هنگام خرید لپ‌تاپ یا سرهم‌کردن کامپیوتر دسکتاپ شخصی توجه به مشخصات CPU اهمیت فراوانی دارد. در این مطلب، هرآنچه باید درباره سی‌پی‌یو بدانید، برایتان توضیح خواهیم داد.
به گزارش تکناک، CPU از بسیاری جهات قلب کامپیوتر شما است. مطمئناً اگر در حال سرهم‌کردن (اسمبل) کامپیوتر گیمینگ شخصی هستید، کارت گرافیک ممکن است توجه شما را به خود جلب کند؛ اما هسته اصلی سیستم شما همچنان پردازنده است.
انتخاب CPU تعیین می‌کند که دستگاهتان را روی مادربرد اینتل یا AMD سرهم کنید و رم DDR4 یا DDR5 را برگزینید و حتی خنک‌کننده CPU را تهیه کنید. وقتی این‌قدر از پردازنده استفاده می‌کنید، آشنایی با برخی از جزئیات آن ضروری به‌نظر می‌رسد.
ازآنجاکه رقابت بین بهترین CPUها در پنج‌شش سال گذشته شدیدتر شده است، مصرف‌کنندگان بیش از هر زمان دیگری از اطلاعات و جزئیات آن‌ها آگاه‌تر شده‌اند. اگر درباره مهم‌ترین مشخصات CPU به اطلاعات بیشتری نیاز دارید، با این مقاله همراه تکناک باشید تا شما را در مسیر درست راهنمایی کنیم.
هسته‌ها و رشته‌ها
شاید ساده‌ترین راه برای اندازه‌گیری قدرت پردازش CPU، بررسی تعداد هسته‌ها و رشته‌های آن باشد. هسته‌های CPU را می‌توان به‌عنوان پردازنده‌های جداگانه‌ای در نظر گرفت که تعیین می‌کنند CPU چقدر در انجام کارهای چند‌وظیفه‌ای مؤثر است. هرچه هسته‌های فیزیکی CPU بیشتر باشد، وظایف هم‌زمان بیشتری می‌تواند انجام دهد.
رشته‌ها (Threadها) اجزای فیزیکی در CPU نیستند. در‌عوض، آن‌ها بیشتر شبیه به تعداد دستورالعمل‌ها یا وظایفی هستند که هر CPU می‌تواند در یک زمان انجام دهد. رشته‌ها ساختارهای مجازی هستند که تعداد وظایف هم‌زمانی را نشان می‌دهند که می‌توانند به‌وسیله هسته‌های CPU انجام شوند.
توانایی هر هسته برای مدیریت بیش از یک وظیفه در یک زمان، Hyper-Threading نامیده می‌شود. بسته به معماری سی‌پی‌یو، CPUهای امروزی می‌توانند هسته‌های تک‌رشته‌ای یا دو‌رشته‌ای داشته باشند. امروزه، برنامه‌های کاربردی می‌توانند تک‌رشته‌ای یا چند‌رشته‌ای باشند؛ بنابراین، باید به‌دنبال سی‌پی‌یویی باشید که هم عملکرد تک‌هسته‌ای قوی و هم تعداد هسته‌ها و رشته‌های مناسبی برای عملکرد بهتر در چند رشته ارائه دهد.
به‌طور‌کلی، هرچه CPU جدیدتر باشد، معماری و عملکرد زیربنایی آن بهتر است؛ به‌همین‌دلیل، CPU جدیدتر با هسته‌های کمتر اغلب از پردازنده قدیمی با هسته‌های بیشتر بهتر است.
سرعت کلاک و معماری
بعد از تعداد هسته‌ها و رشته‌ها، دیگر اطلاعات مهم درج‌شده در برگه مشخصات سرعت کلاک CPU است. سرعت CPUهای امروزی با گیگاهرتز اندازه‌گیری می‌شود و تعداد چرخه‌هایی را نشان می‌دهد که CPU در هر ثانیه اجرا می‌کند. چرخه را می‌توان به‌عنوان میلیاردها بار باز‌و‌بسته‌شدن ترانزیستور برای انجام دستورالعمل‌های مختلف درک کرد. علاوه‌براین، سرعت کلاک را می‌توان به‌عنوان معیاری از سرعت عملکرد تک‌تک هسته‌ها در هر CPU در نظر گرفت.
عنصر مهم دیگری که ارتباط نزدیکی با سرعت و عملکرد CPUها دارد، IPC یا دستورالعمل در هر ساعت است. همان‌طور‌که حدس می‌زنید، این به‌معنای تعداد دستورالعمل‌هایی است که CPU می‌تواند در هر چرخه کلاک اجرا کند. IPC ضرب در ساعت هسته تعداد دستورهایی را به شما می‌دهد که CPU می‌تواند در هر ثانیه اجرا کند. گاهی اوقات، CPU با سرعت کلاک کمتر، اما IPC بیشتر می‌تواند از CPU با سرعت کلاک بیشتر، اما IPC کمتر بهتر عمل کند.
به‌طور‌کلی، معماری‌های جدیدتر و پیشرفته‌تر CPU درمقایسه‌با معماری‌های قدیمی، IPC بیشتری دارند. این دلیل دیگری است که پردازنده‌های جدیدتر تقریباً همیشه بهتر از معادل SKU نسل قبلی خود هستند. با افزایش تعداد هسته‌ها، سرعت کلاک هر هسته کاهش می‌یابد؛ در‌نتیجه، بازی‌ها معمولاً روی پردازنده‌هایی با تعداد هسته‌های کمتر، اما سرعت کلاک بیشتر سریع‌تر اجرا می‌شوند و برنامه‌های چند‌رشته‌ای تاحدممکن از هسته‌ها استفاده می‌کنند.
حافظه پنهان
حافظه پنهان حوزه کوچکی از حافظه پرسرعت موجود در قالب CPU است که به پردازشگر کمک می‌کند تا بازیابی اطلاعات را سریع‌تر کند. حافظه پنهان بسیار سریع‌تر از حافظه RAM یا حافظه ذخیره‌سازی کار می‌کند. در‌نتیجه، حافظه پنهان بزرگ‌تر می‌تواند تأثیر زیادی بر برخی از بارهای کاری بگذارد. به‌عنوان مثال، تعدادی از پردازنده‌های برتر گیمینگ AMD با بیش از 100 مگابایت حافظه پنهان عرضه می‌شوند و همراه 3D V-Cache ویژه عملکرد بازی را به‌شدت افزایش می‌دهند.
CPUها معمولاً مقدار بسیار کمی از حافظه نهان L1 دارند؛ البته شما باید روی حافظه نهان L2 و L3 تمرکز کنید. هر هسته CPU معمولاً حافظه نهان L2 مخصوص به خود را دارد؛ در‌حالی‌که حافظه نهان L3 بزرگ‌تر بین همه هسته‌ها به‌اشتراک گذاشته می‌شود. حافظه پنهان بزرگ‌تر ممکن است در کارهای روزمره به شما کمک زیادی نکند؛ اما می‌تواند عملکرد بازی و بهره‌وری بارهای کاری خاص مانند ویرایش و تبدیل ویدئو را بهبود چشمگیری ببخشد.
سوکت CPU و مادربردهای سازگار
هر CPU سوکت خاصی دارد که با آن سازگار است؛ به‌همین‌دلیل، نمی‌توانید CPU و مادربرد خود را مستقل از یکدیگر بخرید. شناختن سوکت CPU به شما امکان می‌دهد تا مادربردی با سوکت سازگار تهیه کنید. اگر در حال برنامه‌ریزی برای سرهم‌کردن کامپیوتر خود با PCPartPicker هستید، لازم نیست نگران سازگاری سوکت باشید. با‌این‌حال، همچنان باید بدانید که روی چه سوکت و پلتفرمی سرمایه‌گذاری می‌کنید.
به‌عنوان مثال، باید توجه کنید که اسمبل کامپیوتر شخصی با پردازنده AMD با سوکت AM4 به‌هیچ‌وجه امکان ارتقا را در‌اختیارتان قرار نمی‌دهد. سوکت AM4 به پایان عمر خود رسیده و با سوکت AM5 جدید AMD جایگزین شده است که ارتقای CPU را بدون تغییر مادربرد حداقل تا سال 2026 نوید می‌دهد. درمقابل، اینتل معمولاً سوکتی جدید با هر CPU دیگری منتشر می‌کند.
TDP (توان طراحی حرارتی)
TDP (توان طراحی حرارتی) تخمینی از حداکثر مصرف برق CPU در شرایط کاری استاندارد است. این عنصر نه‌تنها درباره توان مصرفی، بلکه درباره گرمای تولید‌شده CPU زیر فشار حداکثر بار اطلاعات مفیدی ارائه می‌دهد. هرچه این عدد بیشتر باشد، CPU حین بارهای کاری سنگین‌تر کار می‌کند و به راه‌حل خنک‌کننده قوی‌تری نیاز دارد.
پردازنده‌های اصلی ۶ و ۸ هسته‌ای معمولاً TDP حدوداً ۶۵ تا ۱۲۵ واتی دارند و معمولاً به خنک‌کننده کامپیوتر نیازی ندارند. بهترین خنک‌کننده‌ها می‌توانند به‌راحتی پردازنده‌هایی با 200W+ TDP را مدیریت کنند. به‌طور‌کلی، تنها در‌صورتی به هزینه‌کردن برای خنک‌کننده بهتر نیاز دارید که تراشه‌های Ryzen 9 یا i9 اینتل را فعال و پردازنده‌های حرفه‌ای خود را اورکلاک یا برنامه‌ها و بازی‌های سنگین را به‌طور منظم اجرا کنید.
گرافیک یکپارچه
در CPUهای پیشرفته، معمولاً مجبور نیستید کارت گرافیک بخرید؛ زیرا CPUهای پیشرفته گرافیک یکپارچه دارند که می‌تواند نیازهای نمایش محتوای بصری شما را به‌تنهایی تأمین کند. اکثر CPUهای اینتل سال‌هاست که با گرافیک داخلی عرضه می‌شوند و این قطعه در تراشه‌های Ryzen ای‌ام‌دی نیز وجود دارد.
همه افراد به GPU مجزا قدرتمند برای استفاده روزانه نیاز ندارند. هنگامی‌که در بازار به‌دنبال CPU بعدی خود هستید، باتوجه‌به انتظاراتتان به‌سراغ انتخاب گزینه مناسب بروید. اگر به‌دنبال فشارآوردن به دستگاه خود نیستید، ممکن است گرافیک یکپارچه داخلی برای شما کافی باشد.
آنلاک اورکلاک چند برابر
احتمالاً می‌دانید که بسیاری از پردازنده‌ها را می‌توان فراتر از تنظیمات کارخانه اورکلاک و کارایی بیشتری از آن‌ها استخراج کرد؛ اما هر سی‌پی‌یویی را نمی‌توان اورکلاک کرد. برای این کار، به ضریب آنلاک نیاز خواهید داشت. این مؤلفه به شما امکان می‌دهد تا تنظیمات خود را پیدا و CPU خود را در BIOS یا در ابزار دسکتاپ مانند Ryzen Master اورکلاک کنید.
اگر CPU دسکتاپ اینتل با پسوند K یا KF یا KS داشته باشید، از اورکلاک چند‌برابری پشتیبانی می‌کند. درمقابل، پردازنده‌های لپ‌تاپ اینتل از پسوندهای HX یا HK برای نشان‌دادن ضریب‌های آنلاک استفاده می‌کنند. فقط بهترین CPUهای اینتل امکان اورکلاک دارند. درباره AMD نیز باید بگوییم که تمام پردازنده‌های لپ‌تاپ و دسکتاپ رایزن ضریب‌های قفل‌شده‌ای دارند که دری را برای اورکلاک‌کردن باز می‌کنند.
نکته مهم دیگر اینکه چیپست مادربرد شما باید از اورکلاک نیز پشتیبانی کند. هر نسل CPU مجموعه‌ای از چیپست‌های مادربرد را به‌همراه دارد که همه آن‌ها از اورکلاک پشتیبانی نمی‌کنند. به‌عنوان مثال، اینتل فقط روی چیپست‌های پرچم‌دار سری Z خود اجازه اورکلاک را می‌دهد. AMD در این بخش منعطف‌تر است و امکان اورکلاک را در تمام چیپست‌های خود به‌جز ضعیف‌ترین چیپست‌ها مانند A320 یا A620 فراهم می‌کند.
پشتیبانی از حافظه DDR4 درمقابل DDR5
با وجود استانداردهای حافظه DDR4 و DDR5، مادربرد شما فقط می‌تواند از یک نوع حافظه پشتیبانی کند. این موضوع برای CPUها کمی پیچیده‌تر است. AMD با پردازنده‌های Zen 4 خود در سوکت AM5 به‌طور کامل به DDR5 منتقل شد. با‌این‌حال، پردازنده‌های نسل دوازدهم و سیزدهم و چهاردهم اینتل می‌توانند از حافظه‌های DDR4 یا DDR5 پشتیبانی کنند؛ اما این موضوع به انتخاب مادربرد شما بستگی دارد. به‌عبارت‌دیگر، قبل از خرید رم باید CPU و مادربرد خود را بررسی کنید تا از سازگاری آن مطمئن شوید.
اگرچه ممکن است حجم اطلاعات بسیار زیاد باشد، فرایند خرید CPU چندان پیچیده نیست. قبل از خرید لپ‌تاپ یا سرهم‌کردن کامپیوتر توجه کنید که برای چه نوع کارهایی می‌خواهید از آن استفاده کنید و سپس مطمئن شوید که مادربرد و کیت حافظه سازگار را انتخاب کرده‌اید تا اجزا باهم به‌درستی کار کنند. اگر انتخاب CPU خود را نهایی کرده‌اید و به گزینه مادربرد Solid نیاز دارید، پیشنهاد می‌کنیم بهترین مادربردهای DDR5 را بررسی کنید.
