یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که سختی سفرهای فضایی ، فعالیت ژن‌های فضانوردان را تغییر می‌دهد و منجر به آسیب‌پذیری بیشتر سیستم ایمنی آنان می‌شود.
به گزارش تکناک، فضا یک محیط خشن است که می تواند فضانوردان را در معرض انواع خطرات از جمله خطرات سلامتی قرار دهد. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد پروازهای فضایی کوتاه‌مدت و بلندمدت تأثیر منفی بر بسیاری از عملکردهای فیزیولوژیکی دارد که عمدتاً به دلیل انتقال به محیط‌های ریزگرانشی است که باعث جابجایی مایعات در بدن می‌شود.
مطالعات قبلی تاثیر پروازهای فضایی بر سیستم ایمنی بدن را بررسی کرده اند. حتی در طول ماموریت‌های آپولو در دهه‌های 1960 و 70، مشاهده شد که بیش از نیمی از فضانوردان در عرض یک هفته پس از بازگشت به زمین دچار سرماخوردگی یا بیماری های دیگر شدند. با شواهدی مبنی بر اینکه سفرهای فضایی سیستم ایمنی بدن را تضعیف می کند، محققان دانشگاه اتاوا، کانادا، به دنبال درک علت آن بودند.
محققان فعالیت ژن در گلبول‌های سفید خون (لکوسیت‌ها) را در 14 فضانوردی که بین سال‌های 2015 تا 2019 بین چهار و نیم تا شش و نیم ماه در ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) اقامت داشتند، مورد مطالعه قرار دادند. نمونه‌های خون از هر فضانورد در 10 نقطه گرفته شد: یک بار قبل از پرواز، چهار بار در طول پرواز، و پنج بار زمانی که آنها به زمین بازگشتند.
آنها 15 هزار و 410 ژن را یافتند که به طور متفاوت در لکوسیت ها فعالیت می کردند و از این میان، دو خوشه ژنی را شناسایی کردند که فعالیت آنها را در طول خط زمانی تغییر دادند. هر دو خوشه ژنی عمدتاً از ژن های فعال کننده پروتئین تشکیل شده بودند، اما تفاوت هایی بین این دو خوشه وجود داشت. عملکرد اولین خوشه ژنی عمدتاً مربوط به ایمنی بود، در حالی که دومی مربوط به ساختارها و عملکردهای سلولی بود.
محققان مشاهده کردند که گروه اول از ژن ها زمانی که فضانوردان به فضا رسیدند، کاهش یافت و زمانی که آنها به زمین بازگشتند، افزایش یافت؛ برعکس این موضوع برای خوشه ژنی دوم نیز دیده شد.
یکی از نویسندگان این مطالعه، گفت: ما در تحقیق خود نشان می‌دهیم که فعالیت بسیاری از ژن‌های مرتبط با عملکردهای ایمنی به سرعت در هنگام رسیدن فضانوردان به فضا کاهش می‌یابد، در حالی که عکس آن زمانی اتفاق می‌افتد که پس از شش ماه فضانوردان به زمین بازمی‌گردند.
به گفته محققان، این نتایج نشان می‌دهد که سفر فضایی باعث کاهش سریع قدرت سیستم ایمنی بدن می‌شود. این موضوع ممکن است آنها را به طور ویژه ای زمانی که برای اولین بار به زمین بازمی‌گردند، در برابر ابتلا به بیماری آسیب‌پذیرتر کند.
گای ترودل، یکی دیگر از نویسندگان، گفت: ایمنی ضعیف‌تر، خطر ابتلا به بیماری‌های عفونی را افزایش می‌دهد و توانایی فضانوردان را برای انجام مأموریت‌های سخت خود در فضا محدود می‌کند. اگر یک عفونت یا یک وضعیت مرتبط با ایمنی به حالت شدید تبدیل شود که نیاز به مراقبت پزشکی داشته باشد، فضانوردان در فضا دسترسی محدودی به درمان ، دارو یا تغییر موقعیت خود خواهند داشت.
با این حال، خبرهای خوبی از این مطالعه به دست آمد. محققان متوجه شدند که بیشتر ژن‌ها در هر دو خوشه ظرف یک سال پس از بازگشت به زمین به میزان فعالیت قبل از پرواز بازگشتند و معمولاً در عرض چند هفته این اتفاق می افتد. البته محققان می گویند این بدان معناست که فضانوردان، تا حدود یک ماه پس از بازگشت به خانه در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به انواع بیماری ها هستند.
محققان مطمئن نیستند که چه مدت طول می کشد تا سیستم ایمنی یک فضانورد به قدرت کامل خود بازگردد، اما فکر می کنند که احتمالاً این موضوع به سن، جنسیت، تفاوت های ژنتیکی و قرار گرفتن در معرض عوامل بیماری زا در دوران کودکی بستگی دارد.
گام بعدی برای محققان توسعه اقداماتی برای جلوگیری از سرکوب سیستم ایمنی ناشی از فضا است.
