مطالعات جدید نشان می‌دهند که یک قاشق پر از میکروپلاستیک ها در بافت مغز انسان تجمع پیدا کرده‌اند.
به گزارش تکناک، میکروپلاستیک‌ها ذرات پلاستیکی بسیار ریزی هستند که از تجزیه پلاستیک‌های بزرگ‌تر به وجود می‌آیند و تقریباً به تمام نقاط کره زمین نفوذ کرده‌اند و اکنون در بافت مغز انسان نیز یافت شده‌اند.
فهرست مطالب
میزان میکروپلاستیک در مغز افراد مبتلا به زوال عقل
بر اساس یافته‌های جدید، مغز انسان مقدار قابل توجهی از میکروپلاستیک‌ها و نانوپلاستیک‌ها را در خود جمع می‌کند و معادل یک قاشق چای‌خوری از این ذرات در بافت مغز هر فرد وجود دارد. نکته نگران‌کننده‌تر این است که این میزان در افراد مبتلا به زوال عقل (دمانس) تا ۵ برابر بیشتر از افراد سالم است.
این نتایج در مجله Nature Medicine منتشر شده و یک مقاله تفسیری جدید نیز در مجله Brain Medicine درباره این تهدید نامرئی برای سلامت انسان منتشر شده است.
دکتر نیکولاس فابیانو، نویسنده اصلی این مقاله و محقق دپارتمان روان‌پزشکی دانشگاه اتاوا هشدار داد: «افزایش شدید میزان میکروپلاستیک‌ها در مغز طی تنها هشت سال (۲۰۱۶ تا ۲۰۲۴) به‌شدت نگران‌کننده است.»
وی تصریح کرد: «این افزایش با روند فزاینده آلودگی محیط زیست توسط میکروپلاستیک‌ها همخوانی دارد.»
خطر جدی نانوپلاستیک‌های کوچک‌تر از ۲۰۰ نانومتر
میکروپلاستیک‌ها و نانوپلاستیک‌ها (MNPs) در عمیق‌ترین دره‌های اقیانوسی، بافت بدن موجودات دریایی، هوا و حتی برف قله‌های کوهستانی دورافتاده کشف شده‌اند. این نشان‌دهنده توانایی حیرت‌انگیز این ذرات برای انتشار از طریق هوا، آب و زنجیره‌های غذایی است.
مطالعه جدید نشان می‌دهد که مغز انسان حاوی ۷ تا ۳۰ برابر میکروپلاستیک و نانوپلاستیک بیشتر نسبت به سایر اندام‌های حیاتی مانند کبد و کلیه است. بزرگ‌ترین نگرانی مربوط به نانوپلاستیک‌هایی است که اندازه‌ای کمتر از ۲۰۰ نانومتر دارند. اندازه کوچک این ذرات باعث می‌شود که آنها بتوانند از سد خونی-مغزی عبور کنند، که این مسئله می‌تواند اثرات فاجعه‌باری روی سلامت عصبی داشته باشد.
کشف انواع مختلف پلاستیک در مغز
محققان بافت مغزی را از نمونه‌های کالبدشکافی بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۴ تجزیه و تحلیل کردند. آنها قشر پیش‌پیشانی مغز (قسمتی که دقیقاً پشت پیشانی قرار دارد) را مورد بررسی قرار دادند. نتایج نشان داد که ۱۲ نوع مختلف از پلیمرهای پلاستیکی در نمونه‌های بافت مغز وجود دارد، که پلی‌اتیلن (Polyethylene) رایج‌ترین آنها است. پلی‌اتیلن یکی از پرکاربردترین پلاستیک‌ها در جهان است و در بسته‌بندی‌ها، بطری‌های آب و لیوان‌های پلاستیکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
راه‌حل‌های ساده برای کاهش ورود میکروپلاستیک به بدن
این مطالعه راهکاری ساده و مؤثر برای کاهش دریافت میکروپلاستیک‌ها ارائه می‌دهد، که جایگزین کردن آب بسته‌بندی‌شده با آب لوله‌کشی تصفیه‌شده است. این تغییر می‌تواند مصرف سالانه میکروپلاستیک‌ها را از ۹۰ هزار ذره به تنها ۴ هزار ذره کاهش دهد.
آب بسته‌بندی‌شده می‌تواند افراد را در معرض همان مقدار میکروپلاستیکی قرار دهد، که از تمام منابع غذایی و هوایی دریافت می‌کنند. جایگزینی آن با آب تصفیه‌شده لوله‌کشی می‌تواند این میزان را تا ۹۰ درصد کاهش دهد.
منابع دیگر میکروپلاستیک در مواد غذایی و نوشیدنی‌ها
همچنین محققان منابع کلیدی دیگر ورود میکروپلاستیک به بدن را شناسایی کردند، که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- چای کیسه‌ای: چای کیسه‌ای هنگام دم کشیدن میلیون‌ها ذره میکروپلاستیک را در آب آزاد می‌کند.
- گرم کردن غذا در ظروف پلاستیکی: گرم کردن غذا در ظروف پلاستیکی، به‌ویژه در مایکروویو، باعث آزاد شدن مقادیر زیادی از میکروپلاستیک و نانوپلاستیک می‌شود.
تأثیر کاهش مصرف میکروپلاستیک بر تجمع آن در بدن
اگرچه این تغییرات منطقی به نظر می‌رسند، اما هنوز به تحقیقات بیشتری نیاز داریم تا ببینیم آیا کاهش مصرف میکروپلاستیک‌ها واقعاً باعث کاهش تجمع آنها در بافت‌های بدن می‌شود یا خیر.
همچنین محققان در حال بررسی این موضوع هستند که آیا بدن می‌تواند میکروپلاستیک‌ها را دفع کند. یافته‌های اولیه نشان می‌دهند که تعریق می‌تواند در حذف برخی ترکیبات میکروپلاستیک از بدن نقش داشته باشد.
اگر این مشکل کنترل نشود، ممکن است به یک بحران زیست‌محیطی و بهداشتی گسترده تبدیل شود. محققان تأکید می‌کنند که باید به سرعت اولویت‌های پژوهشی مشخص شوند، که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تعیین حد مجاز مواجهه با میکروپلاستیک‌ها
- بررسی عواقب بلندمدت تجمع میکروپلاستیک‌ها در بدن
پژوهشگران می‌گویند: «ما باید تعادل بین زندگی مدرن و سلامت بدن خود را بازنگری کنیم. اقدامات کوچکی مانند مصرف آب تصفیه‌شده یا پرهیز از گرم کردن غذا در ظروف پلاستیکی می‌تواند تأثیر بزرگی داشته باشد.»
این یافته‌ها هشداری جدی برای جامعه جهانی است تا در مورد استفاده از پلاستیک و مدیریت آلودگی‌های ناشی از آن تجدید نظر کند. کاهش مصرف پلاستیک و جایگزینی آن با مواد سازگار با محیط‌زیست می‌تواند گامی مهم در جهت حفظ سلامت انسان و کره زمین باشد.
