمایش کنند. آزمایش CBC وضعیت گلبول های قرمز و سفید خون را ارزیابی می کند. در برخی موارد، پزشک شما می‌تواند از شما آزمایش پروتئین واکنش‌گر C را نیز بگیرد. این آزمایش می‌تواند تشخیص دهد که آیا در مغز و بدن بیماری وجود دارد یا خیر.
با استفاده از این اطلاعات، متخصص مغز و اعصاب، می تواند نوع سردرد و نحوه ادامه درمان را درک کند.
درمان
برای درمان سردرد، درمان‌های بدون نسخه زیادی در دسترس هستند. برای کاهش درد شدید، پزشک ممکن است داروهای خاصی را برای کاهش شدت علائم به شما تجویز کند. در برخی موارد، درمان‌های بدون دارو نیز می‌تواند به شما در مدیریت این بیماری کمک کند. هدف از درمان کاهش علائم، جلوگیری از شروع علائم شدید و بهبود کیفیت زندگی شما است.
درمان های سردرد عبارتند از:
- داروهای بدون نسخه (OTC): به طور معمول خط اول درمان سردرد، مسکن های OTC معمولاً شامل تیلنول (استامینوفن) و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ادویل (ایبوپروفن) می شوند.
- گیرنده های سروتونین: اگر داروهای OTC کمکی نکردند، پزشک شما می تواند داروهای گیرنده سروتونین را برای شما تجویز کند تا به شما در کاهش التهاب و کاهش علائم کمک کند. رایج ترین نوع گیرنده سروتونین، تریپتان است.
- تغییر در سبک زندگی: در کنار مصرف برخی داروها، ممکن است متوجه شوید که تغییرات در سبک زندگی نیز به بهبود علائم شما کمک می کند. برخی از روش‌های تسکین درد بدون دارو شامل مصرف زیاد مایعات، خوابیدن، استراحت دادن به چشم‌ها در اتاقی تاریک و ساکت و قرار دادن کمپرس سرد یا کیسه یخ روی پیشانی است.
جلوگیری از بروز سردرد
هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری از بروز سردرد وجود ندارد. با این حال، برخی از نکات پیشگیری می تواند به شما کمک کند تا شدت سردرد خود را کاهش دهید و تعداد دفعات بروز حملات یا حملات سردرد را کاهش دهید. برخی از این تکنیک ها عبارتند از:
- داشتن یک برنامه خواب ثابت با زمان بیدار شدن و خوابیدن مشخص در هر روز
- پنج روز در هفته 30 دقیقه ورزش کنید
- نوشیدن مایعات کافی در طول روز
- از دست ندادن وعده های غذایی و خوردن غذاهای مقوی
- محدود کردن مصرف کافئین
- یادگیری تکنیک های مدیریت استرس مانند مدیتیشن، تمرینات تنفسی
- شناسایی محرک های سردرد و دوری از آنها
بیماری های همزمان
در برخی موارد، سردرد می‌تواند با سایر بیماری ها همراه باشد. این بیماری ها عبارتند از:
- بیماری های قلبی: فشار خون بالا، دیابت و سکته مغزی معمولاً با میگرن همراه هستند. این بیماری ها می توانند نحوه جریان خون شما به مغز را تغییر دهند و این مسئله می تواند منجر به علائم سردرد شود.
- اختلالات روانی: داشتن افسردگی شدید، اختلال دوقطبی یا اضطراب، خطر ابتلا به میگرن را افزایش می دهد.
- سندرم پای بیقرار: از هر سه نفر مبتلا به سندرم پای بی قرار، یک نفر نیز میگرن دارد. تحقیقات نشان می دهد که عدم تعادل شیمیایی در مغز می تواند به علائم میگرن و سندرم پای بی قرار کمک کند.
- درد مزمن: افراد مبتلا به فیبرومیالژیا (بیماری که باعث درد بدن، خستگی و مشکلات خواب می شود) ممکن است دو برابر بیشتر در معرض ابتلا به اختلال سردرد باشند.
