ژنتیک و پیری عوامل خطرناک و اصلی از دست دادن حافظه و زوال عقل هستند. طبق نتایج بدست آمده از موسسه ملی پیری، از دست دادن عملکردهای مغزی مانند تفکر، به خاطر سپردن و استدلال، به عنوان زوال عقل در نظر گرفته می شود.
به گزارش تکناک، حدود یک سوم از افراد 85 ساله یا بیشتر ممکن است دچار زوال عقل شوند، بنابراین درک علائم اولیه و عوامل خطرناک مرتبط با این بیماری مهم است.
علت اصلی زوال عقل یک اختلال مغزی به نام بیماری آلزایمر است، اما سایر بیماری ها نیز می توانند باعث بروز مشکلاتی در حافظه و استدلال شوند.
اگرچه محققان هنوز به طور کامل درک نمی کنند که چه چیزی باعث بروز مشکلات مغزی می شود، اما آنها برخی از عوامل مرتبط با زوال عقل را در این مورد شناسایی کرده اند. برخی از این عوامل، مانند افسردگی، هم ممکن است خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش دهد و هم نشانه ای از آلزایمر باشد.
خواب بی کیفیت و ضعیف
خواب ضعیف از جهات مختلف بر مغز تأثیر می گذارد. با گذشت زمان، ممکن است این مشکل منجر به التهاب مغز و سایر فرآیندهایی شود که به بیماری آلزایمر کمک می کنند.
سایر مشکلات خواب از جمله بی خوابی، خفگی در خواب، خواب کمتر از 5 ساعت یا بیش از 10 ساعت در شب و به طور کلی کیفیت پایین خواب نیز می تواند خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش دهد. همچنین بیماری آلزایمر می‌تواند منجر به بدتر شدن کیفیت خواب شود، که این مسئله می‌تواند بر علائم این بیماری تأثیر منفی بگذارد.
انزوا و تنهایی
انزوای اجتماعی می تواند به کاهش برخی از عملکردهای مغزی از جمله از دست دادن حافظه دامن بزند. معاشرت داشتن با افراد می تواند به محافظت در برابر زوال عقل کمک کند. نشان داده شده است که درگیر شدن در فعالیت‌های اجتماعی در کنار افراد دیگر و داشتن ارتباطات اجتماعی بزرگ‌تر، با عملکرد مغزی بهتر مرتبط است.
البته ممکن است انزوا و تنهایی دلیل اصلی بروز زوال عقل نباشد، بلکه یک علامت اولیه باشد. افرادی که از دست دادن حافظه را تجربه می‌کنند ممکن است دیگر نتوانند کارهایی که قبلا دوست داشتند را انجام دهند و بیشتر تمایل به ماندن در خانه پیدا می کنند که در نهایت این مسئله منجر به کناره گیری از تعاملات اجتماعی می شود.
آسیب های وارده به سر
آسیب های وارده به سر، که به آن آسیب های مغزی تروماتیک (TBIs) نیز می گویند، می تواند خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش دهد. TBI خفیف به عنوان ضربه مغزی نیز شناخته می شود.
خطر ابتلا به زوال عقل در افرادی که چندین ضربه شدید به سرشان را تجربه کرده اند، بیشتر است. البته دلیل این اتفاق نامشخص است و احتمالاً به شدت آسیب بستگی دارد.
آلودگی هوا
قرار گرفتن در معرض آلاینده های هوا، با افزایش خطر زوال عقل مرتبط است. به طور خاص، میزان بالای PM2.5 و NO2/NOx در هوا می تواند منجر به التهاب در مغز شود.
طبق تحقیقات آژانس حفاظت از محیط زیست ایالات متحده، (EPA) PM2.5 مخفف ذرات ریز (آلودگی ذرات) است که می تواند از منابعی مانند نیروگاه ها، مناطق ساختمانی و آتش سوزی ناشی شود. NO2/NOx گازهای مضری هستند که از سوختن سوخت در خودروها و نیروگاه ها منتشر می شوند.
تنفس هوا با مقدار زیادی NO2 می تواند منجر به مشکلات تنفسی مانند آسم شود. آلودگی هوا به دلیل میزان بالا PM2.5 علاوه بر زوال عقل، با انواع مسائل مربوط به سلامتی، مانند بیماری قلبی، بیماری کلیوی، فشار خون بالا و دیابت نوع 2 مرتبط است.
مصرف سنگین الکل و سیگار
مصرف زیاد الکل می تواند باعث تغییراتی در ساختار مغز شود و احتمالاً منجر به مشکلات مغزی شود. نوشیدن بیش از 21 واحد الکل (حدود دو بطری شراب) در هفته می تواند منجر به افزایش خطر ابتلا به بیماری های مغزی شود.
کاهش مصرف الکل می تواند یک استراتژی پیشگیری از دست دادن حافظه باشد، اما تحقیقات بیشتری در این مورد نیاز است. سیگار کشیدن هم با خطر ابتلا به زوال عقل همراه است و ترک آن می تواند این خطر را کاهش دهد.
از دست دادن شنوایی
از دست دادن شنوایی با خطر بالاتر ابتلا به آلزایمر مرتبط است. استفاده از سمعک در این مورد می تواند کمک کننده باشد.
البته دلیل دقیق این ارتباط مشخص نیست، اما چندین نظریه وجود دارد. یکی از آنها این است که از دست دادن شنوایی می تواند منجر به افزایش انزوای اجتماعی شود که عامل خطرناک دیگری برای زوال عقل است. مورد دیگر این است که از دست دادن شنوایی باعث می‌شود مغز برای جبران این نقص، سخت‌تر فعالیت کند و منابع کمتری برای سایر عملکردهای مغزی وجود داشته باشند. البته این امکان هم وجود دارد که از دست دادن شنوایی و زوال عقل از طریق مکانیسم های مشابه مغزی ایجاد شوند.
بیماری قلبی
سلامت مغز و قلب ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند. مغز 20 درصد از اکسیژن و انرژی بدن را مصرف می کند. بیماری قلبی و عوامل خطرناک ابتلا به آن مانند سیگار کشیدن و دیابت، با زوال عقل نیز مرتبط هستند.
فعالیت بدنی و داشتن یک رژیم غذایی سالم برای قلب که شامل میوه ها، سبزیجات، غلات کامل، ماهی، آجیل و حبوبات است، می تواند از فرد در برابر ابتلا به بیماری قلبی محافظت کند که این مسئله به نوبه خود می تواند خطر زوال عقل را کاهش دهد. با این حال، هیچ رژیم غذایی خاصی وجود ندارد که بتواند مستقیماً خطر ابتلا به زوال عقل را کاهش دهد.
فشار خون بالا
اندازه گیری فشار خون با دو عدد ارائه می شود: فشار خون سیستولیک و دیاستولیک. فشار خون سیستولیک زمانی اندازه گیری می شود که قلب شما می تپد و فشار خون دیاستولیک بین ضربان ها اندازه گیری می شود.
میزان فشار خون سیستولیک سالم زیر 120 میلی متر جیوه است. خطر ابتلا به زوال عقل زمانی افزایش می‌یابد که این عدد در میانسالی (در 50 سالگی) 130 میلی‌متر جیوه یا بیشتر باشد. درمان فشار خون بالا و کنترل آن در میانسالی می تواند کمک کننده باشد.
عدم تحرک بدنی
فعالیت بدنی می تواند خطر ابتلا به زوال عقل را کاهش دهد. اما محققان نمی دانند چه مقدار یا چه نوع ورزشی بهترین نوع برای این مسئله است. در مطالعات نشان داده شده است که تمرینات هوازی یا کاردیو، تاثیر بیشتری از بقیه دارند.
از آنجایی که محققان به طور کامل متوجه نمی شوند که چه چیزی باعث زوال عقل می شود و هیچ راه تضمینی برای پیشگیری از این بیماری وجود ندارد. با این حال، درک عوامل خطرناک مرتبط با زوال عقل بسیار مهم است زیرا بسیاری از آنها بر سلامت کلی فرد نیز تأثیر می‌گذارند.
